O Nονός

Eίναι ομολογουμένως πολύ δύσκολο να γράψεις για μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Πόσο μάλλον, όταν νωρίτερα το έχουν προσπαθήσει εκατοντάδες άνθρωποι. Όταν όμως κάτι το αγαπάς πολύ, γράφεις γι΄αυτό, καταθέτεις την ψυχή σου. Επέλεξα, λοιπόν, σήμερα να μιλήσουμε για τον " Νονό " του Φράντσις Φορντ Κόπολα, με αφορμή το αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης στον " Μάρλον Μπράντο: Reflection in a wild eye ". Bασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα (1969) του Mario Puzo, ένα κινηματογραφικό έπος, που όμοιό του δύσκολο θα δούμε στο πέρασμα των χρόνων.

Πρόκειται για την ιστορία μίας ιταλοαμερικανικής φαμίλιας στην μεταπολεμική Αμερική. Οι ισορροπίες ανάμεσα στο χρέος, την τιμή και την ηθική λεπτές. Η αφηγηματική ραχοκοκαλιά συνήθης. Η πορεία της οικογένειας μέσα στο χρόνο κι οι δεσμοί που πρέπει να κρατηθούν ισχυροί. Παρ΄ότι μιλάμε για μία οικογένεια εγκληματιών, ο θεατής σχεδόν από την πρώτη σκηνή ταυτίζεται απόλυτα μαζί της. Το κλειδί της τεράστιας επιτυχίας είναι, στα δικά μου τουλάχιστον μάτια, η εσωτερική οπτική γωνία. Καθίσταται συνένοχος στο " έγκλημα ". Γνωρίζουμε τα τεκταινόμενα από μέσα, εμβαθύνουμε στη ψυχοσύνθεση των πρωταγωνιστών. Κι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του καλός, όπως και να το κάνουμε.

Το ταξίδι από τον Μάρλον Μπράντο, ως τον νεαρό Αλ Πατσίνο, από τον Vito στον Michael Corleone είναι απολαυστικό. Οι ερμηνείες μοναδικές. Δεν είναι τυχαίο, πως επανειλημμένα έχει ειπωθεί πως ήταν το κορυφαίο καστ ηθοποιών σε ταινία. Κι αυτό που απολαμβάνουν  διαχρονικά εκατομμύρια ανθρώπων, οφείλεται στον Κόπολα, που έδωσε μεγάλη μάχη με τους παραγωγούς της Paramount κι υποστήριξε με έμφαση πως μόνο οι συγκεκριμένοι μπορούν να εμφυσήσουν ζωή στους χαρακτήρες.

Πέραν όμως αυτών, ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει στην εξαιρετική μουσική, που παρακολουθώντας την ταινία σε ταξιδεύει, γράφοντας σε συντροφεύει και σ΄όλη τη ζωή σου μένει συνυφασμένη με το φιλμ. Η μελωδία του Nino Rota έγραψε την δική της ιστορία κι είναι αδιαμφισβήτητα μέρος της (επιτυχίας). Αντίστοιχα η φωτογραφία του Gordon Willis, τα σκηνικά του Dean Tavoularis. Και σίγουρα αδικούμαι κάποιους ακόμα αφανείς ήρωες.

Ποιος κινεί άραγε τα νήματα; Πόσο μεγάλη είναι απόσταση του είναι από το φαίνεσθαι; Ποια είναι η χειρότερη τιμωρία για έναν πατέρα; Πόσα άδικα θύματα έχει αυτός ο φαύλος κύκλος; Πόσοι συγκράτησαν το κοινωνικό μήνυμα για τα ναρκωτικά, " αυτά θα μας καταστρέψουν " κι αντίστοιχα το πολιτικό, " οι γερουσιαστές σκοτώνουν ". Ακόμα κρατώ τον υποβαθμισμένο ρόλο της γυναίκας στην καθημερινότητα, αλλά και τον σεβασμό στο θεσμό της οικογένειας. Πάντα (ξανά)βλέποντας μία ταινία στο σινεμά ανακαλύπτεις κάτι ακόμα, σχετικά μ΄αυτήν.

Μπορούμε να προσθέσουμε ακόμα δύο-τρία ενδιαφέροντα στοιχεία. Ο Μπράντο ξεχνούσε τα λόγια του. Έτσι συνεχώς μέρος του συνεργείου κρατούσε σε καρτέλες το κομμάτι του. Για να έχει μάλιστα την χαρακτηριστική χροιά, φορούσε ειδικό μασελάκι. Ο Κόπολα επέλεξε στο έργο να συμμετέχουν μέλη της οικογένειάς του. Ο πατέρας του έγραψε μέρος της μαγευτικής μουσικής, ενώ η μητέρα του κι η κόρη του αποτέλεσαν κομπάρσους. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η ατάκα. " Ι'm going to make him an offer he can't refuse ", του Βίτο Κορλεόνε, που είναι μία από τις τρεις κορυφαίες σε ταινία διαχρονικά. Ο σκηνοθέτης είχε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στους πρωταγωνιστές του, που συχνά τους επέτρεπε να αυτοσχεδιάζουν, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.

