Ο Ευτυχισμένος Λάζαρος

Βραβείο Σεναρίου στις Κάννες, 14 συνολικά στη διαδρομή του κι από την περασμένη Πέμπτη στις ελληνικές αίθουσες. O λόγος για το Lazzaro felice. Η τρίτη σκηνοθετική προσπάθεια της 35χρονης Άλις Ρορβάχερ που συνοδεύεται από ποικίλες κριτικές, καθώς προσπαθεί να κάνει κοινωνικoπολιτικό κινηματογράφο με έναν δικό της μοναδικό τρόπο, βασισμένο στο έργο Ιταλών σπουδαίων σκηνοθετών του παρελθόντος. Εξαρτάται καθαρά από την οπτική που θα το παρακολουθήσεις.

Αρχές δεκαετίας του 90΄. Το ταξίδι ξεκινάει από την επαρχία της Ιταλίας μακριά από τα κέντρα του πλούτου. Σε αυτό το πρώτο κομμάτι βιώνουμε ένα δράμα της αγροτικής κοινωνίας. Η "βασίλισσα" των τσιγάρων εκμεταλλεύεται φτηνό εργατικό δυναμικό, το οποίο ζει μέσα στις κακουχίες κι επιβιώνει εκ θαύματος. Ανάμεσα τους ένας νέος, ο Λάζαρος, ο οποίος θα αναπτύξει μία σχέση μεταξύ φιλίας κι υποτέλειας με τον υιό του αφεντικού, τον Τανκρέντι. Έντεχνα με μία βουτιά στην μηχανή του χρόνου το σκηνικό αλλάζει ...

Μεταφερόμαστε στο σήμερα. Μοναδικός που μένει αναλλοίωτος είναι ο Λάζαρος. Μία μορφή αντισυμβατική. Μοιάζει να βρίσκεται στα χαμένα, αλλά απολαμβάνει τη δική του ηρεμία με αξιοθαύμαστη νηφαλιότητα. Πράος αντιμετωπίζει κάθε κατάσταση με την καλύτερη των προθέσεων, στα όρια της αφέλειας. Ο κόσμος έχει προχωρήσει. Η πονηριά κυριαρχεί. Στόχος είναι το κέρδος ακόμα κι αν εξαπατήσεις τον συνάνθρωπό σου. Ο ίδιος αρνείται να συμμορφωθεί με τις επιταγές του παρόντος. Δεν μπαίνει καν σε μία τέτοια συζήτηση, σε αυτή τη σκέψη.

Το ντοκιμαντέρ μοιάζει να συμπλέκεται με την μυθοπλασία. Η πραγματικότητα με το παραμύθι. Και μέσα απ΄όλη αυτή τη διαδικασία έχουμε ένα επίκαιρο σχόλιο για τις χώρες της Μεσογείου, που ολοένα και λιγότερο διαφέρουν στα χρόνια της κρίσης. Μία αλληγορία με πολλές προεκτάσεις. Είναι φυσιολογικό ως θεατής να μπερδευτείς, να ταλαιπωρηθείς ειδικά στο πρώτο μισό της αφήγησης, αλλά έρχεται το δεύτερο να αποζημιώσει, να δώσει πειστικές εξηγήσεις με εικόνες και σύμβολα. Ίσως μάλιστα περισσότερες απ΄όσες θα χρειάζονταν.

Η δύναμη της φιλίας, η αρετή της καλοσύνης φαίνεται να έχουν περάσει στη σφαίρα του ρομαντικού. Τα αυτονόητα γίνονται ζητούμενα. "Οι άνθρωποι είναι σαν τα ζώα. Αν τους αφήσεις ελεύθερους βυθίζονται στη δυστυχία και την μιζέρια τους". Ένα κυνικό σχόλιο και μία ιδιαίτερη προσέγγιση από την μεριά των πλουσίων, των δυνατών που καταδυναστεύουν το δίκαιο των απλών εργατών. Ο πρωταγωνιστής μας ανήκει στην τελευταία κατηγορία, αλλά είναι έτοιμος να δεχθεί και να ανεχθεί κάθετι, αναβιώνοντας στο μέτρο του δυνατού την ιστορία του Χριστού. Διόλου τυχαία η επιλογή του ονόματος. Λάζαρος όπως ο πρώτος άνθρωπος που αναστήθηκε.

Έχουμε φτάσει στο σημείο η αθωότητα κι η καθαρότητα της ψυχής να χαρακτηρίζεται ηλιθιότητα. Το καθαρό βλέμμα, αδυναμία. Η απάτη, εξυπνάδα, την ίδια ώρα που το "μεγάλο τέρας" πάντα καραδοκεί κι είναι έτοιμο να χτυπήσει και να κατασπαράξει τους υπερόπτες κι όχι μόνο, όταν βρεθούν σε ανάγκη. Μένει μία γλυκιά μελωδία να σε συντροφεύει στο τελευταίο ταξίδι, όταν πια έχεις κατασταλάξει ποιος είσαι και που ανήκεις ...

El Angel

Ένα βράδυ μετά το "Αδελφοί εξ αίματος" βρέθηκα στον ίδιο κινηματογράφο, στην ίδια αίθουσα για να παρακολουθήσω τον "Άγγελο" του Λουίς Ορτέγκα σε παραγωγή του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Ταινία που έκανε πανελλήνια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Αθηνών κι αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα της Αργεντινής για το ξενόγλωσσο OSCAR. Μία αληθινή ιστορία, που πραγματικά είναι σαν να βγήκε μέσα από την μεγάλη οθόνη κι όμως πληγώνει ακόμα την μνήμη των οικογενειών των θυμάτων.

Mπουένος Άιρες 1971. Ο Κάρλος Ρομπλέδο Πουχ συλλαμβάνεται από τις αρχές. Πρόκειται για ένα παιδί μόλις 20 ετών. Τι μπορεί να έχει κάνει κι αποκαλείται από τα πρωτοσέλιδα, άγγελος του θανάτου; Ο μικρός Καρλίτος κι ο φίλος του Ραμόν ζουν με τους δικούς τους ιδιαίτερους κανόνες. Είναι τόσο διαφορετικοί, αλλά κάτι βαθύ τους συνδέει. Κάτι πολύ περισσότερο από το προφανές, το χρήμα. Μοιράζονται πάθη, λάθη, στιγμές. Γίνονται κομμάτια ενός παιχνιδιού το οποίο εκ προοιμίου δεν έχει καλό τέλος.

Η ταινία ξεκινάει με έναν τύπο που κλέβει από χόμπυ. Όχι για να πλουτίσει, όχι για να το παίξει καμπόσος. Η κοσμοθεωρία του ανήκει σε άλλη εποχή. "Δανείζεται" κι επιστρέφει στη θέση τους διάφορα πράγματα με σκανδαλιάρικη διάθεση. Μία περίεργη φυσιογνωμία, που σε καμία περίπτωση δε σου γεμίζει το μάτι για κακοποιός. Παράλληλα ο πατέρας του, που τον βλέπει να λοξοδρομεί, αλλά δεν έχει αντιληφθεί το μέγεθος της κατάστασης του εξηγεί, πως πρέπει να είναι περήφανος για όσα έχει και πως τα καλύτερα θα έρθουν μέσα από σκληρό αγώνα και προσπάθεια.

Εδώ έχουμε τρεις πολύ δυνατές ερμηνείες. Ο Λορέντζο Φέρρο στο ντεμπούτο υποδύεται καταπληκτικό τον Κάρλος. Το παρουσιαστικό του κι η συνεχής αναζήτηση της ταυτότητάς του σε όλα τα επίπεδα δημιουργούν ένα μυστηριώδες πορτραίτο. Παίρνει τα πάντα στην πλάκα. Χαλαρά ... Δεν έχει ακριβή συναίσθηση του τι κάνει από ένα σημείο και μετά. Από Ρομπέν των Δασών καταλήγει να γίνει ένας αιμοσταγής δολοφόνος. Ποια είναι άραγε τα κίνητρά του, αφού ο πλουτισμός περνάει σε δεύτερη μοίρα; Πλάι του, συνεργός ο Τσίνο Νταρίν που τον είδαμε και στη "Δωδεκάχρονη Νύχτα" κι ο Λουίς Γκνεκο στον ρόλο του τραγικού πατέρα.

Η κοινωνία του 1970 κι η δική μας του 2020 αισίως. Η Αργεντινή κι η Ελλάδα. Διακρίνετε μεγάλες διαφορές; Έχουμε κάνει άραγε βήματα προς τα εμπρός ως σύνολο; Ένας άκρως αντιφατικός τίτλος με βάση το περιέχομενο, όπως η κατάσταση του σήμερα. Στην επιφάνεια όλα θέλουμε να φαίνονται καλά, αλλά στα θεμέλια τους είναι πιο σαθρά από ποτέ. Αυτό εκτιμώ πως θέλει να φωνάξει ο σκηνοθέτης. Ήρθε η ώρα να αντικρίσουμε κατάματα το "είναι", χωρίς δικαιολογίες κι υπεκφυγές. Το φιλμ γίνεται απλά η αφορμή να σκεφτείς ...

Μία περίεργη έκφανση της αίσθησης της ελευθερίας. Μία αρρωστημένη, γκανγκστερική κατάσταση που δεν έχει όρια. Κάθε νέα πρόκληση φαντάζει απλά ως μία νέα περιπέτεια. "Το ριζικό του κλέφτη είναι να πάει από σφαίρα" κι όμως ο Κάρλος είναι ακόμα στη φυλακή για περίπου πενήντα χρόνια. Ταινία με διαχρονική αξία, καθώς ακουμπάει αρκετά επίμαχα θέματα χωρίς να εμβαθύνει, χωρίς ίχνος διδακτισμού και ταυτόχρονα είναι ευχάριστη για τον θεατή. Δε κουράζει, δεν ταλαιπωρεί και στο τέλος αφήνει ένα μεγάλο γιατί ... Όπως κι ο κόσμος σήμερα, γιατί φτάσαμε ως εδώ;

Aδελφοί εξ αίματος

Την ημέρα της απονομής των Βραβείων David di Donatello στην Ιταλία για το 2019 ευτύχησα να δω το "Βoys Cry" των αδελφών Ντ΄Ινοτσένζο. Η ταινία προβάλλεται στην Ελλάδα για περισσότερο από ένα μήνα, αλλά στη Θεσσαλονίκη βρήκε χώρο την κινηματογραφική εβδομάδα που ολοκληρώθηκε χθες, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης του Λιμανιού. Ένα απρόβλεπτο σκηνοθετικό ντεμπούτο που ξεκίνησε τη διαδρομή του από το περσινό Φεστιβάλ του Βερολίνου, δίχως δάφνες και περγαμηνές. Πολλές φορές όμως αυτές οι ταινίες είναι που κερδίζουν τελικά τις εντυπώσεις σε μία σινε-χρονιά.

