Addthis

Πέμπτη 30 Ιουλίου 2020

On a Magical Night


Πρεμιέρα στο 72ο Φεστιβάλ των Καννών στο τμήμα "Ένα Κάποιο Βλέμμα" και πανελλήνια πρώτη στο πρόσφατο 60ο επετειακό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Ο λόγος για τη νέα ταινία του Κριστόφ Ονορέ, "Μία νύχτα μαγική" που έδωσε στην Κιάρα Μαστρογιάνι το βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Μία σαρδόνια κωμωδία που θίγει ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα που παίρνει έντονα επίκαιρο χαρακτήρα μετά την "καραντίνα" που δοκίμασε σε παγκόσμια κλίμακα τις σχέσεις μεταξύ των ζευγαριών. Η απόσταση, το κενό είναι θέμα οπτικής. Πρέπει όμως κι οι δύο να έχουν τη δυνατότητα να την αντιληφθούν με τον ίδιο τρόπο.

Η Μαρία κι ο Ρισάρ είναι παντρεμένοι 25 χρόνια. Από τα είκοσί τους μαζί. Ο γάμος τους περνάει κρίση. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας ο απατημένος σύζυγος ανακαλύπτει πως η αγάπη της ζωής του τον έχει προδώσει επανειλημμένα. Το πιο σοκαριστικό είναι όμως πως αυτή το αντιμετωπίζει ως κάτι φυσιολογικό (είναι λογικό, όλοι το κάνουν ...). Σαν ένα απλό επεισόδιο φθοράς της σχέσης. Ο πρωταγωνιστής βυθίζεται σε ένα υπαρξιακό αδιέξοδο. Πληγώνεται ο εγωισμός του αρσενικού. Εγκλωβίζεται στους τέσσερις τείχους και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις περικυκλωμένος από βιβλία. 


Άμεσα το σκηνικό μεταφέρεται στο δωμάτιο 212 του ξενοδοχείου Lenox. Εκεί θα καταλύσει για ένα βράδυ η Μαρία. Καθόλου μακριά. Ακριβώς απέναντι από το μπαλκόνι της κατοικίας τους. Ξεκινάει ένα επιτηδευμένο παιχνίδι με τον χρόνο. Η αίσθησή του σταδιακά χάνεται. Θα ειπωθούν πράγματα που πονούν και δεδομένα δεν αρέσουν. Θα τεθεί προ των ευθυνών της. Επτασφράγιστα μυστικά θα έρθουν στην επιφάνεια μέσω τρίτων. Το χάσμα καλούνται να γεφυρώσουν πρόσωπα του παρελθόντος. Πόσο εύκολο είναι όμως αυτό; 

Tι οδήγησε την πρωταγωνίστρια σε αυτές τις πράξεις; Ήταν η ανάγκη της επιβεβαίωσης πλησιάζοντας στην μέση ηλικία; Έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι δεν έκαναν ποτέ παιδιά; Ο σκηνοθέτης καταπιάνεται με ένα πολύ σοβαρό θέμα, αλλά με τις νότες χιούμορ και σαρκασμού που διανθίζει την πλοκή δημιουργεί μία αίσθηση φάρσας και περνάει τα μηνύματα του με εκλεπτυσμένο τρόπο στον θεατή. Κι από την μεταφορά στην κυριολεξία και τις νότες της μουσικής που έρχονται ως παρηγοριά, ως εφαλτήριο για τη λύτρωση της ψυχής.