Σημασία έχει η διαδρομή προς την κοινωνική καταξίωση. Να κερδίσεις τον σεβασμό κι όχι να τον επιβάλλεις. Αυτό είχε καταφέρει ο Βίτο με την αρχοντική του παρουσία, την σοφία και την ωριμότητά του, αυτή ήταν η μεγάλη επιτυχία και του Μίκαελ. Η σκηνή στο φινάλε, που οι συνεργάτες του φυλάνε το χέρι, αποτελεί την παραδοχή, ότι αυτός είναι ο Νονός, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ικανός να ξεπεράσει τον πατέρα του.

Μία μυθική στιγμή του Αμερικανικού σινεμά, ένα αριστούργημα, που αναγνωρίζεται από τους απανταχού σινεφίλ. Αγωνία, σασπένς, ανατροπές, όλα υποδειγματικά δοσμένα. Σε μία ταινία τριών ωρών, δεν χάνεις το ενδιαφέρον σου ούτε λεπτό. Ταυτίζεσαι με τον πρωταγωνιστή κι αυτό καθιστά την ταινία αληθινά σπουδαία και την τοποθετεί στο Πάνθεον της ιστορίας του Κινηματογράφου. Εικοσιδύο βραβεία συνολικά, εκ των οποίων 3 Oscar (Α΄ανδρικού ρόλου για τον Μάρλον Μπράντο, καλύτερης ταινίας και καλύτερης διασκευής σεναρίου) κι ακόμα 17 υποψηφιότητες.

Τέλος, θα πως δύο λόγια για τους πρωταγωνιστές. Δεν το συνηθίζω με αυτήν την μορφή, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε ίσως για το κορυφαίο φιλμ όλων των εποχών.

Μάρλον Μπράντο: Σπουδαίος ηθοποιός, μοναδικής ερμηνείες. Στην ταινία ενσαρκώνει το αρχέτυπο προφίλ του πατέρα-απόλυτου αφέντη-προστάτη της οικογένειας. Ο χαρακτήρας του από τη φύση του, τον βοηθάει στον Νονό να αποδώσει εξαιρετικά. Σαν να είναι ο εαυτός του. Κερδίζει τον σεβασμό, " επιβάλλεται με την ωριμότητα, την σοφία του κι όχι τη δύναμή του. Τρομερός από την αρχή, μέχρι το τέλος, που πέφτει νεκρός, ήσυχος πια, παίζοντας με το εγγονάκι του. Δύο Oscar Α΄ανδρικού ρόλου και 26 ακόμα βραβεία στην καριέρα του, μιλάνε από μόνα τους για το μέγεθος της ποιότητας του.

Αλ Πατσίνο: Ποιος θα περίμενε την εξέλιξη του τότε νεαρού κι άγνωστου στο ευρύ κοινό; Kι όμως ο Κόπολα τον πίστεψε και δικαιώθηκε πανηγυρικά. Στα 22 του χρόνια στο πρώτο της τριλογίας, ίσως και μικρότερος, όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα. Κι αυτός ένα Oscar πρώτου αντρικού ρόλου κι άλλα 28 βραβεία.

James Caan (Sonny): O πρωτότοκος γιος της οικογένειας. Την κρατά ζωντανή κι ενωμένη μετά την απόπειρα δολοφονίας του πατέρα. Είναι όμως επιπόλαιος, πέφτει στην ενέδρα που του στήνουν και δολοφονείται άγρια, πληρώνοντας ουσιαστικά τον παρορμητισμό του. Πάθος, μεσογειακό ταπεραμέντο, διάθεση για εκδίκηση, βέρος Ιταλιάνος, να κρατήσει τη σημαία, την τιμή ψηλά.

Robert Duvall: Υιοθετημένος γιος του Βίτο, έχει ρόλο συμβούλου αρχικά. Κι αυτός, όπως κι ο Caan ξεκίνησαν από την τηλεόραση. Είναι η ήρεμη δύναμη της οικογένειας. Η φωνή της λογικής και της ψυχραιμίας. Ώρες ώρες μοιάζει να μην μπορεί να σηκώσει το βάρος των απαιτήσεων που του ανατίθενται και θα λέγαμε αποτελεί μία έμμεση λύτρωση για τον ίδιο η απάλλαξη από τα μέχρι τότε καθήκοντα, όταν ο Μίκαελ έγινε αρχηγός. Κι αυτός έχει κερδίσει στην καριέρα του ένα Oscar A΄ανδρικού ρόλου.

Djam

Από τη Γαλλία, στη Θεσσαλονίκη και μετέπειτα σ΄ολόκληρο τον κόσμο, το έργο του Τόνι Γκάντλιφ, μιλάει για τη δύναμη της ελευθερίας της ψυχής σε μία πολύ δύσκολη εποχή, που ειδικά οι Έλληνες, βάλλονται πανταχώθεν. Η ταινία έκανε πρεμιέρα, πριν από περίπου έναν χρόνο στις Κάννες, στο κομμάτι " cinema de la plage " κι από την προηγούμενη εβδομάδα πήρε διανομή στις ελληνικές αίθουσες, ευαισθητοποιώντας τους θεατές, που της έδωσαν τη δέουσα προσοχή.