Ο Μανόλο κι ο Μίρκο είναι δύο φίλοι που κατοικούν στα προάστια της Ρώμης. Η σχέση τους πολύ δυνατή, θα λέγαμε αδελφική. Μοιράζονται τα πάντα. Το πρωί σπουδάζουν σε κάποια τεχνική σχολή και τα βράδια δουλεύουν ντελίβερι για να τα βγάλουν πέρα. Κοινό τους χαρακτηριστικό, ότι μεγαλώνουν κι οι δύο σε περιβάλλον μονογονεϊκής οικογένειας. Ξαφνικά ένα απρόοπτο συμβάν θα αλλάξει άρδην τις ζωές τους και θα τις σημαδέψει ανεξίτηλα μέχρι το τέλους τους. Ποτέ ξανά δε θα νιώσουν την αθωότητα του νέου, του παιδιού.

Η ψυχή τους θα γεμίσει τύψεις, ο νους σκληρές εικόνες. Όσο κι αν οι σκηνοθέτες προσπαθούν να μας μεταδώσουν μία αφήγηση με γρήγορο ρυθμό, υπάρχουν στιγμές που ξαποσταινεις και μοιραία τότε σκέφτεσαι. Τότε φτάνουμε στο σημείο μηδέν. Όλα μαυρίζουν την ώρα της περισυλλογής. Συνειδητοποιείς πως πλέον είσαι δέσμιος μίας κατάστασης που δεν έχει επιστροφή. Το ένα ψέμα διαδέχεται το άλλο και στο τέλος ζεις μέσα σ΄αυτά χάνοντας παράλληλα την αλήθεια, και το νόημα της ζωής μέσα από τις σχέσεις με τους ανθρώπους.

Ναι, ειδικά γι΄αυτά τα παιδιά ο εύκολος πλούτος είναι μία ένεση για να συνεχίσουν στη ζωή στην μάχη της επιβίωσης. Είναι πράγματι ένα τεράστιο κίνητρο και φυσικά ένας πειρασμός. Ταξιδεύουν όμως σε άγνωστα, αχαρτογράφητα μονοπάτια με όπλο τους την άγνοια κινδύνου. Το παιχνίδι έχει όμως συγκεκριμένους όρους και κανόνες. Πρέπει να τους γνωρίζεις καλά και να τους τηρείς με σεβασμό. Σε διαφορετική περίπτωση αργά ή γρήγορα η ρώσικη ρουλέτα θα αδειάσε το περιεχόμενο του όπλου πάνω σου και θα θυσιαστείς, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι στον βωμό του κέρδους των μεγάλων, που πάντα φροντίζουν να κρατούν αποστάσεις.

Η ηλικία των αδελφών Ντ΄Ινοτσένζο δίνει θεωρώ μεγάλο πλεονέκτημα στην ανάπτυξη της πλοκής. Είναι μόλις 30 ετών. Είναι κομμάτι αυτής της γενιάς. Δεν προσπαθούν να την αποκρυπτογραφήσουν. Τη ζουν, βιώνουν ανάλογες καταστάσεις στα χρόνια της κρίσης. Μη ξεχνάτε πως η Ιταλία δε διαφέρει και τόσο πολύ από την Ελλάδα. Όπλα, εμπόριο λευκής σαρκός, ναρκωτικά και φυσικά πάντα το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, που έχει καταδικαστεί από αμέλεια σε έναν επίπονο, επώδυνο θάνατο.

Μία εξαιρετική φεστιβαλική επιλογή που τελειώνει με μία τρομερή στιχομυθία μεταξύ των γονέων των δύο πρωταγωνιστών. "Τι θα μαγειρέψεις απόψε; -Αυτά που έχουμε ...". Μία φράση κλειδί που μπορείς να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως. Ίσως όποιος θέλει τα πολλά να χάνει και τα λίγα. Άλλωστε η ιστορία μας έχει διδάξει πως η απληστία φέρνει την απόλυτη καταστροφή κι η ύβρις την τίσιν. Ο λογαριασμός πάντα γίνεται στο τέλος και τότε πρέπει να νιώθεις πάνω απ΄όλα ... άνθρωπος κι όχι ένα κτήνος ...

Ελεύθερο Θέμα

Πέρασαν πέντε χρόνια από τα "Ημερολόγια Αμνησίας" κι η Στέλλα Θεοδωράκη επιστρέφει στην μεγάλη οθόνη με το "Free Subject". Παγκόσμια Πρεμιέρα στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κι από σήμερα στις αίθουσες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Μία ελληνογαλλική συμπαραγωγή που ακροβατεί ανάμεσα στην καθημερινότητα και την Τέχνη. Τα όρια πολλές φορές δεν είναι διακριτά και πραγματικά δεν μπορείς να αντιληφθείς ποιος αντιγράφει ποιον. Σαν μία φάρσα χωρίς αρχή και τέλος.

Αθήνα 2018. Η Ίρις είναι καθηγήτρια σε μία Σχολή Καλών Τεχνών. Με προοδευτικές αντιλήψεις για την εποχή μας, αποφασίζει να δώσει στους οχτώ μαθητές της μία εργασία με ελεύθερο θέμα, προκειμένου να δουλέψει η φαντασία τους, να ενεργοποιηθούν οι αισθήσεις τους και να κάνουν ένα βήμα προς την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους, νικώντας φόβους και στερεότυπα. Ένας απ΄αυτούς, ο Γιώργος αποφασίζει να αντιγράψει μία ιστορία που εν τέλει θα φέρει σε αμηχανία την ομάδα.

Ένα φιλμ διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Με την Θεοδώρα Τζήμου να πρωταγωνιστεί και να μαγνητίζει. Είναι έτοιμη να εκθέσει όλο της το είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά προκειμένου το group να ενστερνιστεί τα ιδανικά και τις αξίες της ελευθερίας μέσα σε μία βαθιά συντηρητική κοινωνία που ζει με τις δικές της ψευδαισθήσεις. Με το φαίνεσθαι να κυριαρχεί και το είναι να είναι υποχρεωμένο να φυλακιστεί βαθιά μέσα μας. Μία απελευθέρωση πέρα από τα στεγανά που ενδεχομένως θα ενοχλήσει.

Μία νέα γενιά όμως που καλείται να αναζητήσει. Από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία μέχρι τα μικρά μικρά του σήμερα κι επιτέλους να αντιδράσει (React). Nα κάνει τη δική της επανάσταση με τον τρόπο της. Με αφετηρία την αμφισβήτηση, με άρμα στη δύσκολη μάχη τον πολιτισμό. Να δοκιμάσει να δαμάσει τα όρια μεταξύ ελευθερίας και φόβου και τιμωρίας. "Κανείς μας δεν μας υποσχέθηκε πως θα νικάμε πάντα. Η πραγματική νίκη είναι η ήρεμη αποδοχή της ήττας". Κι ύστερα συνέχεια στον αγώνα. Όπως ακριβώς έχεις μάθει να ανατρέπεις με λογική και σύνεση.

Η ίδια η σκηνοθέτης τονίζει πως ο ακραίος συντηρητισμός της εποχής την έφερε προ του καθήκοντας να κάνει ξανά σινεμά. Mε αυτό της το έργο μιλάει για όσα την πνίγουν. Υποστηρίζει παράλληλα, πως η Τέχνη είναι αυτή που μπορεί να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων και να ανατρέψει παρωχημένες συμβάσεις χρόνων. Η κατάσταση προεκτείνεται από την ελληνική κοινωνία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η ελπίδα αποτελεί ελιξήριο ζωής κι η ανανέωση δίνει εμπιστοσύνη στον ίδιο μας τον ευατό.

Αν αφήσεις το "Ελεύθερο Θέμα" να διεισδύσει μέσα σου, είσαι έτοιμος να κόψεις τον ομφάλιο λώρο με τις νοσηρές επιταγές και τα πρέπει που οδηγούν σε μία ρουτίνα. Ζητούμενο είναι να γίνεται η απαραίτητη ενδοσκόπηση, να διακρίνεται η ευθύνη. "Ο ένοχος είναι μέσα μας, ανάμεσα μας. Ο ένοχος είναι η αδράνεια". Η αποδοχή μίας κατάστασης. Δεν είναι ούτε ο διπλανός, ούτε ο απέναντι. Όποιος κι όσο νωρίτερα το κατανοήσει, θα έχει κερδίσει την ίδια τη ζωή και το νόημά της ...

To αγόρι που δάμασε τον άνεμο

Μία από τις ταινίες που ξεκίνησε τη διαδρομή της από το Φεστιβάλ του Σάντανς και συνεχίζει την πορεία της έχοντας κερδίσει το κοινό σε αρκετά Φεστιβάλ είναι το "Βοy Who Harnessed the Wind" του Chiwetel Ejiofor, βασισμένο στο συγκινητικό, αυτοβιογραφικό βιβλίο των Γουίλιαμ Καμκγουάμπα και Μπράιαν Μίλερ. Ένα ταξίδι γνωριμίας με την αφρικανική ήπειρο και παράλληλα ένας ύμνος για την αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να πετύχει κάτι σπουδαίο, το οποίο θα αφήσει παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.

Μεταφερόμαστε στο 2001 στο Μαλάουι. Οι άνθρωποι μετά από μακρά περίοδο κατοχής και συγκρούσεων έχουν πλέον φαινομενικά ανεξαρτητοποιηθεί. Οι δυσκολίες μεγάλες. Προσπαθούν να ορθοποδήσουν με τα ελάχιστα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους κι εν πολλοίς οι τύχες τους εξαρτώνται από τον καιρό που θα κάνει κάθε χρονιά, καθώς τα αποτελέσματα της σοδειάς κρίνουν την επιβίωση σε απόλυτο βαθμό. Κάτω απ΄αυτές τις συνθήκες, ο πατέρας μίας οικογένειας αποφασίζει κόντρα στο ρεύμα να στείλει το παιδί του στο πλησιέστερο σχολείο της περιοχής.