Η διαδρομή αφήνει μία γλυκόπικρη γεύση. Παράπονο, πόνος, νοσταλγία. Αντιμέτωποι με απωθημένα του παρελθόντος. Οι φρενήρεις ρυθμοί της καθημερινότητας πολλές φορές δε σου δίνουν την ευκαιρία να ασχοληθείς με αυτά. Όταν όμως το γυαλί ραγίσει, δύσκολα ξανακολλάει. Ο Ρισάρ δυσκολεύεται να αναγνωρίσει ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό στο κάτοπτρο του χρόνου. Έχει ξεχάσει ... Η λήθη αυτή  του στερεί όμορφες αναμνήσεις και τον οδηγεί μαθηματικά στην μοναξιά. Μάλιστα δεν είναι ο μόνος που έχει πάρει αυτόν τον δρόμο. Φταίει το Παρίσι, το απρόσωπο άστυ;

Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια σε ένα μάλλον ρητορικό ερώτημα. Περνάει η νύχτα με αποκορύφωμά της μία συγκλονιστική σκηνή για τη μέγιστη δύναμη του cinema. Ήρθε η ώρα για μία δεύτερη ευκαιρία; Το τραγούδι (Could It Be Magic) βάζει φωτιά κι οι αισθήσεις ενεργοποιούνται. Βaby, I love you, come come come ... Ξημερώνει. Ήταν προϊόντα της φαντασίας τους όλα αυτά; H αγάπη νικά. Η ώρα της επιστροφής έχει όμως φτάσει; Το αποτέλεσμα της εσωτερικής αναζήτησης κρίνει την μεγάλη απόφαση. Ο στόχος επετεύχθη ...

Τετάρτη 29 Ιουλίου 2020

Pari


Tο μεγάλου μήκους σκηνοθετικό ντεμπούτο του Ιρανού, Σιαμάκ Ετεμάντι ήταν μία από τις ευχάριστες εκπλήξεις του φετινού καλοκαιριού στους θερινούς κινηματογράφους. Αφήνουμε για ένα βράδυ τις χλιαρές μεσογειακές κωμωδίες και προσγειωνόμαστε στη σκληρή πραγματικότητα της μετάβασης από την Ανατολή στη Δύση. Δύο Ιρανοί έρχονται στην Αθήνα για να συναντήσουν τον φοιτητή υιό τους. Πρεμιέρα στο 70ο Φεστιβάλ του Βερολίνου στο τμήμα "Πανόραμα" λίγο πριν οι χειμερινές αίθουσες κλείσουν.

Προσγείωση στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αναμονή, υπομονή. "Η κλήση σας προωθείται" ... Όλα δείχνουν αδιέξοδο. Η κατάσταση απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Πώς όμως να τιθασεύσεις το συναίσθημα όταν μιλάμε για ανθρώπινες σχέσεις και μάλιστα συγγένεια πρώτου βαθμού; O Μπάμπακ άφαντος. Οι πληροφορίες που συλλέγει το ζευγάρι συγκεχυμένες. Τα χρήματα τελειώνουν. Η περιπλάνηση συνεχίζεται. Πανεπιστήμιο, Εξάρχεια, ένταση, συγκρούσεις, καπνός, δακρυγόνα. Απροσδόκητες συναντήσεις κι ένα ρητορικό-φρικτό ερώτημα: Ποιον δε θέλει να ξαναδεί ο γιος; Δίχως γιατί ...


Η μάνα προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τον γρίφο στον δρόμο για την λύτρωση. Μέχρι πού είναι αποφασισμένη να φτάσει; "Πρέπει να καώ". Όσον περνάει ο χρόνος υιοθετεί το περιεχόμενο. Θα φτάσει μέχρι το τέλος κι εκεί θα ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της. Είναι το ύστατο χρέος της. Πρωταγωνίστρια η Μελίκα Φαρουτάν. Γερμανο-ιρανικής καταγωγής. Κάθε της κίνηση σαγηνεύει, κάθε της βλέμμα μαγνητίζει. Όσο περνάει η ώρα η μπούργκα σιγά σιγά βγαίνει. Τα χαρακτηριστικά γίνονται ευκρινή κι αποκαλύπτεται η απαράμιλλη ομορφιά της. Πλάι της Σοφία Κόκκαλη και Λένα Κιτσοπούλου σε ρόλους που ξεκλειδώνουν την πλοκή.