Πρώτο φόντο η Μυτιλήνη. Ένα από τα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου, που έχει δεχτεί τεράστιο ρεύμα προσφύγων τα τελευταία χρόνια. Δεύτερο, η Κωνσταντινούπολη. Τις ενώνουν η θάλασσα, η μουσική κι η παρουσία της Djam. Μία αντισυμβατική προσωπικότητα, που αρνιέται κάθε ηθική σύμβαση και δε φοβάται να μείνει γυμνή, δείγμα της καθαρής συνείδησής της. Κάπου εκεί, γνωρίζει την Αβρίλ, ζουν την περιπέτειά τους και ξεκινούν τον προσπάθεια επιστροφής στην πατρίδα. Ένα οδοιπορικό γεμάτο εκπλήξεις κι ανατροπές.

Ένα πολιτικό σχόλιο, γεμάτο αιχμές για τον κόσμο του σήμερα. Για τους απανταχού ξενιτεμένους, που παλεύουν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους, σε μία εποχή πλήρους παγκοσμιοποίησης και συνολικής ισοπέδωσης. " Θα τη ζεστάνουμε τη Νορβηγία ". Κι αυτήν και τη Σουηδία και την Αυστραλία και την Αμερική, καθώς ο Έλληνας κουβαλά μαζί του την πολιστική του κληρονομιά.

Άνθρωποι στο κοινωνικό περιθώριο, που είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να επαναστατήσουν κι έχουν μάθει να μην τα παρατούν. Αναζητείς ποιος είναι ο καλός κι ο κακός; Μία περίεργη σχέση, " Kακούργος ", είναι άραγε; Mε όπλα το ρεμπέτικο, το ούζο και τα μεζεδάκια, τα απλά της ζωής, περνούν την καθημερινότητα και ξεχνούν τα πρόβλημά τους, ατενίζοντας με θέληση τον ορίζοντα, το αύριο ...

Μεγάλη αποκάλυψη αποτελεί η πρωταγωνίστρια, Δάφνη Πατακιά. Γύρω της είναι δομημένη η ταινία. Τραγουδάει, χορεύει, ξεσπάει, παίζει μπαγλαμαδάκι ... Είναι ένας άνθρωπος ζεστός, που σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή, μία μούσα που σε σαγηνεύει. Δίπλα της ο Αρμένιος, Σάιμον Αμπκαριάν, στο ρόλο του " θείου " κι οι Μιχάλης Ιατρόπουλος και Γιάννης Μποσταντζόγλου σε δύο guest εμφανίσεις, που προσδίδουν κύρος στο φιλμ.

Για τους τραπεζίτες, για το κεφάλαιο, για τα συμφέροντα μένουν οι τοίχοι και τα χρήματα, που επί της ουσίας είναι ύλη. Οι άνθρωποι κερδίζουν τη ζωή και το δικαίωμα να ονειρεύονται κι αυτό δεν μπορεί να τους αφαιρέσει κανείς. Και κοντά στα όνειρα, έρχεται η δημιουργία. Κι αυτό επαναλαμβάνεται σαν κύκλος και θα συνεχίσει. Ένα ταξίδι στην ελευθερία του πνεύματος.

Ένα ασυνήθιστο, γυναικείο road movie γυναικών στο δρόμο του ... μεταξιού. Κάτι σαν ιδιότυπο μιούζικαλ, μιας κι η απάντηση παντού είναι οι νότες. Σινεμά, μουσική, χορός, ποίηση, λυρισμός κι ένα αισιόδοξο φινάλε, που δίνει ελπίδα για καλύτερες ημέρες. " Όλοι μας θα συνέλθουμε " ...

Η Προσβολή

Η πρώτη υποψηφιότητα της ιστορίας του Λιβάνου για το ξενόγλωσσο ΟSCAR, λίγο έλειψε να κερδίσει το χρυσό αγαλματίδιο, καθώς προκρίθηκε μέχρι την τελική πεντάδα κι άφησε εκτός το " In the Fade " του Φατίχ Ακίν, αλλά και το " Foxtrot " του Σαμουέλ Μαόζ. Ο Ζιαντ Ντουειρί σκηνοθετεί την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του και μετά την επιτυχία της " Επίθεσης " (2012), απογειώνει το έργο του. Ο πρώην συνεργάτης του Κουεντίν Ταραντίνο, αφήνει αιχμές για μία επίπονη εποχή, που ο ίδιος έζησε, και μας δείχνει πως αυτή στιγμάτισε τις επόμενες γενιές. Ο λόγος για τον εμφύλιο του 1975, πριν αποχωρήσει για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Βρισκόμαστε στη Βηρυτό, ένα μωσαικό εθνικοτήτων κι ανθρώπων. Ένας Χριστιανός, ο Τόνι, έρχεται σε ρήξη με έναν Παλαιστίνιο πρόσφυγα, τον Γιασέρ για έναν επουσιώδη λόγο. Η φιλονικία τους φτάνει μέχρι τις δικαστικές αίθουσες. Η διαδικασία διχάζει την ήδη ταραγμένη κοινωνία και τα Μέσα εκμεταλλεύονται το γεγονός, ώστε να φέρουν στην επιφάνεια προβλήματα δεκαετιών, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη. Ανάγεται σε Εθνικό Θέμα. Υπάρχει άραγε νικητής, ένοχος ή αθώος;

O σκηνοθέτης αρνείται να μας δώσει μία εύκολη απάντηση, δεν επιλέγει πλευρά. Εξιστορεί τα γεγονότα, σαν να ψάχνει κι ο ίδιος, ως ένας άλλος δικηγόρος, ελαφρυντικά και για τις δύο πλευρές. Εύκολα το κοινό μπορεί να ταυτιστεί. Μπορεί στη θέση του διδύμου των πρωταγωνιστών να υπήρχαν δύο άλλοι " αιώνιοι εχθροί " στα χαρτιά, αλλά η ουσία είναι η ίδια. Ο εγωισμός είναι ο χειρότερος σύμμαχος, το μίσος δεν οδηγεί πουθενά κι ο φανατισμός σκοτώνει τις ανθρώπινες σχέσεις.