Ένα όνειρο γίνεται πραγματικότητα, αλλά ο δρόμος είναι γεμάτος εμπόδια. Από τη μία έχουμε τους αυστηρούς κανόνες πληρωμής, καθώς η παιδεία δεν είναι δωρεάν κι η υπάρχουσα κυβέρνηση είναι διεφθαρμένη κι από την άλλη μία καταστροφική χρονιά για τις καλλιέργειες των αγροτών. Η φωνή της λογικής, δίνει τη θέση της στο φόβο, που προκαλείται από τη βίαια καταστολή όσων δε συμβιβάζονται με την μοίρα τους. Είναι όμως κι αυτοί άνθρωποι. Πρέπει να ζήσουν, να εξελιχθούν, να αλλάξουν την ιστορία τους και να βοηθήσουν το σύνολο.

Αυτό ακριβώς έχει ενστερνιστεί από την πρώτη στιγμή ο νεαρός Γουίλιαμ. Η μόρφωση, η παιδεία, οι γνώσεις είναι το διαβατήριο για τον πολιτισμό, ώστε να αλλάξει την τύχη της οικογένειάς του κι ευρύτερης της περιοχής του χωριού Γουίμπε. Ακόμα κι όταν αποβληθεί από το σχολείο, διότι οι γονείς του δεν έχουν να πληρώσουν για τα δίδακτρα, αντί να επιστρέψει στα χωράφια θα γίνει μόνιμος επισκέπτης της βιβλιοθήκης. Με όπλα τη θέληση, την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και την υπομονή θα καταφέρει να πείσει τον πατέρα του, Τράιγουελ, πως η επιλογή είναι μονόδρομος, με βάση τη Φυσική.

Την ώρα που τα πάντα καταρρέουν, που η εγκληματικότητα ανθίζει, που ο λιμός θερίζει, που η οικονομία καταρρέει, ο πρωταγωνιστής έρχεται να δώσει ελπίδα μέσα στις αντιξοότητες. Την ώρα που άπαντες προσπαθούν να μεταθέσουν την ευθύνη, αυτός παρά το νεαρό της ηλικίας του ορθώνει το ανάστημά του κι είναι έτοιμος να βάλει τέρμα στο αδιέξοδο ετών. "Ο Θεός είναι σαν τον άνεμο, αγγίζει τα πάντα". Το δράμα της συνεχούς απώλειας θα διαδεχθεί η αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο, για ένα μέλλον αυτάρκειας.

Αυτή ακριβώς η επιμονή κι η εφευρετικότητά-ευρηματικότητά του έσωσαν τον τόπο του, καθώς εκμεταλλεύτηκαν την αιολική ενέργεια μέσω αυτοσχέδιων ανεμογεννητριών με στόχο να έχουν νερό καθ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς και να μην κινδυνεύει το βιός τους και παράλληλα έδωσαν το εισιτήριο στον νεαρό Γουίλιαμ να φτάσει μέσω Νότιου Αφρικής μέχρι την Αμερική. Η ιστορία του έκανε τον γύρο του κόσμου και τώρα ήρθε η ώρα να τη δούμε και μέσα από την τέχνη του κινηματογράφου. Πιο ζωντανή, πιο άμεση, πιο παραστατική, σαν να τη βιώσαμε κι εμείς μαζί του ως ένα βαθμό.

Οι αγώνες μας

Μπορεί χρονικά να προηγήθηκε στις αίθουσες, αλλά προσωπικά είδα το "Νos Batailes" του Βέλγου Γκιγιόμ Σενέ μία ημέρα μετά το "Σε Πόλεμο" του Στεφάν Μπριζέ. Οι δύο συγκεκριμένες ταινίες καταπιάνονται με τις δυσκολίες της εργατικής τάξης στη Γαλλία στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Σε μία εποχή που η τεχνολογία ακμάζει και το ανθρώπινο δυναμικό αντικαθίσταται από μηχανήματα και προγράμματα, η ακροβασία στα όρια αποτελεί καθημερινή υπόθεση σ΄ολόκληρο τον κόσμο.

O Oλιβιέ εργάζεται σε μία αποθήκη παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου. Ηγείται μίας ομάδας εργαζομένων, την οποία συντονίζει άριστα. Τα πρώτα σύννεφα δε θα αργήσουν να φανούν. Μία απόφαση της διοίκησης κι οι επακόλουθες συνέπειές της, θα τον γεμίσουν τύψεις κι ενοχές. Πριν καλά καλά προλάβει να συνέλθει η σύζυγός του τον εγκαταλείπει ξαφνικά, δίχως προφανή λόγο και μένει μόνος με τα δύο παιδιά του. Μέσα σε έναν κυκεώνα προβλημάτων καλείται να επιβιώσει και να καλύψει το κενό με κάθε τρόπο.

Ξετυλίγεται ένα οικογενειακό δράμα χωρίς κραυγές και παίρνει υπαρξιακές προεκτάσεις. Τα διαδοχικά σοκ σκληραίνουν τον πρωταγωνιστή, που δεν έχει χρόνο να σκεφτεί, παρά μόνο να κοιτάξει μπροστά. Τα βάσανα της δουλειάς κι η διαχείριση δύσκολων καταστάσεων έχουν αντίκτυπο στην εστία. Σπασμωδικές κινήσεις, σκοτεινές σκέψεις. Ψάχνεις λύτρωση από το αδιέξοδο που έχει διαμορφωθεί και νιώθεις πως δε θα σου αξίζει. Και τα βράδια "αιωρείται" η μεγάλη απουσία και στο μυαλό γυρνάνε τα γιατί και τα πώς;

Ο Ρομέν Ντιρίς δίνει την κορυφαία ερμηνεία της καριέρας του. Είναι απόλυτα φυσικός. Ένας άνθρωπος ειλικρινής, με αδυναμίες όπως όλοι μας. Παράλληλα όμως αγωνιστής της ζωής, με αίσθηση του χρέους, που δεν αφήνει τίποτα να τον καταβάλλει. Το μυστήριο αναζητεί διαλεύκανση. Ειδικά ο τραυματισμός του μικρού Έλιοτ, μου έφερε στο μυαλό για λίγα δευτερόλεπτα το Second Chance της Σουζάν Μπίερ. Ο οικονομικός στραγγαλισμός της πλατιάς μάζας της κοινωνίας, που διαλύει τους ανθρώπινους δεσμούς και σχέσεις.

Κι αυτό διότι η εργασία αποτελεί θεμελιώδη δομή για να λειτουργήσει ένα οργανωμένο σύνολο. Ο άνθρωπος νιώθει χρήσιμος, απασχολείται, εξελίσσεται, εξασφαλίζει τα προς το ζην. " Η εργασία πρέπει να αμοίβεται". Όταν δεν υπάρχει κι ειδικότερα όταν λίγα χρόνια πριν τη σύνταξη στον ιδιωτικό τομέα κρίνεται κάποιος μη παραγωγικός, τότε τα φώτα σβήνουν, θολώνεις κι η λογική δίνει τη θέση της στην απελπισία, τον θυμό και τις ακραίες, δίχως δεύτερη σκέψη αποφάσεις. Η αδελφική αλλελεγγύη πάντα απαλύνει τον πόνο και δίνει ουσιαστικές λύσεις προ του τέλματος.

Εδώ, σε αντίθεση με την ταινία του Μπριζέ, ο Σενέ με αφετηρία το εργασιακό περιβάλλον, δίνει μία συνέχεια ... Φτάνουμε στο στενό οικογενειακό. Εκεί που πας να νιώσεις δυνατός και να σταθείς ξανά στα πόδια σου πάντα κάτι θα βρεθεί να σε λυγίζει. Πρέπει όμως να συνεχίσεις. Μία αγκαλιά συγχώρεσης μένει ανοιχτή κι ένα ραντεβού δίχως ορισμένο χρόνο δίνεται στην Τουλούζη, καθώς στο τέλος ο καθένας (θέλουμε να ελπίζουμε) παίρνει ό,τι του αξίζει.

Σε Πόλεμο

O Στεφάν Μπριζέ επιστρέφει στην μεγάλη οθόνη και μαζί του έχει τον Βενσάν Λιντόν για τέταρτη φορά. Μετά τον "Νόμο της Αγοράς" αυτή η ταινία μπορεί να πει κάποιος πως έρχεται σαν συνέχεια. Σε μία εποχή παραίτητης κι αποδοχής της μοίρας από την πλειοψηφία του κόσμου, αυτό το είδος κινηματογράφου είναι απαραίτητο και το λατρεύουμε. Ο Γάλλος σκηνοθέτης ακουμπάει στα βήματα του Κέν Λόουτς και μαζί με το "Κλέφτες Καταστημάτων" του Χιροκάζου Κόρε-Έντα δίνουν μία γροθιά στο κατεστημένο μέσα από το έργο τους. Κοινωνικό και πολιτικό σινεμά πιο αναγκαίο από ποτέ.

Βρισκόμαστε στην περιοχή Ανζέ της Γαλλίας. Εκεί η εταιρεία Περέν γερμανικών συμφερόντων αποφασίζει πως πρέπει να κλείσει το εργοστάσιό της. 1100 άτομα στην ανεργία, 4000 μαζί με τις οικογένειές τους στο χείλος της καταστροφής. Τα συνδικάτα ξεσηκώνονται και διεκδικούν τα δικαιώματά τους, καθώς μιλάμε για μία πέρα για πέρα άδικη ηθικά απόφαση. Οι εργαζόμενοι προκειμένου να κρατήσουν τις δουλειές τους στα χρόνια της κρίσης ακούγεται να λένε πως έχουν χαρίσει στην εταιρεία 14.000.000 ευρώ κι όμως αυτή κρίνει πως πλέον είναι περιττοί, κάτι που δε συνάδει με τα οικονομικά νούμερα.

Απλοί άνθρωποι επιδίδονται σε έναν αγώνα επιβίωσης για δικαίωση, καθώς οι ευκαιρίες για εργασία δεν είναι πολλές στη συγκεκριμένη περιοχή. Αυτή είναι όμως η κυνική πραγματικότητα του καπιταλισμού. Ο νόμος (των επιχείρησεων και συμφερόντων) είναι νόμος. Το γεγονός ότι πέραν του Λιντόν οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές είναι στην πλειοψηφία τους ερασιτέχνες και μάλιστα εργάτες προσδίδει αξιοσημείωτη παραστικότητα και ζωντάνια στα γεγονότα. Είναι στιγμές που πιστεύεις πως παρακολουθείς ένα ντοκιμάντερ με τον τρόπο που παρεμβαίνει η κάμερα στα συμβούλια των συνδικαλιστών, στις συναντήσεις τους με τις κρατικές αρχές, σ΄ολόκληρη τη διαδρομή.

