H δασκάλα

O Jan Hrebejk είναι κατά γενική ομολογία, ο κορυφαίος σύγχρονος Τσέχος σκηνοθέτης. Λίγο πριν συμπληρώσει τα πενήντα του χρόνια, έρχεται για δεύτερη φορά στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αυτήν την φορά με τη " δασκάλα ". Μία από τις καλύτερες ταινίες, που παρακολουθήσαμε. Το τότε, το σήμερα, το αύριο μοιάζουν τόσο κοντινά. Με επίκεντρο τον άνθρωπο κι όπλα τον κοινωνικό ρεαλισμό και καυστικό χιούμορ κατακρίνει τα κακώς κείμενα και δίνει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για όσους τολμούν να διεκδικήσουν, όσα τους αναλογούν.

Φθινόπωρο 1983, βρισκόμαστε στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας.μία μεσήλικας δασκάλας μπαίνει στην τάξη. Ανακοινώνει πως θα διδάξει στους μαθητές της, τσέχικα, ρώσικα και ... ΗΘΙΚΗ. Υψηλόβαθμο στέλεχος του σοσιαλιστικού κόμματος, που είναι στην εξουσία, έχει μάθει να παίρνει αυτό, που θέλει, άμεσα ή έμμεσα. Χρησιμοποιεί τους μαθητές της, για να χειραγωγήσει τους γονείς τους, για δικό της προσωπικό όφελος. Οι περισσότεροι υποκύπτουν, καθώς μιλάμε για ένα κράτος αλληλοεξυπηρετήσεων. Ανταμοιβή τους; Οι καλοί βαθμοί των παιδιών τους. Όσοι όμως δεν τις φαίνονται χρήσιμοι, απορρίπτει τα παιδιά τους κι ας αξίζουν καλύτερης μεταχείρισης και συμπεριφοράς. Παιδιά κι αποπαίδια, δηλαδή. Τρεις οικογένειες αποφασίζουν να διεκδικήσουν το δίκαιο σε ένα απόλυτα διεφθαρμένο σύστημα και με την γενναία πρωτοβουλία της διευθύντριας του σχολείου, καταφέρνουν να σώσουν το μέλλον των παιδιών τους.

Το δύσκολο είναι να τα βάλεις με την εξουσία, ξεπερνώντας τον φόβο σου. Αν τα καταφέρεις, είσαι ήδη νικητής. Η κατάχρηση της εξουσίας είναι κάτι το απόλυτα φυσιολογικό για τη δασκάλα. Ποιος είναι όμως άραγε ο ρόλος του παιδαγωγού; Πόσα τραύματα μπορούν να φέρουν τα παιδιά, σ΄αυτήν την ευαίσθητη ηλικία; Επηρεάζει άραγε ο πρωταθλητισμός τις επιδόσεις στο σχολείο, αν είσαι σοβαρός και συνειδητοποιημένος;

Μοναδική η ερμηνεία της Ζuzana Maurery. Τόσο υποκριτική, μέρος ενός συστήματος, που απολαμβάνει τα καλά της υποταγής του. Κάπως έτσι βραβεύτηκε και στο Κάρλοβι Βάρι. Πολυδιάστατος ρόλος, " ρουφάει " ό,τι μπορεί από κάθε οικογένεια και κρίνει κατά το δοκούν. " Εμείς κάνουμε κουμάντο εδώ ", ακούγεται να λέει χαρακτηριστικά. Πού είναι άραγε η αξιοκρατία;

Ο ακραίος κομουνισμός είναι απλά ένα παράδειγμα. Δεν υπάρχει κάποια στημένη προπαγάνδα εις βάρος της αριστεράς. Τα ίδια ισχύουν και με τον ναζισμό. Δεν έχουν σημασία τα πολιτιστικά καθεστώτα. Πάντα κάποιοι θα έχουν τη δύναμη να εκμεταλλεύονται τους άλλους. Το ζήτημα είναι ποιος έχει το θάρρος να αντισταθεί, απέναντι στην αποσιώπηση της αλήθειας, ενός εγκλήματος.

Σπουδαία ταινία, " το κακό προελαύνει, όταν οι καλοί άνθρωποι το βλέπουν και δεν κάνουν κάτι γι΄αυτό ". Το καλό νίκησε, τα παιδιά σπούδασαν,  παρ΄όλα αυτά το " τέρας " έμεινε ζωντανό στη μάχη και συνέχισε να διδάσκει, κατά τον προσφιλή της τρόπο. Επίκαιρη ακόμα και σήμερα, που ένα χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα έχει κάνει το κύκλο του κι αρνείται να αποδεχθεί πως έχει αποτύχει.