Εξαιρετικοί και βραβευμένοι οι Κάμελ Ελ Μπάσα στη Βενετία κι ο Αντέλ Καράμ πρωταγωνιστούν σε ένα δικαστικό-πολιτικό δράμα γεμάτο ηθικά διλήμματα. Δεν ενδιαφέρει τόσο η γενεσιουργός αιτία, η αφορμή, αλλά ο τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης κι η πορεία, μέχρι την τελική έκβαση της υπόθεσης. Τι πονάει περισσότερο μία γροθιά στο στομάχι ή μία κουβέντα, που θα πληγώσει τη ψυχή και θα θολώσει το μυαλό;

Σιγά σιγά, μικρά πράγματα, καθημερινά, τείνουν να αμβλύνουν το χάσμα. Είναι όμως αρκετά από μόνα τους; Άπαντες περιμένουν την απόφαση με αγωνία. Επιζητούν τη δικαίωση. Κι όταν αυτή ανακοινώνεται, υπάρχουν ανάμεικτα συναισθήματα, διότι κάποια στιγμή κατανοείς πως μία συγγνώμη είναι πράξη αξιοπρέπειας κι ανώτερου επιπέδου κι όχι ταπείνωσης και κατωτερότητας. Ένα αμοιβαίο βλέμμα δίνει το μήνυμα μίας νέας εποχής.

Μία πόλη σε ανακατασκευή, την ώρα που οι θεμέλιοι λίθοι της κοινωνίας πρέπει να επαναπροσδιοριστούν. Μικρογραφία ολόκληρης της Μέσης Ανατολής που νοσεί, που βιώνει χτυπήματα, άλλοτε φωνάζοντας κι άλλες φορές σιωπηλά. " Κανείς δεν έχει το μονοπώλειο στον πόνο ". Ένα γράμμα από τον Λίβανο για όλον τον κόσμο. Μεγάλο επίτευγμα. Ζητούμενο η σωστή ανάγνωσή του ...

Η Κούβα κι ο Οπερατέρ

Όταν μιλάμε για ντοκιμαντέρ, συνώνυμο του αποτελεί ο Τζον Άμπερτ. 14 ταινίες τέτοιου είδους από το 1974 μέχρι και σήμερα και δεκάδες Βραβεία και δύο υποψηφιότητες για OSCAR, πιστοποιούν το παραπάνω. Στο συγκεκριμένο, επιστρέφει στην Αβάνα της Κούβας και μέσα από την εξέλιξη στον χρόνο τριών διαφορετικών οικογενειών, μας κάνει ένα μάθημα ιστορίας για τέσσερις περίπου δεκαετίες, που στιγμάτισαν τη ζωή και την εξέλιξη της χώρας.

Το τελευταίο προπύργιο του Κομμουνισμού γίνεται η πατρίδα ενός Αμερικανού, που αψηφά τον κίνδυνο κι αποτελεί πλέον κομμάτι της ιστορίας του τόπου, παρ΄ότι αρχικά δεν είχε κανένα τέτοιο σχέδιο. Κι είναι τόσο αληθινός, άνθρωπος ανάμεσα σε ομοίους του, που μεταξύ τους ξεχνούν τη διαφορά εθνικότητας και πιθανότατα φιλοσοφίας για τη ζωή. Αφήνονται κι απλά απολαμβάνουν τη στιγμή ή μάλλον τις στιγμές, γιατί είναι αρκετές κι όμορφες.

Από το 1970, μέχρι και τον θάνατο του τεράστιου Φιντέλ Κάστρο, μεσολάβησαν διαφορετικά διαστήμα. Συγκρατημένη αισιοδοξία, περίοδος ευημερίας με την αρωγή της Σοβιετικής Ένωσης, αντίστοιχα η παρακμή, μετά την πτώση της κι η δύσκολη συνέχεια. Όσοι έμειναν πιστοί στον τόπο και τον ηγέτη τους κέρδισαν την ίδια τη ζωή κι όμορφες αναμνήσεις, ενός διαρκούς αγώνα για την ελευθερία κι ύψιστα ιδανικά, μακριά από τους πειρασμούς και τα " καλά " του καπιταλισμού.