Ο σκηνοθέτης συνθέτει ένα παζλ της σημερινής Ευρώπης. Το κέρδος δεν είναι ποτέ αρκετό για τους μετόχους. Ζούμε σε έναν κόσμο που έχει δομηθεί για τους πλουσίους. Το μόνο που θέλουμε είναι μία αξιοπρεπή ζωή. Να μπορούμε να χαρούμε τα απλά της καθημερινότητας που μας έμειναν και πιθανώς έχουν και την μεγαλύτερη αξία. Διότι αυτά τα απλά κι ειδικότερα οι σχέσεις με τους ανθρώπους σου δίνουν δύναμη να συνεχίσεις. Από την άλλη η ηγεσία, κάθε μορφής, στοχεύει στο να σπείρει συνεχώς διχόνοια, να αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη με διάφορα τεχνάσματα, για να ελέγχει τους πολλούς με τα λίγα, τα ελάχιστα. Στρατευμένα Μέσα και εκάστοτε Κρατική Ασφάλεια βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Τα μηνύματα συμπαράστασης που φτάνουν απ΄όλον τον κόσμο δείχνουν πως το φαινόμενο είναι καθολικό. "Είμαστε όλοι Περέν" και συνειρμικά ταξιδεύουμε στο "Je suis Daniel Blake". Είναι άραγε η δικαιοσύνη δίκαιη κι αν ναι με τι κριτήρια έχουν δομηθεί οι κανόνες; Μοναδικός τρόπος να επιζήσουμε σε μία εποχή πολέμου (μόνο τυχαίος δεν είναι ο τίτλος), η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό πως οι επιχειρήσεις είναι πλέον περισσότερο δυνατές από την κρατική εξουσία. Τα χρήματα όμως δε φέρνουν σε κάθε περίπτωση την ευτυχία.

Το φινάλε συγκινητικό. O Λοράν έχει τη συνείδησή του απόλυτα καθαρή. Μέχρι την τελευταία στιγμή σκέφτεται τις επόμενες γενιές και τι θα ζήσουν. Μεταφέρει το μήνυμα της αέναης προσπάθειας στο πέρασμα των χρόνων μέσα από τη γέννηση του εγγονού του. Είναι πλέον γεμάτος κι αυτός ο κόσμος δε τον χωράει. Από ανθρώπους σαν αυτούς προέκυψε και το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων. Δεν άντεχαν πια να παραμένουν παθητικοί. "Αυτός που αγωνίζεται μπορεί να χάσει. Αυτός που δεν αγωνίζεται έχει ήδη χάσει" ...

20+1 στιγμές του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

- Η Γιορτή και μαζί της το ταξίδι ξεκίνησε την Παρασκευή 1 του Μάρτη από την κεντρική αίθουσα του Ολύμπιον. Εκεί παρακολουθήσαμε το "Μαριάν και Λέοναρντ: Λόγια αγάπης" του Νικ Μπρούμφιλντ. Mία Διεθνής Πρεμιέρα που κέρδισε τη Θεσσαλονίκη. Μαριάν Ίλεν και Λεονάρντ Κοέν. Δύο διαφορετικοί άνθρωποι που αγαπήθηκαν αληθινά.

- Το Φεστιβάλ είχε και φέτος στη διάθεσή του την Αποθήκη Γ' του λιμανιού. Το ορμητήριο των Φεστιβαλιστών. Ο αγαπημένος χώρος των θεατών στα διαλείμματά τους, αλλά και των επαγγελματιών του χώρου, που φιλοξενήθηκαν καθ΄όλη τη διάρκεια αυτού του σπουδαίου πολιτιστικού γεγονότος.

- Crime and Punishment του Στίβεν Μέινγκ από τις ΗΠΑ: Mία από τις πρώτες μας στάσεις. Δώδεκα θαραλλέοι αστυνομικοί της Νέας Υόρκης, στην πλειοψηφία τους Αφροαμερικάνοι τολμούν να υψώσουν ανάστημα και να καταγγείλουν τον μηχανισμό του σώματος, όσον αφορά το κομμάτι των ποσοστώσεων για την ανέλιξη στο σώμα.

-  Άνθρωπος και Ζώα. Ήταν μία ξεχωριστή ενότητα στο φετινό Φεστιβάλ, την οποία σε κινηματογραφικό επίπεδο αναλύσαμε. Εκτός όμως των ταινιών το κεντρικό logo με τον σκύλο ξεπούλησε, καθώς τα συλλεκτικά μπλουζάκια κι οι τσάντες με τον σκύλο έγιναν καπνός από τους φανατικούς σινεφίλ, που κρατούν ενθύμια από κάθε τους παρουσία.

- Ιδιαίτερο χαρακτήρα είχε αυτή τη φορά το πωλητήριο του Φεστιβάλ, καθώς επέλεξε να βγάλει προς διανομή στο κοινό συλλεκτικά κομμάτια προηγούμενων Φεστιβάλ. Μία τσάντα, μία μπλούζα, αναμνήσεις, στιγμές. Οι παλαιότεροι θυμήθηκαν τόσα πολλά, οι νεότεροι εμπλούτισαν τη συλλογή τους σε μία μοναδική ευκαιρία, καθώς τα ελάχιστα κομμάτια εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες.

- Τα τιμώμενα πρόσωπα της φετινής διοργάνωσης ήταν τρία. Ο διάσημος ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης και φωτογράφος, Λουί Ψυχογιός, ο οποίος επέλεξε 10 ταινίες και προβλήθηκαν με τον ίδιο να είναι στις αίθουσες και να συζητάει με το κοινό. Εκτενές αφιέρωμα έγινε επίσης στον Κινέζο, Ουάνγκ Μπινγκ με την προβολή έξι δικών του ντοκιμαντέρ, όπως και στο ανήσυχο θυελλώδες πνεύμα του Γκούσταβ Ντόιτς που βρέθηκε μάλιστα στη Νύφη του Θερμαϊκού.

- Ο Χρυσός Αλέξανδρος του Διεθνούς Διαγωνιστικού. Η Συνήγορος των Ρέιτσελ Λι Τζόουνς και Φιλίπ Μπελές. Η ιστορία της Λέα Τσεμέλ, η οποία έχει αφιερώσει τη ζωή της στην στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υπεράσπιση των Παλαιστινίων σε ένα εχθρικό για τους ίδιους έδαφος. Η παρουσία της στην προβολή του Ολύμπιον έφερε συγκίνηση και ρίγος θαυμασμού για τον ανιδιοτελή της αγώνα.

-The Panama Papers: Η μεγαλύτερη διαρροή απόρρητων εγγράφων στην ιστορία της ανθρωπότητας αποκάλυψε έναν κολοσσιαίων διαστάσεων δίκτυο εγκληματικής δραστηριότητας, σοκάροντας την παγκόσμια κοινή γνώμη. Ατέλειωτες ώρες εργασίας, αγωνία και τελικά μία αποκάλυψη που οδήγησε την ομάδα των δημοσιογράφων-ερευνητών του ICIJ στο Βραβείο Πούλιτζερ.

-Free Solo: Μία εβδομάδα πριν προβληθεί στο Ολύμπιον, έπαιρνε το OSCAR Καλύτερου Ντοκιμαντέρ από την Αμερικανίκη Ακαδημία. Η ιστορία του Άλεξ Χόνολντ με την υπογραφή του National Geographic. Η αδρεναλίνη μιας προσπάθειας χωρίς επιστροφή. Ή κερδίζεις το Χρυσό μετάλλιο ή πληρώνεις με τη ζωή σου. Αυτή είναι η ελεύθερη αναρρίχηση. Ένα οπτικό υπερθέαμα που τάραξε του θεατές.

- Μηδενική Ανοχή: "Η ατιμωρησία γεννά το χάος". Ο βιασμός γίνεται ένα ραδιενεργό όπλο στην υπηρεσία του εκάστοτε δυνατού. Εξαιρετική η επινόηση του σκηνοθετικού διδύμου να επιλέξει την τεχνική του animation, ώστε να καμουφλάρει το αρχειακό υλικό. Ένα συγκλονιστικό κινηματογραφικό πρότζεκτ, στο πλαίσιο μίας παγκόσμιας εκστρατείας που έχει ως στόχο να θέσει τέλος στην ατιμωρία των ενόχων.

- Make the Economy Scream: Tα δύο πρώτα sold out για τις προβολές του. To νέο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου , πιο επίκαιρο από ποτέ, μας ταξιδεύει στην μακρινή, σοσιαλιστική Βενεζουέλα μέσα από ένα εντυπωσιακό οδοιπορικό στο μεγαλύτερο θύμα προπαγάνδας του 21ου αιώνα. Τιμήθηκε με το Βραβείο Νεότητας Φοιτητών των Πανεπιστημίων της Θεσσαλονίκης.

- Another Day of Life: Mία από τις τελευταίες προβολές που παρακολουθήσαμε. Ένα εκρηκτικό μίγμα animation και αρχειακού υλικού, που μας οδηγεί στην τρανταχή απόδειξη του προφανούς. Μόνο αν εμπλακείς προσωπικά σε μία τραγωδία μπορείς να αποτυπώσεις την ολότητά της. Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ. Βασισμένη στο έργο του Πολωνού πολεμικού ανταποκριτή και μετέπειτα συγγραφέα Ρίτσαρντ Καπουσίνσκι.

- Η Σιωπή των Άλλων: Bραβείο Κοινού. Αυτό από μόνο του λέει πολλά. Το " σύμφωνο της λήθης " περί αμνηστίας έσβησε τα εγκλήματα του καθεστώτος Φράνκο στην Ισπανία. Στόχος η κραυγή των λίγων για δικαιοσύνη να σπάσει την εγκληματική σιωπή των πολλών. Ένα μάθημα ιστορίας, ένα μάθημα ζωής, βαθιά ανθρώπινο κι αληθινό.