Αθήνα. Μία πόλη που φλέγεται ποικιλοτρόπως. Μία νεολαία που βράζει μετά από μία δεκαετία κακουχιών που όπως όλα δείχνουν θα παραταθεί. Μετά το "Ένας άλλος κόσμος" του Χριστόφορου Παπακαλιάτη επιστρέφουμε στην πρωτεύουσα των παθών. "Pari" σημαίνει άγγελος. Πόσο κοντά όμως είναι ο άγγελος κι ο δαίμονας; Ήδη από την πρώτη σκηνή γίνεται η σύνδεση με το μεταφυσικό: κρασί κι αίμα. Κι όσο η διαδρομή συνεχίζεται το αίμα κυλάει. Αντίδοτο στις τύψεις, εξαγνισμός των αμαρτιών. Τώρα πρέπει να συνεχίσει μόνη.


Βρίθει συμβολισμών. Ο σκύλος που μετατρέπεται από "δαίμονα" στη φαντασία του ανθρώπου σε άγγελο και συμβολίζει το καλό. Το όνομα της μάνας του σκηνοθέτη που είναι το ίδιο με της πρωταγωνίστριας. Μπορεί άραγε αυτός να είναι ο "Μπάμπακ"; Το τέλμα όταν πια η κλεψύδρα έχει αδειάσει. Ο αβάσταχτος πόνος της μάνας, αλλά ταυτόχρονα η έμμεση εκπλήρωση του ονείρου της "απόδρασης" από την πατρογονική γη. Η ανδροκρατούμενη κοινωνία της Τεχεράνης και οι "δήθεν" ελευθερίες της πατρίδας μας. Όλα αυτά μαεστρικά δοσμένα σαν κάδρο, σαν παζλ που συμπληρώνεται.

Σαν ένας άλλος Dheepan, η Pari αγωνίζεται για ύψιστα ιδανικά. Οι μετανάστες δεν είναι δυστυχώς καλοδεχούμενοι. Πάντα όμως υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν πως ακόμα είμαστε άνθρωποι. Το πλοίο σαλπάρει. Ο προορισμός άγνωστος. Κοιτάει τη θάλασσα, ατενίζει το πέλαγος. Είναι ελεύθερη να συνεχίσει το "ταξίδι". Αναζητεί την ελπίδα, καθώς η ψυχή της έμμεσα λυτρώθηκε. Η ζωή συνεχίζεται. Με τα προβλήματα και τις δυσκολίες της. Πρέπει να είσαι δυνατός και να μην πάψεις στιγμή να παλεύεις.

Δευτέρα 27 Ιουλίου 2020

Το άλογο του Τορίνο


Το έργο του σπουδαίου Ούγγρου δημιουργού Μπέλα Ταρ είναι δύσκολο να περιγραφεί σε μερικές σειρές. Η τελευταία του ταινία, "The Turin Horse" αποτελεί ένα υστερόγραφο σχετικά με τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. Αργυρή Άρκτος και Βραβείο FIPRESCI στο Βερολίνο το 2011, έχοντας στο πλευρό του τον Laszlo Krasznahorkai. Σε γκρι φόντο, απουσία χρωμάτων και των αποχρώσεών τους, όπως ακριβώς είναι η πραγματικότητά μας. Κάποιοι τον χαρακτήρισαν πεσιμιστή, άλλοι δαιμονικό, ο ίδιος όμως πιστός στις αρχές του κάνει σπουδαίο σινεμά με όπλο τη φωτογραφία και τη συνεχή-ασφυκτική κινηματογράφηση που σε εγκλωβίζει.

Η ιστορική αναφορά στον Νίτσε αποτελεί σταθμό και πιο συγκεκριμένα την αφετηρία. Ο αφηγητής όμως μένει στο άλογο. Τι απέγινε; Aυτή η κατακλείδα κάνει την απαιτούμενη σύνδεση γέφυρα με την ταινία. Ένας ηλικιωμένος αγρότης κι η αγαπημένη του κόρη σε μία κατοικία μακριά από τα εγκόσμια. Μία διττή μάχη επιβίωσης. Βιολογικής και ψυχολογικής φύσης. Μία εξαντλητική ρουτίνα σωματικά και νοητικά. Τα βράδια μετά το δείπνο ο πατέρας κοιτάει από το παράθυρο σαν κάτι να περιμένει, μία ελπίδα μία σανίδα σωτηρίας κι η θυγατέρα το ταβάνι με μία πλήρη αποδοχή της μοίρας της ακρωτηριασμένη πνευματικά.