Χαμόγελα, λαός πεπεισμένος πως δίνει τα πάντα για το καλό της πατρίδας. Μία ιδιότυπη Επανάσταση με κεντρικούς άξονες την παιδεία και κυρίως την ΥΓΕΙΑ. " Ακούσαμε, ότι ο Φιντέλ εφάρμοσε κοινωνικά προγράμματα, για τα οποία εμείς παλεύαμε στην Αμερική ". Με δυσκολίες, με στερήσεις, έχοντας να αντιμετωπίσουν το εμπάργκο. Φορούσαν όμως ένα αλεξίσφαιρο γιλέκο ηθικής, ικανό να σταματήσει τις σφαίρες της διαφθοράς. Παρ΄ότι η φύση του ανθρώπου είναι άπληστη, βρήκαν τον τρόπο, κράτησαν τις ισορροπίες.

Η ζωή είναι όμως σκληρή. Δεν ανταμείβει τους πραγματικά γενναίους. Αντιθέτως, αυτοί γίνονται " ήρωες " και μπαίνουν στο Πάνθεον της Ιστορίας. Κι ας μην φοράνε αλεξίσφαιρο κάτω από το πουκάμισο, διότι κέρδισαν τον σεβασμό. " Όλοι μαζί γεννιόντουσαν και μετά ένας ένας πέθαιναν ". Για έναν αγώνα, για μία μάχη, που δόθηκε από τους πολλούς, σαν σύνολο. " Yo soy Fidel ".

Οι καινοτομίες που επιχείρησαν πρωτοπόρες. Κατάφεραν να αυξήσουν το μέσο προσδόκιμο ζωής, να θεραπεύσουν σπάνιες ασθένειες, να τρέφονται με καρπούς και αντιμετωπίσουν τον αποκλεισμό. Μάλιστα, έφτασαν σε σημείο να βρουν λύση, στο παγκόσμιο πρόβλημα της πείνας, αλλά και πάλι επέλεξαν να τους βάλουν φρένο, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν, όπως καταλαβαίνετε ασύμφορο.

Είναι αμαρτία τη σήμερον ημέρα κάποιοι να πρέπει να πεθαίνουν. Τα αγαθά φτάνουν για όλους και περισσεύουν. Και πάλι θα υπάρχουν πλούσιοι και πάλι θα υπάρχει ταξικός χωρισμός, αλλά αυτό που συμβαίνει τώρα είναι λυπηρό και ντροπιαστικό για όλους εμάς, που ζούμε πάνω στη γη. Ένα ειλικρινές  και συγχρόνως αποκαλυπτικό πορτρέτο της Κούβας, που δεν είχαμε την ευκαιρία μέχρι σήμερα να παρακολουθήσουμε.

Amal

Ένα ντοκιμαντέρ, που συνάρπασε το κοινό του Άμστερνταμ, στο πρόσφατο Φεστιβάλ, ως ταινία έναρξης, είναι το Αμάλ του Μοχάμεντ Σιάμ. Mία συμπαραγωγή, Αιγύπτου, Γερμανίας, Λίβανου, Γαλλίας, Νορβηγίας και Κατάρ, που ήρθε στη Θεσσαλονίκη κι η απήχησή του ήταν μεγάλη, καθώς μιλάμε για μία πολύ ευαίσθητη ιστορία, που διαδραματίζεται στην Αίγυπτο, σε μία ιδιαίτερα ταραχώδη πολιτικά περίοδο για τη χώρα.

Το τραύμα της ξαφνικής απώλειας, καλείται να διαχειριστεί ένα νεαρό κορίτσι, σε μία κοινωνία, που μοιάζει να μην της δίνει αέρα να αναπνεύσει. Σαν να τελείωσε το οξυγόνο, να μην φτάνει για όλους. Xωρισμένο σε πέντε κομμάτια βλέπουμε το νόημα της δύναμης του ανθρώπου να επαναστατήσει, ακόμα κι αν φαινομενικά βρίσκεται σε πολύ αδύναμη θέση. " Σαν να κάνουμε μία Επανάσταση για το τίποτα ". Μία διαδρομή μία ανατροπές και συγκινήσεις.

Σε μία ανδροκρατούμενη χώρα, η πρωταγωνίστρια δεν συμβιβάζεται. Μία ανατρεπτική παρουσία, που διεκδικεί ρόλο πρωταγωνιστή στη ζωή. Υπάρχει μία συνεχείς ένταση, σπασμωδικές κινήσεις. Θέλει να επικοινωνήσει την ιστορία της. Εκεί που τα γενέθλια, " γιορτάζονται " με φωτοβολίδες κρότου λάμψης κι όχι με πυροτεχνήματα. Σε μία επίγεια κόλαση, που τις έμελλε να ενηλικιωθεί. " Καλύτερα να ήμουν άντρας ". Το χάος αντικατοπτρίζεται στο βλέμμα της.

Αντλεί δύναμη μέσα από τραγούδι, αυτό της άφησε κληρονομιά ο πατέρας της. Η μουσική γαληνεύει τη ψυχή και για λίγο τα προβλήματα μπαίνουν στο συρτάρι. Γρήγορα όμως θα έρθει ένας εφιάλτης να τη ξυπνήσει, πάνω που έχει γαληνέψει το πνεύμα της. Ξανά στον αγώνα, ακόμα μία κοινή ημέρα της καθημερινότητας, στην καρδιά των εμφύλιων συγκρούσεων. Mυρίζει θάνατος. " Κανείς δεν παίρνει αυτό που δικαιούται στην Αίγυπτο ".