- Τα πάρτυ που ζωντάνεψαν την πόλη: Ήταν μία διοργάνωση που έκανε θόρυβο τόσο τα πρωινά, κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και τα βράδια, από την Αποθήκη Γ΄ μέχρι τα συνεργαζόμενα spots. Οι θεατές, το προσωπικό, οι εθελοντές, το χάρηκαν εντός κι εκτός αιθουσών. Τα φετινά πάρτυ μάλιστα λέγεται πως ήταν τα πιο πετυχημένη των τελευταίων ετών.

-Το εταρικό πραξικόπημα: Παρεμβάσεις, εισβολές, πραξικοπήματα. Μία συνήθης τακτική που οδηγεί στην αποσταθεροποίηση." Η ιστορία της Δημοκρατίας είναι σαν την Μπλουζ. Την ώρα που νομίζεις πως πέτυχες, πως κέρδισες, ξυπνάς, λες καλημέρα με τη θλίψη ". Το ζητούμενο είναι πλέον να βρεθεί αυτός που θα δώσει ξανά όραμα στον κόσμο. Όλα αυτά σε μία εποχή που χάσαμε την ικανότητα μας να σκεφτόμαστε, να επεξεργαζόμαστε την πληροφορία κι είναι πλέον σύνηθες να συγχέουμε την εικόνα με τη γνώση.

- Τα ελληνικά ντοκιμαντέρ: Σε ένα Διεθνές Φεστιβάλ είναι προφανές πως γίνεται μία σφυγμομέτρηση και για τη δική του χώρα. Παρακολουθήσαμε αρκετά από αυτά και τις καρδιές των θεατών κέρδισαν, η Μπάντα του Νίκου Ασλανίδη, Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης της Ηλιάνας Δανέζη, που κέρδισε και το Βραβεία της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου κι η Ιστορία του Άγγελου Κατακουζηνού: Στη Λεγεώνα της Τιμής.

- Πέρυσι ήταν το " Πατέρες και Υιοί " του Ταλάλ Ντερκί που ταξίδεψε από το Σάντανς στη Θεσσαλονίκη για να μας διηγηθεί μία πολύ σκληρή ιστορία, φέτος " Οι Χαμένες Ψυχές της Μοσούλης " των Φραντσέσκα Μανόκι και Αλέσιο Ρομένσι. Η βία, κάθε μορφής απ ό,που κι αν προέρχεται γεννά βία. Δεν υπάρχει νικητής και χαμένος. Αυτό θέλει να μας αφήσει η ταινία ως επιμύθιό της.

- Αρκετές ταινίες για τα δικαιώματα των Αφρικανών και την ιστορία τους. Παρακολουθήσαμε τα "Τάφοι χωρίς Όνομα" για την Καμπότζη, "Αfrican Mirror" για το Καμερούν, "Εσύ τι θα κάνεις όταν ο κόσμος πιάσει φωτιά; για τους ανθρώπους που βρέθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, "Κλειστός Φάκελος Χάμαρσκελντ" με αφορμή τη δολοφονία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ το 1961, φτάνοντας στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και το Lyana στην ενότητα Σινεμά για Παιδιά.

- Back to Berlin: Mία διαδρομή μνήμης από το Τελ Αβίβ μέχρι το Βερολίνο. 11 άνθρωποι με τις μηχανές ταξιδιού ξεκινούν έναν αγώνα σύνδεσης με το παρελθόν τους. Κάθε στάση και μία ιστορία. Μία επική διαδρομή 4.500 χιλιομέτρων, γεμάτη αγιάτρευτες πληγές. Η φλόγα όμως πρέπει να μείνει αναμμένη, ως ένδειξη σεβασμού. " Είναι καλύτερο να πας στο Βερολίνο με μηχανή, παρά με τρένο ".

- Πεθαίνεις μονάχα δύο φορές: Μία ταινία που ακροβατεί ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και το θρίλερ μυστηρίου. O Mπεχίνσκι ή Μπεσίνσκι πέθανε δύο φορές μία το 1969 και μία το 1987. Στον δρόμο για τη δικαίωση της τιμής, της υστεροφημίας, της αιώνιας ζωής, στην προσπάθεια αποκάλυψης της αλήθειας, βλέπουμε μία πρωτοφανή διάθεση αλληλεγγύης και συμπόρευσης ανθρώπων που προέρχονται από εντελώς διαφορετικές κατοβολές.

- Οι sold out δωρεάν προβολές: Το Φεστιβάλ έδωσε το δικαίωμα σε ανθρώπους που δεν είχαν την οικονομική άνεση να παρακολουθήσουν αρκετά ντοκιμαντέρ δωρεάν κι ο κόσμος της Θεσσαλονίκης ανταποκρίθηκε στο έπακρο, δείχνοντας πως έχει κινηματογραφική παιδεία.

Arctic

O κορυφαίος σύγχρονος Δανός ηθοποιός, Μαντς Μίκελσεν πρωταγωνιστεί στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Βραζιλιάνου, Τζο Πένα σε ένα ψυχολογικό θρίλερ που κόβει την ανάσα μέχρι το φινάλε. Πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Καννών, εκτός συναγωνισμού από την μακρινή Αρκτική και την Ισλανδία, έφτασε και στη Θεσσαλονίκη για να γεμίσει τις αίθουσες του Λιμανιού. Σε μία εβδομάδα μάλιστα που αρκετές νέες ταινίες έκαναν την πρώτη τους προβολή, μετά το Φεστιβάλ.

Ένας άνθρωπος σκαλίζει επίμονα τον πάγο. Το πλάνο ξεμακραίνει και βλέπουμε χαραγμένο ένα SOS. Ο Όβεργκαρντ είναι επιζώντας ενός αεροπορικού δυστυχήματος, ωστόσο έχει αποκλειστεί κυριολεκτικά στην μέση του πουθενά. Κάνει επίμονες προσπάθειες να καλέσει σε βοήθεια με τα λιγοστά μέσα που έχει στη διάθεσή του κι ως τότε τρέφεται λιτά με ψάρια. Ο κίνδυνος όμως συνεχώς παραμονεύει. Την ώρα που βλέπει μία σανίδα σωτηρίας στο βάθος ενός ατελείωτου λευκού τούνελ, η μοίρα θα του παίξει ένα πολύ άσχημο παιχνίδι.

Έχει διπλό φορτίο κι ευθύνη πλέον στην πλάτη του. Δε χάνει την πίστη του. Είναι αποφασισμένος να ξεπεράσει τα όριά του, βιολογικά και ψυχικά. Η ηλιαχτίδα μέσα στα σύννεφα τον οδηγεί σαν ένα άλλο άστρο της Βηθλεέμ προς τον πολυπόθητο στόχο. Η επιστροφή στον πολιτισμό είναι ζωτικής σημασίας κι η κλεψύδρα συνεχώς αδειάζει. Τα εφόδια τελειώνουν κι όσα έμειναν είναι αναγκασμένος να τα πετάξει στον δρόμο για την ύστατη απόπειρα σωτηρίας κόντρα στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.

H διαδρομή μοιάζει τραγική και το τέλος προδιαγεγραμμένο. Αναζητείται ένα θαύμα. Eλάχιστες κουβέντες κι ένα " hello " σαν ένα ευχαριστώ για την τεράστια δύναμη ψυχής. Ο αγώνα άνισος. Η εσωτερική πάλη στο βλέμμα του πρωταγωνιστή. Συνεχίζει μόνος για να αυξήσει τις πιθανότητές του ή με σημαία το ηθικό χρέος μέχρι τέλους; Aλύγιστος. Ένας αληθινός βράχος που σηκώνει τους πραγματικούς και συνεχίζει. Κάθε μέρα μία καινούρια αρχή κι ένα ακόμα λιθαράκι στον χάρτη.

Ο Μαντς Μίκελσεν μιλώντας γι΄αυτό το φιλμ ξεκαθαρίσει πως με ευχαρίστηση ανέλαβε αυτό το βαρύ φορτίο. Οι δυσκολίες στα γυρίσματα ήταν μεγάλες. Καθυστερήσεις κι αλλαγή πλάνου λόγω του καιρού. Δεν μπορώ να πω με ευκολία, όπως πολλοί πως είναι η κορυφαία ερμηνεία του. Για μένα έχει μείνει στο μυαλό μου ως δάσκαλος του "Jagten" κι εδώ όμως φτάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα απόδοσης. Μάλιστα σε έναν ρόλο μοναχικό, που ουσιαστικά τονίζει την εκφραστικότητά του, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος διακρίνουμε μόνο τα μάτια του.

Μία ταινία με διαχρονική αξία, καθώς ο άνθρωπος επιστρέφει στις ρίζες του, μακριά από την "ασφάλεια" και τη βοήθεια της τεχνολογίας. Εκεί πρέπει να επιβιώσει σαν θηρίο. Η αρχέγονη πάλη του ανθρώπου με την μητέρα φύση που τόσο έχει πληγώσει με τη συμπεριφορά και τις εφευρέσεις του. Το τέλος βρίσκει τους δύο αγωνιστές της ζωής αγκαλιασμένους, χέρι χέρι. " Δεν είσαι μόνη, δεν είσαι μόνη ". Η τελευταία κουβέντα δίνεται από τον Πένα στον θεατή να ερμηνεύσει αν τελικά νίκησε το καλό ή όχι ...

Back to Berlin

Η περίοδος των Ολυμπιακών αγώνων αποτελεί από αρχαιοτάτων χρόνων διάστημα Εκεχειρίας. Η διαδρομή της φλόγας από την ιερή δάδα της Ολυμπίας μέχρι την πόλη που θα φιλοξενήσει τη διοργάνωση πρέπει να διέπεται με απόλυτο σεβασμό από τη διεθνή κοινότητα. Μέσα στις διάφορες θηριωδίες του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ο Αδόλφος Χίτλερ προσέβαλε κι αυτή τη διαδικασία. Αυτά τα γεγονότα εξερευνεί το ντοκιμαντέρ της Κάθριν Λιούρι-Αλτ από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο προβλήθηκε στο 21ο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης.

Έντεκα μοτοσικλετιστές αποφασίζουν να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι διττής σημασίας από το Τελ Αβίβ μέχρι το Βερολίνο. Ένα οδοιπορικό στην μνήμη των προγόνων τους, που χάθηκαν τα χρόνια των εγκλημάτων, μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραίοι και ταυτόχρονα μία ιστορικής σημασίας μεταφορά της φλόγας. Κάθε στάση και μία συγκινητική ιστορία για τις φρικαλεότητες του θηρίου. Κάθε σταθμός και αβάσταχτος πόνος. Άνδρες και γυναίκες, μία αληθινή ομάδα, που μοιράζονται αναμνήσεις.

Πρόκειται για μία ευαίσθητη, βαθιά προσωπική προσπάθεια ανακάλυψης, εξιλέωσης κι επιβίωσης μέσα στον χρόνο. Άνθρωποι που έφυγαν απλά ως ένας αριθμός. Όπως ακριβώς τα πρόβατα που μπαίνουν ξαφνικά στο πλάνο. Οι αμνοί του Θεού, που τόσο άδικα θυσιάζονται. Η εικόνα συνδέεται με το βίωμα αυτών των ανθρώπων. Πόσο μακάβριο να επιστρέφεις σε αυτούς τους τόπους; Στη Θεσσαλονίκη, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία (ένα μικρό στρατόπεδο συγκέντρωσης), στην Πολωνία. Όποια πέτρα σηκώσεις μία πληγή ανοιχτή, όποιο βαγόνι επισκεφτείς εφιάλτης. Λυγίζεις ...

Η ταινία ιχνηλατεί μία επική διαδρομή 4.500 χιλιομέτρων, γεμάτη επώδυνες μνήμες ανείπωτων τραγωδιών και αγιάτρευτων πληγών. Αναζητείται μία όαση λογικής στον παραλογισμό του πολέμου. Δεν μπορείς να τη βρεις. Άνθρωποι κάθε ηλικίας που μέσα τους έχουν ένα μεγάλο κενό, ένα μεγάλο ερωτηματικό, ένα γιατί που τους στοιχειώνει κι αυτό το ταξίδι ίσως να είναι μίας μορφής παυσίπονο, καθώς φάρμακο που θα δώσει την πολυπόθητη ίαση δεν υπάρχει. Ο χρόνος τρέχει και το μυαλό μένει κολλημένο εκεί.

Μία θαρραλέα εκτός των άλλων ματιά στη σύγχρονη αναζωπύρωση ενός μίσους, το οποίο αποδεικνύεται μονίμως εύφλεκτο. Κι ακριβώς τέτοιες συγκυρίες περιμένει να επωφεληθεί. Κρίση αξιών, φτώχεια, αποσταθεροποίηση των δομών της κοινωνίας. Εκεί ακριβώς παίρνει τα ηνία ο φασισμός, ο έντονος φυλετικός ρατσισμός και σπείρει κατά την προσφιλή του τακτική διχόνοια, μέχρι να πάρει τα λάβει την εντολή του φοβισμένου λαού για εξουσία. Και τότε ο δρόμος δεν έχει δυστυχώς γυρισμό. Το μοιραίο είναι απλώς θέμα χρόνου.

Μεγάλη αξία σε μία από τις τελευταίες μας στάσεις σε ένα μαγευτικό δεκαήμερο. Οι πρωταγωνιστές είναι αποφασισμένοι να φτάσουν μέχρι το τέλος. Τίποτα δεν τους σταματάει. Κανείς τους δε λυγίζει από τις δυσκολίες που θα συναντήσουν. Είναι πλήρως συνειδητοποιημένοι για το χρέος τους. Όταν πλέον φτάσουν στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, στην καρδιά του Βερολίνου για ένα και μόνο πράγμα είναι σίγουροι. " Είναι καλύτερο να φτάσεις στην πρωτεύουσα της Γερμανίας με την μηχανή ταξιδιού σου, παρά με τρένο ".

The Sisters Brothers

Η ταινία "Dheepan: Ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα" είναι μία απ΄αυτές που με έχουν σημαδέψει κινηματογραφικά. Η επιστροφή του Ζακ Οντιάρ έρχεται επί αμερικανικού εδάφους. Ήδη από τον τίτλο κατάλαβα πως πρέπει να εξερευνήσω τη νέα του δουλειά, που βασίζεται στο βιβλίο-νουβέλα του Πάτρικ Ντε Γουίτ (2011) και βραβεύτηκε για τη σκηνοθεσία της στη Βενετία, ενώ πήρε και τέσσερα βραβεία Cesar (γαλλικής ακαδημίας κινηματογράφου) από τις εννέα κατηγορίες στις οποίες συμμετείχε.

Μεταφερόμαστε στο Όρεγκον του 1851. Δύο αδέλφια στην πραγματικότητα, ο Ιλάι κι ο Τσάρλι εκτελούν γραμμάτια θανάτου, προκειμένου να επιβιώσουν οι ίδιοι. Ένα western που κρατάει σε αγωνία τον θεατή μέχρι το λυτρωτικό κι όχι αναμενόμενο φινάλε του. Δύο άνθρωποι διαφορετικοί, αλλά απόλυτα κυνικοί όσον αφορά το χρέος τους. Τραβούν τη σκανδάλη κι απλά συνεχίζουν προς τον επόμενο στόχο. Oι Αδερφοί Sisters, που η φήμη τους ολοένα μεγαλώνει. Αυτή είναι όμως η μία πλευρά του νομίσματος.

Στην αντίπερα όχθη συναντάμε ιδανικά, μία εντελώς αντιφατική καθαρή ψυχή. Ο Ιλάι έχει αποφασίσει ήδη πως θέλει να ξεκολλήσει από τον βούρκο και να ζήσει μία αξιοπρεπή ζωή με όσα μάζεψε ως τώρα. Παρά τις διαφωνίες και την απόσταση που δημιουργείται, η αδελφική αλληλεγγύη κυριαρχεί. Ο δεσμός είναι αδύνατον να σπάσει. Οι δοκιμασίες πολλές και συνεχείς. Θα βρουν την ασφάλεια και την ηρεμία που τόσο επιθυμούν μονάχα όταν το ταξίδι ολοκληρωθεί και γίνει ο τελικός απολογισμός.

Με την μουσική του διεθνώς αναγνωρισμένου Alexandre Desplat και την άρτια φωτογραφία, που απεικονίζει την μαγεία της φύσης της Άγριας Δύσης ταξιδεύουμε κι εμείς με τους πρωταγωνιστές. Τα κουστούμια της Μιλένα Κονονέρο, μας κάνουν κοινωνούς της εποχής. Είναι στιγμές που το χιούμορ σε κάνει να πιστεύεις πως είσαι μάρτυρας μίας μαύρης κωμωδίας, γρήγορα όμως η πλοκή των γεγονότων σε επαναφέρει με μία ένοπλη σύγκρουση και την εναλλαγή συναισθημάτων. Δεν μπορείς να διαλέξεις πλευρά, να δώσεις δίκιο κι άδικο.

Εδώ έχουμε εκτός των άλλων μία εξαιρετική ερμηνεία από τον Τζον Σι Ράιλι. Είναι ο ιδανικός μεγάλος αδελφός. Η ήρεμη δύναμη, η φωνή της λογικής. Προσπαθεί να συγκρατήσει τον άπληστο μικρό (Χοακίν Φίνιξ) από κάθε παρόρμηση. Θέλει κι οι δύο τους να κερδίσουν τη ζωή και να σταματήσουν την καθημερινή ρώσικη ρουλέτα, καθώς το μοιραίο δε θα αργήσει να συμβεί. Πλάι τους ο Τζέικ Τζίλενχαλ στον ρόλο του ευέλικτου ντεντέκτιβ (Τζον Μόρρις), που επηρεασμένος από το πνεύμα της εποχής, αλλάζει συνεχώς συμμαχίες και στρατόπεδα.

Αυτή είναι ακριβώς η Αμερική του σήμερα, αυτός ο κόσμος 150 χρόνια μετά. Ένας Ευρωπαίος ξετυλίγει με τη σκηνοθετική του δεινότητα το κουβάρι της ιστορίας κι αφήνει ένα παράθυρο ελπίδας για το μέλλον. Αρκεί να ξεκινήσουμε από το απλό και βήμα και βήμα να χτίσουμε από την αρχή. Ίσως ουτοπικό, ίσως μη ρεαλιστικό, αλλά δίνει τη δική του εκδοχή για το τέλμα στο οποίο έχουμε περιέλθει. Αλλιώς το τέλος όλων μας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είναι θέμα απλά ... χρόνου.

Black Sheep

Κάτι το οποίο δε συνηθίζω είναι να γράφω για ντοκιμαντέρ μικρού μήκους. Σε αυτό το Φεστιβάλ όμως ανακάλυψα ένα διαμαντάκι για το οποίο ψάχνοντας στοιχεία έφτασα μέχρι την τελετή απονομής των OSCARs, καθώς ήταν υποψηφίο στην τελική πεντάδα της κατηγορίας του. Ο λόγος για το " Mαύρο Πρόβατο " των Εντ Πέρκινς και Τζόναθαν Τσιν από το Ηνωμένο Βασίλειο. H εν λόγω ταινία μπορεί να γίνει αφορμή για μεγάλη συζήτηση και αγγίζει τη σημερινή εποχή σε μεγάλο βαθμό.

Το Φθινόπωρο του 2000, ο Κορνέλιους Γουόκερ βιώνει διά ζώσης τη δολοφονία του συνομιλήκου και φίλου του, Ντεμιλόλα Τέιλορ. Μία δολοφονία που βασίζεται σε καθαρά ρατσιστικά κίνητρα. Η οικογένειά του μαθαίνοντας το γεγονός τον παίρνει και μετακομίζουν σε ένα νέο περιβάλλον, αφήνοντας το Λονδίνο. Για κακή τους τύχη όμως ούτε ο νέος τόπος διαμονής θα φέρει αγαλλίαση στη ψυχή τους. Έχουν να αντιμετωπίσουν τον δικό τους καθημερινό γολγοθά και μέσα σ΄αυτόν οφείλουν να ορθοποδήσουν.

Ο τρόπος που γίνεται η αφήγηση, με παράλληλη απεικόνιση των γεγονότων δίνει ζωντάνια. Ο σκηνοθέτης δίνει εικόνα στις μαρτυρίες. Άμεσα το έργο γίνεται πιο παραστατικό κι ακουμπάει τις πιο ευαίσθητες χορδές του θεατή. Κάπου εδώ θα κάνω και τη δική μου παρέμβαση για τον τρόπο που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ, σε μία διαδοχική προβολή πέντε μικρών μήκους ταινιών διαφορετικού περιεχομένου, που πιθανώς το αδίκησε, διότι δεν είδα πουθενά κάποιον να μιλάει γι΄αυτό. Κι όμως αξίζει τον κόπο.