Tόσο η " Κλούβα ", όσο και το " Κάιρο Εμπιστευτικό ", μιλούν για γεγονότα της ίδιας περιόδου, εδώ όμως ο τρόπος που αποδίδεται η ζοφερή πραγματικότητα, μέσα από τη ζωή ενός μικρού κοριτσιού, σε κερδίζει. Δεν έχουμε ούτε το κλειστοφοβικό περιβάλλον, ούτε έναν star στο κεντρικό φόντο, έχουμε όμως έναν αληθινό άνθρωπο. Κάποιον σαν κι εμάς, που αγωνίζεται για αξίες κι ιδανικά ή τουλάχιστον έχει τη διάθεση να το τολμήσει κόντρα σε όλους και σε όλα.

Ένα εύθραυστο προσωπικό χρονικό για την ανάγκη για πολιτική και προσωπική αλλαγή. Το όνομα, " Αμάλ " σημαίνει ελπίδα και πιστεύω, πως μόνο με αυτή οδηγώ μας περιμένουν καλύτερες ημέρες. Διαχρονικό έργο, εξ΄ού κι οι Πυραμίδες στο φόντο. Για το τότε, το τώρα και το μετά. Τα καθεστώτα έρχονται και παρέρχονται, σημασία έχει ο μέσος άνθρωπος να ζει αξιοπρεπώς κι άπαντες να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματά του.

Ημερολόγια του Όσλο

Το πρόβλημα στις σχέσεις Παλαιστινίων-Ισραηλινών είναι καλά κατασκευασμένο κι εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα τρίτων. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια. Θύματα, αθώες ψυχές, που έχουν εγκλωβιστεί σε έναν πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό. Οι άνθρωποι από τη φύση τους είναι καλοί, ικανοί να συζητήσουν και να αμβλύνουν κάθε χάσμα κι αυτό επιβεβαίωνεται μέσα από τις αποκαλύψεις του ντοκιμαντέρ των Μορ Λουσί και Ντανιέλ Σιβάν, " Ημερολόγια του Όσλο ".

To 1992, κάτω από το φως της δημοσιότητας, αποφασίζεται μία μυστική συνάντηση των δύο πλευρών εκτός έδρας, μακριά από το πεδίο των συγκρούσεων, κεκλεισμένων των θυρών στην παγωμένη Νορβηγία. Το εγχείρημα της ανακωχής μόνο εύκολο δεν είναι, αλλά για πρώτη ίσως φορά, υπάρχει κοινή θέληση και διαθέση προς τη θετική κατεύθυνση. Οι επαφές  μαραθώνιες, οι διαφωνίες σε πρώτη φάση μεγάλες. Ένα ένα τα βήματα. Αργά, αλλά σταθερά.

Πρόσωπα κλειδιά, από τη μία ο Γιασέρ Αραφάτ κι από την άλλη, ο Γιτζάκ Ράμπιν. Μάλιστα, οι δύο τους, μαζί με τον Σιμόν Πέρες, μοιράστηκαν το Νόμπελ Ειρήνης το 1994. Βρέθηκαν όμως αντιμέτωποι με την κοινή γνώμη, που την έτρεφε ο φανατισμός κι οι συρράξεις. Δημαγωγοί επωφελήθηκαν κι έστρεψαν τη μάζα εναντίον τους. Αποτέλεσμα, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ να δολοφονηθεί σε μία εν ψυχρώ εκτέλεση από τον Γιγκάλ Αμίρ. Ποιος γνωρίζει τα πραγματικά κίνητρα της πολιτικής εκτέλεσης;

Αμέσως, το σκηνικό άλλαξε. Προκυρήχθηκαν εκλογές στο Ισραήλ. ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, με αντίθετες ιδέες και πιστεύω, κέρδισε τον Σιμόν Πέρες και το όνειρο έσβησε. Η μετέπειτα ιστορία γνωστή, φτάνει μέχρι το σήμερα. Ανακυκλώνεται συνεχώς. Δεν υπάρχει πια κι ο Γιασέρ ... Αφημένοι στο έλεος του Θεού, καμικάζι αυτοκτονίας σκορπούν τον θάνατο. Πουλάει το αίμα στα Μέσα Ενημέρωσης. Πραγματική διάθεση όμως, για την εύρεση ουσιαστικής λύσης και την αποφυγή του αδιεξόδου δεν υπάρχει.

Συμπυκνώνοντας σε μιάμισι περίπου ώρα, χίλιες ημέρες διαδοχικών συνομιλιών, παρουσιάζοντας υλικό, που δεν έχει δημοσιοποιηθεί στο παρελθόν, καθώς και συνεντεύξεις με πρόσωπα-κλειδιά, η ταινία αφηγείται μία ιστορία γεωπολιτικής σε έναν τόνο προσωπικό και ταυτόχρονα φιλοσοφικό. Δύο μεγάλοι ηγέτες τόλμησαν να αγκαλιαστούν και να αποφανθούν, πως πάνω απ΄όλα είναι ο Άνθρωπος, η Ζωή, η Ασφάλεια και τα υπόλοιπα έπονται.

Από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ, στο 20ο επετειακό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, συγκίνησε τους θεατές, που κατέκλεισαν την αίθουσα του Ολύμπιον και χειροκρότησαν με τη ψυχή τους, στις δύο προβολές. Η ελπίδα έμεινε ζωντανή, μένει να έρθει ξανά ο χρόνος κι αυτοί οι άνθρωποι στην εξουσία, ώστε να υλοποιηθεί η συμφωνία του Όσλο. Ας είμαστε αισιόδοξοι ...

Έσχατο Έρμα

Ο Τέλλος Φίλης είναι μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης. Ένας άνθρωπος, που θα συναντήσεις στο κέντρο της πόλης, από την Αλεξάνδρου Σβώλου μέχρι τις προβλήτες του λιμανιού και με χαρά θα σε κοιτάξει, θα σου μιλήσει, θα σε πειράξει. Το πάθος του για το σινεμά και την ποίηση μεγάλο. Ο αγώνας του για τη νίκη του καλού, ανιδιοτελής. Πριν λίγες ημέρες κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο με τίτλο το " Έσχατο Έρμα ". Τέταρτο κατά σειρά. Νιώθω την ανάγκη να γράψω γι΄αυτό, μιας κι οι λέξεις του μιλούν στη ψυχή μου.

Θα ξεκινήσω, λίγο πίσω και πιο συγκεκριμένα από την περασμένη Άνοιξη και το μαύρο βιβλίο. " Μία εβδομάδα, που δεν καταφέρε να γίνει Μεγάλη ". Ένα κομψοτέχνημα, προσεγμένο σε κάθε λεπτομέρεια του. Τότε είπα, πως πρέπει να κρατηθώ, σήμερα πια δεν μπορώ ... θα γράψω (κι ας εκτεθώ). Η γνωριμία μου με τον Τέλλο και μία περίοδος έντονης αλληλεπίδρασης, μου έδωσε να καταλάβω, πως είναι άνθρωπος καθαρός, έτσι ακριβώς κι οι γραμμές του. Δε θέλουν να προκαλέσουν, ούτε να διχάσουν, ίσως να αφυπνίσουν, συνειδήσεις και συναισθήματα. Θέλουν να ακουστούν δυνατά, να κραυγάσουν. Αυτό είναι το χρέος του ποιητή στις ημέρες κι αυτή η βροντερή φωνή σοκάρει τον αναγνώστη.

Με σημαία το ελάχιστο, γεμάτος όμως μέσα του πορεύεται με αξιοπρέπεια και κλείνει τα αυτιά στα μεγάλα λόγια και τις βαρύγδουπες εκφράσεις. Του φτάνει η αληθινή αγάπη κι ο σεβασμός, που κρύβονται σε ένα βλέμμα, σε μία καλημέρα, σε μία καληνύχτα, σε μία αγκαλιά. Δε φοβάται να αφεθεί, να συγκινηθεί, να πονέσει. Έχει αισθήματα, δεν είναι απαθής. Το ρεύμα της εποχής δεν τον έχει κυριεύσει. Είναι ο " πρεσβευτής ", όσων δεν προλαβαίνουμε να γράψουμε όλα αυτά κι εμείς δίπλα του, κοινωνοί του έργου του.

Το παράπονο εκφράζεται με το κεφάλι ψηλά. Η απογοήτευση με δύναμη ψυχής. Κάθε τέλος αποτελεί, μίαν νέα αρχή, μια νέα μάχη. Πρώτα απ'όλα με τον ίδιο μας τον εαυτό και μετά με τους άλλους. Πάντα με επίπεδο κι ανωτερότητα. Συνήθισε να παλεύει τα κρύα βράδια, που οι εφιάλτες έρχονται στην αγκαλιά του μορφέα και δένουν με τη διαβρωτική υγρασία της Θεσσαλονίκης. Νικά όμως την μοναξιά, καθώς μοιράζεται τις σκέψεις του, με όλους μας.

Το " έρμα " είναι κυρίω, ναυτικός όρος. Σε άμεση επαφή με τον Θερμαϊκό, σε καθημερινή βάση, δεν μου προξενεί εντύπωση η επιλογή του τίτλου. Ένα μαργαριτάρι από τον πάτο της θάλασσας. Γιατί όμως " έσχατο "; Τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις του ποιητή; Το κείμενο του σε βάζει σε δεύτερες σκέψεις, σε κινητοποιεί, σε θέτει σε εγρήγορση. Πήρες άραγε το σωστό μήνυμα; Πόσες αναγνώσεις μπορεί να έχει μία σελίδα, μία πρόταση;

Ξεφυλίζω, χάνομαι, σταματώ ... Ξαναρχίζω, επαναλαμβάνω. Αναζητώ την ουσία. Σε μία εποχή που ο κόσμος, όχι μόνο οι νέοι, δε διαβάζει βιβλία και τα αρνείται σχεδόν πεισματικά, κάποιος γράφει για λογοτεχνία κι όχι για βαθμοθηρία. Αφήνω πίσω την πλύση εγκεφάλου που έχω υποστεί και βυθίζομαι στις λέξεις και τα νοήματα. Έχω κι εγώ αισθήματα, ταυτίζομαι, είμαι κι εγώ ακόμα Άνθρωπος. Τίποτα παραπάνω ...