Επανερχόμαστε όμως στην ουσία του θέματος. Ο Γουόκερ έχει μετακομίσει δίχως να το έχει επιλέξει στο στόμα του λύκου. Γίνεται θύμα μπούλινγκ. Βιώνει λεκτική και σωματική βία. Ο ίδιος κάνει τιτάνια προσπάθεια να συγκρατηθεί, να μην αντιδράσει, φτάνοντας στα κόκκινά του. Ένα θύμα που καταπιέζει συνεχώς τον εαυτό του και τα βάζει με τη φύση, το χρώμα, αυτούς που τον γέννησαν. Αυτή η ψυχοφθόρος διαδικασία όμως κανείς δε ξέρει πως θα καταλήξει. Η ισορροπία και τα όρια ανάμεσα στον θύμα και τον θύτη πολλές φορές συγκλίνουν επικίνδυνα. Το μυαλό θολώνει, η λογική παγώνει, τα ένστικτα κυριαρχούν.

Μιλάμε για το 2000, όχι για το 1970 κι αυτή είναι μία αληθινή ιστορία, που πρέπει να μας θορυβήσει όλους. Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να είναι περήφανος γι΄αυτό που είναι, εφόσον δεν ενοχλεί τους υπόλοιπους. Ο καθένας έχει αξιοπρέπεια κι αξίζει τον σεβασμό του κοινωνικού ιστού. Όταν όμως επικρατεί αναρχία κι ατιμωρησία, πυροδοτείται μία πυρηνική βόμβα, η οποία αφήνει τα σημάδια της για πολλά χρόνια στο μέλλον. Ακόμα κι ένα πρόβατο, αθώο, μπορεί να μετατραπεί σε άγριο ζώο για να επιβιώσει. Τότε όμως μιλάμε για ζούγκλα, που επικρατεί ο νόμος του ισχυρού.

Ένα εξαιρετικά σημαντικό ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, που έφθασε ως φαβορί στα Βραβεία της Ακαδημίας, αλλά τελικά ηττήθηκε, προφανώς εξαιτίας των συντηρητικών της μελών, καθώς μιλάμε ουσιαστικά για ένα σκοτεινό θρίλερ. Μπορεί να διαρκεί μόλις 27 λεπτά, αλλά είναι πραγματικά μεγάλου βεληνεκούς για τη φυλετική βία, που θρέφει το μίσος και το μολύνει τα πάντα, σαν ο πιο δυνατός ιός, στο πέρασμά της.

H πιο συγκινητική προβολή στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Ο Κινηματογράφος είναι μία μορφής Τέχνη κι οι Τέχνες αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας μας. Είχαμε τη χαρά να συμμετέχουμε στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε μία εξαιρετική συγκινητική προβολή στην ενότητα "Σε μία κόλλα χαρτί". Το απόγευμα της Παρασκευής 8 Μαρτίου ήταν προγραμματισμένο το " Restless " του Μπερνάν Ατάλ με δωρεάν είσοδο για το κοινό. Το θέμα από την αρχή μου φάνηκε ενδιαφέρον κι έκλεισα θέση, ώστε να το παρακολουθήσω.

Αναλυτικά στο πρόγραμμα αναφέρονται για αυτό το ντοκιμαντέρ τα εξής: "TO 2014, o Zoβάνε, ένας νεαρός Βραζιλιάνος από της φτωχογειτονιές που αφθονούν στη χώρα, συνελήφθη από την αστυνομία κι εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Έκτοτε, ο πατέρας του κάνει έναν επίμονο αγώνα με σκοπό την απόδοση ευθυνών. Ένα ντοκιμαντέρ που βουτά την μαύρη τρύπα των αμέτρητων ανεξιχνίαστων υποθέσεων με θύματα νεαρά παιδιά από τα υποβαθμισμένα προάστια των βραζιλιάνικων μεγαλουπόλεων. Μία μελέτη για τα ιστορικά και κοινωνικά αίτια της αστυνομικής βίας και, παράλληλα, μία αγωνιώδης κραυγή για δικαιοσύνη".

Η αίθουσα γεμίζει, κανείς όμως δεν μπορεί να περιμένει όσα θα ακολουθήσουν. " Οι φτωχοί είναι σαν να μην έχουν κανένα δικαίωμα ".  Υπάρχει αγανάκτηση, κυριαρχεί η οργή, αλλά δεν υπάρχει καμία δύναμη για ανατροπή της κατάστασης. Ακόμη, έχουμε την έλλειψη ενημέρωσης της πλατιάς μάζας του κόσμου, ώστε να πάρει μέτρα προστασίας. Τα νούμερα είναι αμείλικτα. Τα αθώα θύματα κάθε χρόνο στη Βραζιλία αυξάνονται. Ειδικά μετά την αλλαγή της κυβέρνησης, ο σκηνοθέτης μας λέει πως υπάρχει ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων εξαφάνισης. Προσπαθεί να το δικαιολογήσει. Κάνει μία μίνι ιστορική αναδρομή και τονίζει, ότι η δικτατορία στη Βραζιλία κράτησε 22 χρόνια, ενώ για παράδειγμα στην Αργεντινή μονάχα οχτώ.

Ο κόσμος έχει παρακολουθήσει με κομμένη την ανάσα την ταινία, αλλά τα αλλεπάλληλα σοκ δε σταματούν εδώ. Ο Μπερνάλ Ατάλ ανεβαίνει στη σκηνή για τις καθιερωμένες ερωτήσεις κι απαντήσεις. Λέει αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα και παρουσιάζει στοιχεία, όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ο λαός αδυνατεί να κινητοποιηθεί, βρίσκεται σε τέλμα. Η εκλογή του Τραμπ στην ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δε βοηθάει καθόλου στη βελτίωση της υπάρχουσας, τραγικής κατάστασης. Κι εκεί που ο καταιγισμός πληροφοριών σε έχει διαλύσει, γίνεται ό,τι πιο σπαρακτικό, ό,τι πιο αναπάντεχο μπορείς να φανταστείς.

Ο σκηνοθέτης ενημερώνει το κοινό πως έχει μία έκπληξη. Τι άλλο θα ζήσουμε;! Ενημερώνει πως στην αίθουσα βρίσκεται ο χτυπημένος από την μοίρα πατέρας. Ναι έκανε το μεγάλο υπερατλαντικό ταξίδι από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη και τη Θεσσαλονίκη. Είναι ανάμεσά μας κι ο ίδιος συντετριμμένος. Προσπαθεί να διατηρήσει τη ψυχραιμία του. Ο κόσμος λυγίζει. Κάποιοι δεν αντέχουν δακρύζουν. Είναι από τις περιπτώσεις, που οι αντιστάσεις σου λυγίζουν μπροστά στον πόνο του συνανθρώπου.

Μπορεί να μη γνωρίζει ελληνικά, ούτε καν αγγλικά μιλούσε ο άνθρωπος, ούτε εμείς φυσικά πορτογαλικά, αλλα συμμερίζεται την αλληλεγγύη ολόκληρης της αίθουσας. Αυτό που ακολουθεί μοναδικό, ανεπανάληπτο όσα χρόνια βρίσκομαι στις αίθουσες. Ο κόσμος τον αγκαλιάζει, του σφίγγει το χέρι για τον επίμονο αγώνα του για δικαίωση. Του εύχονται συλλυπητήρια. Παρ΄ότι η ελληνική γλώσσα είναι από τις πλουσιότερες στον κόσμο, είναι κάποιοες σκληνές που δεν μπορείς να τις περιγράψεις στο έπακρο. Πρέπει να τις ζήσεις. Κι όσα ζήσαμε το απόγευμα της Παρασκευής στην αίθουσα Τόνια Μαρκετάκη δίνουν ελπίδα για το μέλλον. Το καλό θα νικήσει ...

Tα Βραβεία του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

21^ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ [1-10/3/2019]

Τα βραβεία του 21^ου ΦΝΘ

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

Η Κριτική Επιτροπή για το Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του 21^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης αποτελείται από τους:

Άλι Ντερκς, ιδρύτρια και πρώην διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ (Ολλανδία)

Ελίζαμπεθ Κλινκ, ερευνήτρια και παραγωγό (Καναδάς)

Σέρζι Ντολαντέ, διευθυντή του MEDIMED (Ισπανία)

Παναγιώτη Ευαγγελίδη, σκηνοθέτη και σεναριογράφο (Ελλάδα)

Σίμον Λέρεν Βίλμοντ, σκηνοθέτη (Δανία)

Το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος» που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 8.000€ απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

Συνήγορος σε σκηνοθεσία Ρέιτσελ Λι Τζόουνς και Φιλίπ Μπελές (Ισραήλ, Καναδάς, Ελβετία).

Το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000€  απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

Ταξιδιώτης του μεσονυχτίου σε σκηνοθεσία Χασάν Φαζιλί (ΗΠΑ, Κατάρ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο)

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ VR

Η κριτική επιτροπή για το διαγωνιστικό τμήμα Εικονικής Πραγματικότητας (Virtual Reality) αποτελείται από τους:

Αρετή Λεοπούλου, επιμελήτρια εκθέσεων, ιστορικός Τέχνης (Ελλάδα)

Ολιβιέ Σεμονέ, sales agent (Γαλλία)

Σύλλα Τζουμέρκα, σκηνοθέτη (Ελλάδα)

Το βραβείο ντοκιμαντέρ εικονικής πραγματικότητας το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ που δίνει το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, απονέμεται στο ντοκιμαντέρ VR:

Ωδικό πτηνό σε σκηνοθεσία Λούσι Γκρίνγουελ (Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο)

ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΟΙΝΟΥ FISCHER 2019
 
Το Βραβείο Κοινού Fischer που αφορά σε ταινίες άνω των 50’ απονέμεται:
 
Για ελληνική παραγωγή στο ντοκιμαντέρ Η μπάντα σε σκηνοθεσία Νίκου Ασλανίδη (Ελλάδα) 

 
Για ξένη παραγωγή -«Βραβείο Κοινού Πίτερ Ουιντόνικ»- στο ντοκιμαντέρ Η σιωπή των Άλλων σε σκηνοθεσία Αλμουδένα Καρασέδο, Ρόμπερτ Μπέιχαρ (Ισπανία)

 
Το Βραβείο Κοινού Fischer που αφορά σε ταινίες κάτω των 50’ απονέμεται:
 
Για ελληνική παραγωγή στο ντοκιμαντέρ Τα καναρίνια σε σκηνοθεσία Γιώργου Κυβερνήτη (Ελλάδα) 

 
Για ξένη παραγωγή στο ντοκιμαντέρ Χτες/Αύριο σε σκηνοθεσία Ραούλ Ρίμπενμπαουερ (Ισπανία) 

ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ «ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ»
 
Ο Τηλεοπτικός Σταθμός της Βουλής των Ελλήνων απονέμει φέτος το καθιερωμένο βραβείο «Ανθρώπινες Αξίες» σε ταινία του Διεθνούς Διαγωνιστικού. Την κριτική επιτροπή απαρτίζουν οι:
 

Κώστας Δήμος (Διευθυντής Προγράμματος)
Άρης Φατούρος (Σύμβουλος Προγράμματος)
Βασίλης Δούβλης (σκηνοθέτης)
 
Το βραβείο της Βουλής των Ελλήνων απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Σ’ επαφή σε σκηνοθεσία Πάβελ Ζιμίλσκι (Πολωνία, Ισλανδία).

ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΡΤ

Η ΕΡΤ, απονέμει φέτος δυο βραβεία.

Απονέμει το πρώτο βραβείο της, που συνοδεύεται από το χρηματικό έπαθλο των 3.000 ευρώ, στο ελληνικό ντοκιμαντέρ άνω των 50 λεπτών που απέσπασε το βραβείο κοινού Fischer. Το βραβείο απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

Η μπάντα σε σκηνοθεσία Νίκου Ασλανίδη (Ελλάδα) 

 
Στο πλαίσιο ενίσχυσης της παραγωγής, το βραβείο Doc on Air απονέμεται στο καλύτερο project του EDN Docs in Thessaloniki για διεθνή συμπαραγωγή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ EDN, που κρίνεται από την επιτροπή του EDN και αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ, το οποίο χορηγείται από την ΕΡΤ.
Το βραβείο Doc on Air απονέμεται στο project: 

Intimate Outsiders, σκηνοθεσία Roser Corella, παραγωγή Roser Corella, Ana Catalá, Moving Mountains Films (Γερμανία)

ΒΡΑΒΕΙΑ ΕΚΚ

Στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου απονέμει:

Το βραβείο αξίας 3.000 ευρώ σε ντοκιμαντέρ πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη του Ελληνικού Προγράμματος διάρκειας άνω των 50 λεπτών, που πραγματοποιεί την ελληνική του πρεμιέρα στο Φεστιβάλ, στο ντοκιμαντέρ:

Απολιθώματα σε σκηνοθεσία Πάνου Αρβανιτάκη (Ελλάδα)

Το βραβείο αξίας 3.000 ευρώ σε project που συμμετέχει στο πρόγραμμα Agora Docs in Progress. Το βραβείο απονέμεται στο project:

54ο Δημοτικό Σχολείο σε σκηνοθεσία και παραγωγή Δήμητρας Κουζή – Ελλάδα (Kouzi Productions).

ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ
 
Την φετινή κριτική επιτροπή για το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας που απονέμεται σε ταινία της ενότητας «Ανθρώπινα Δικαιώματα» απαρτίζουν οι:

Ανδρέας Βασιλείου, μέλος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Μπέτυ Κακλαμανίδου, επίκουρη καθηγήτρια, τμήμα Κινηματογράφου ΑΠΘ

Μαριάννα Λεονταρίδου, μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας

Χρύσα Τζελέπη, σκηνοθέτης - παραγωγός

Το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονέμεται στο ντοκιμαντέρ #γυναικεία ηδονή σε σκηνοθεσία Μπάρμπαρα Μίλερ (Ελβετία, Γερμανία) 

ΒΡΑΒΕΙΟ WWF
 
Η φετινή κριτική επιτροπή για το βραβείο της WWF που απονέμεται σε ταινία της ενότητας «Περιβάλλον», με θέμα το περιβάλλον και την αμφίδρομη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, απαρτίζεται από τους:
 
Κατερίνα Χριστοφιλίδου, δημοσιογράφος

Λευτέρης Φυλακτός, σκηνοθέτης

Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής WWF Ελλάς

 
Το βραβείο της WWF απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Σογιαλισμός σε σκηνοθεσία Ενρίκο Παρέντι και Στέφανο Λιμπέρτι (Ιταλία) 
 
ΒΡΑΒΕΙΑ FIPRESCI

Η φετινή κριτική επιτροπή της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) απαρτίζεται από τους:

Κάρολιν Βάιντνερ (Γερμανία)

Ζίγκα Μπρντνικ (Σλοβενία)

Γιάννης Τοτονίδης (Ελλάδα)

Το βραβείο FIPRESCI σε ντοκιμαντέρ του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος απονέμεται στην ταινία:

Συνήγορος σε σκηνοθεσία Ρέιτσελ Λι Τζόουνς και Φιλίπ Μπελές (Ισραήλ, Καναδάς, Ελβετία).

Το βραβείο FIPRESCI σε ελληνικό ντοκιμαντέρ που συμμετέχει στο Διεθνές Πρόγραμμα του φεστιβάλ απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

Όταν ο Βάγκνερ συνάντησε τις ντομάτες σε σκηνοθεσία Μαριάννας Οικονόμου (Ελλάδα)

ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΕΚΚ
 
Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου απονέμει το βραβείο της στο ντοκιμαντέρ:

Τα 4 επίπεδα της ύπαρξης σε σκηνοθεσία Ηλιάνας Δανέζη (Ελλάδα)

ΒΡΑΒΕΙΟ WIFT GR

Το βραβείο του ελληνικού τμήματος του Women in Film & Television απονέμεται σε γυναίκα σκηνοθέτρια ταινίας που προβάλλεται στο Επίσημο Πρόγραμμα του Φεστιβάλ και προωθεί μη στερεοτυπικές αντιλήψεις του φύλου. Η φετινή επιτροπή του βραβείου αποτελείται από τα εξής τρία μέλη του ΔΣ του WIFT GR: Αντουανέττα Αγγελίδη, σκηνοθέτη, Λένα Ράμμου, MEDIA expert και Ρέα Βαλντέν, θεωρητικό κινηματογράφου.

Το βραβείο απονέμεται στην Μπάρμπαρα Μίλερ για το ντοκιμαντέρ #γυναικεία ηδονή (Ελβετία, Γερμανία) 

ΒΡΑΒΕΙΟ «MERMAID»

Το Mermaid Award είναι ένα ανεξάρτητο βραβείο για την καλύτερη ταινία LGBTQI+ θεματικής του επίσημου προγράμματος του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Η φετινή επιτροπή αποτελείται από τα εξής τρία μέλη: Ελιάνα Αμπραβανέλ, σκηνοθέτιδα, Μιγκέλ Ριμπέιρο, επιμελητή προγράμματος Doc Lisboa, Βλάνταν Πέτκοβιτς, δημοσιογράφο, κριτικό κινηματογράφου, διευθυντή προγράμματος του Kratkofil Plus IFF.

Το βραβείο απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

Ίρβινγκ Παρκ σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Ευαγγελίδη (Ελλάδα)

Ειδική μνεία δόθηκε στο ντοκιμαντέρ:

Ο μπαμπάς μου είναι ο αδελφός της μαμάς μου σε σκηνοθεσία Βαντίμ Ίλκοφ (Ουκρανία)

ΒΡΑΒΕΙΑ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
 
Η επιτροπή αποτελείται από τους φοιτητές των πανεπιστημίων της Θεσσαλονίκης:

Μαγδαληνή Καραμπάση

Ασπασία Αγγέλου

Ελένη Μπουρουτζήκα

Ευαγγελία Δαναδάκη

Γιάννη Κοζάρη

Αποστόλη Μουστάκα

Το βραβείο καλύτερης ταινίας απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Make the Economy Scream σε σκηνοθεσία Άρη Χατζηστεφάνου (Ελλάδα)

Το ειδικό βραβείο της επιτροπής απονέμεται στο ντοκιμαντέρ Το Συκόσπιτο του Πίτζι Καμπούρογλου (Ελλάδα)

ΒΡΑΒΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ

Η διεθνής επιτροπή των Docs in Progress αποτελείται από τους:

Ράντα Σέσιτς, υπεύθυνη προγράμματος του Sarajevo Film Festival, Βοσνία & Ερζεγοβίνη

Ελίζαμπεθ Χάγκστεντ, αγοράστρια Histoire TV, Γαλλία

Μένιο Καραγιάννη, σκηνοθέτη, Ελλάδα.

Το πρώτο βραβείο για υπηρεσίες post-production που χορηγεί η ελληνική εταιρία post-production Δύο Τριάντα Πέντε (2|35), απονεμήθηκε στην ταινία Τέσσερις εποχές σε σκηνοθεσία Κατερίνας Πατρώνη - Ελλάδα (Παραγωγή: Ελένη Χανδρινού, Μαρία Κοντογιάννη, Steficon). Το πρότζεκτ κερδίζει επίσης μια δωρεάν διαπίστευση για το φεστιβάλ Visions du Réel και διαμονή στο Φεστιβάλ της Ελβετίας τον Απρίλιο.

Το δεύτερο βραβείο MuSou για υπηρεσίες ήχου και μουσικής αξίας έως και 3.500 ευρώ απονεμήθηκε στην ταινία Our Choices σε σκηνοθεσία Salah Al Ashkar – Συρία, Γαλλία (Παραγωγή: Etienne de Ricaud, Caractères Productions & Ariel Cypel, L’atelier des artistes en exil).

Το νέο βραβείο MIK Doc Lab του Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου (ΜΙΚ) απονεμήθηκε στο πρότζεκτ Phoenix, σκηνοθεσία-παραγωγή Daire Collins, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρουμανία, Ισπανία, Γερμανία. Το συγκεκριμένο βραβείο αποτελεί μια νέα συνεργασία του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με το εργαστήρι ανάπτυξης ταινιών τεκμηρίωσης ΜΙΚ, το οποίο προσφέρει στον νικητή μια υποτροφία αξίας 1.200 ευρώ, καθώς και διαμονή στη Νίσυρο και τη Ρόδο για το 2019 όπου διεξάγονται οι εργασίες του ΜΙΚ.