Αφουγκράζομαι τον σφυγμό, ενός συναγωνιστή για ζωή. Μέσα από τόσες δυσκολίες, από τέτοια κρίση, κυρίως ηθική, ο Πολιτισμός θα βγει δυνατός και θα συμβάλλει στην ολική ανατροπή του σκηνικού. Αυτό μοιραζόμαστε. Τις ίδιες αξίες και ιδανικά. Μια σύνδεση μεταφυσική, των δυνάμεων του καλού, που δένουν μεταξύ τους, τους στρατιώτες τους. Διαβάζω και προχωρώ, πυξίδα προς τον στόχο, δεν πρέπει να εκτραπώ ... Ο δρόμος εκεί, όχι στρωμένος με ροδοπέταλα, αλλά τον βλέπω, δεν παρεισφρύω της πορείας. Πρέπει να ακολουθήσω αυτό, το σωστό, μονοπάτι.

Η " μυσταγωγία " ολοκληρώνεται. Κλείνω το εξώφυλλο, το ακουμπώ. Σκέφτομαι πως σκορπάω τον εαυτό μου μες στης ζωής το εφήμερο, το καθημερινό. Κλείνω τα μάτια ... τα ανοίγω βλέπω τον ορίζονται εκεί που η θάλασσα συναντά τον ουρανό, σφίγγω τη γροθιά, πεισμώνω και τη μέρα ξεκινώ, πιο δυνατός, πιο γενναίος, με νέα βέλη στη φαρέτρα μου τις λέξεις του Τέλλου ...

Το κορίτσι στην ομίχλη

Ο Ντονάτο Καρίζι, ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς μυθιστορημάτων αστυνομικής λογοτεχνίας, μετά το θέατρο και την τηλεόραση, κάνει το ντεμπούτο του και στη μεγάλη οθόνη, σκηνοθετώντας ο ίδιος, το ομώνυμο βιβλίο του, " Το Κορίτσι στην Ομίχλη ". Τα Βραβεία David Di Donatello που κατέκτησε, με κορυφαίο αυτό της σκηνοθεσίας, είναι το επιστέγασμα της προσπάθειάς του.

Μία ξαφνική εξαφάνιση ενός 16χρονου κοριτσιού μέσα στην ομίχλη, σε ένα απομονωμένο χωριό των Άλπεων, αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της πλοκής. Ο πολύπειρος αστυνόμος, Βόγκελ καλείται να λύσει το μυστήριο και να αποκαλύψει τον ένοχο. Η αποστολή του μόνο εύκολη δεν είναι. Αποφασισμένος όμως να πετύχει, χρησιμοποιεί όλα τα Μέσα, που έχει στη διάθεσή του, για να υλοποιήσει τον πολυπόθητο στόχο του.

Ο αειθαλής, Τόνι Σερβίλο κι ο Ζακ Ρενό πρωταγωνιστούν. Ο Ιταλός στιβαρός, όπως σε κάθε του ρόλο, μαγνητίζει τους θεατές με το επιβλητικό παρουσιαστικό του. Πλάι τους, ο Αλέσο Μπόνο, στον ρόλο του αμφιλεγόμενου δασκάλου. Ποιος έχει το πάνω χέρι, όταν οι ισορροπίες είναι, τόσο λεπτές; Ποιον μπορείς να εμπιστευτείς; Ένα πραγματικό ψυχολογικό θρίλερ, με θεαματικές ανατροπές, μέχρι το λυτρωτικό για τον " αναγνώστη " φινάλε.

Ο έμπειρος αστυνομικός, στήνει τεχνηέντως μία πλεκτάνη για να οδηγήσει τον βασικό ύποπτο στην μαρτυρία του εγκλήματος. Προφυλακίζεται μεν, αλλά ... Ποιος είναι τελικά ο θύτης και ποιο το θύμα; Οι απαντήσεις, πρέπει να περιμένουν τα τελευταία δευτερόλεπτα. Καταλυτική η παρουσία της Γκρέτα Σκάκι, που ξετυλίγει τον μίτο της Αριάδνης και φτάνουμε στον εκλεκτικό " ψαρά ", που επιλέγει πάντα το ίδιο ψάρι.

Μία ατάκα κυριαρχεί στις στιχομυθίες στο Άβεσο, " η πιο ηλίθια βλακεία του διαβόλου είναι η ματαιοδοξία ".  Όλοι τους παγιδευμένοι σε ένα αδιέξοδο, κι ας νομίζουν με το μυαλό τους, πως έχουν το πάνω χέρι στο παιχνίδι. Διττή ομίχλη, στο τοπίο η πραγματική και στις εξελίξεις σχετικά με τον ένοχο η αλληγορική, που έσβησε το χαμόγελο στην κλειστή κοινωνία του συντηρητικού χωριού.

Το τέρας της ομίχλης θα παραμείνει ζωντανό. Η κρυφή συλλογή του θα μεγαλώσει κι οι απορίες θα στοιχειώνουν τους βασανισμένους κατοίκους. Άλλο το φαίνεσθαι κι άλλο το είναι, βλέπετε. Η ηθική επιβάλλει την αυτοδικία, ως απάντηση για τη προσβολή της τιμής. Πλέον, πρωταγωνιστές και θεατές οδηγούνται στη λύτρωση, μετά από ένα επίπονο δίωρο.