Μέχρι το εικοστό λεπτό οι πρωταγωνιστές δεν μιλούν. Σπασμωδικές κινήσεις και διαδοχικά βλέμματα. Υπόκωφο δράμα για την ματαιότητα της γήινης υπόστασης με έμφαση στη λεπτομέρεια και την πλοκή να ξεδιπλώνεται αργά και για πολλούς βασανιστικά με μία συνεχή επανάληψη του ίδιου σκηνικού-μοτίβου. Εκεί όμως κρύβεται η μαγεία. Το τέλος που έρχεται νομοτελειακά κρύβει μέσα του τη λέξη σκοπός και περιγράφει έναν πολύπλευρο, αργό θάνατο. Δημιουργείται ένα σκηνικό "Αποκάλυψης" που προκαλεί δέος. Η φιλοσοφία αγγίζει τις λεπτές χορδές του μεταφυσικού. Δυσκολεύεσαι να δεις τα όρια, να ξεχωρίσεις τον χρόνο. Χάνεται η αίσθηση της μέρας και της νύχτας.

Μετρ του φακού ο σκηνοθέτης. Κάθε του λήψη μπορεί να αναλυθεί ξεχωριστά. Μαθητής του είναι άλλωστε ο Λάζλο Νέμες που έκανε μεγάλο θόρυβο με τον "Γιο του Σαούλ" και λιγότερο με το "Sunset". "Το σαράκι δεν τρώει, το ακούω 58 χρόνια τώρα". Αυτή η φράση προοικονομεί έμμεσα όσα θα ακολουθήσουν. Η κλεψύδρα σιγά σιγά αδειάζει. Μία κοινή διαδρομή αμαξά κι αλόγου. Το ζωντανό αρνείται πεισματικά. Δεν μπορεί πλέον να φάει. Κι η κοπέλα τι θα απογίνει μόνη; Τώρα είναι αυτή που πλησιάζει στο παράθυρο. Οι ρόλοι αλλάζουν. Περιμένει το δικό της καράβι. Είναι αυτή που αναζητεί τη λύση στο αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει. Ήταν όμως το ηθικό της χρέος.


Ο ήχος του ανέμου στοιχειώνει τα πάντα. Το καντίλι αργοσβήνει. Μόνος γεννιέσαι και μόνος πεθαίνεις. Στο μυαλό μου έρχεται το "Lighthouse" του Ρόμπερτ Έγκερς. Δεν υπάρχει διαφυγή. Η πορεία όμως, η διαδρομή, το ταξίδι κατά τον Καβάφη είναι αυτό που έχει την μέγιστη αξία. Κι ας έχει έναν μακάβριο χαρακτήρα, όπως το κατευόδιο. Ο φόβος φυλάει τα έρμα. Εδώ όμως γίνεται μία προσπάθεια να τον ξορκίσουμε. Αυτοί είμαστε. Γεμάτοι "άρρωστες" προκαταλήψεις. Ο ερχομός των τσιγγάνων κι η αντίδραση του Μαγυάρου που δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του αγγίζει το σήμερα και την Ουγγαρία του Όρμπαν.

"Όταν αρχίζεις να γυρίζεις μία καινούρια ταινία, ξεκινάς πάντα από το μηδέν" και βήμα βήμα χτίζεις. Πετυχαίνεις μικρές μικρές νίκες και κατακτάς στόχους. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στην ίδια τη ζωή. O Tαρ καταπιάνεται με θεμελιώδη ζητήματα και ύψιστους στοχασμούς για την πορεία της. Ούτε η θρησκεία, ούτε η ανθρώπινη σοφία που γίνεται κτήμα μέσα από την εμπειρία μπορούν να εξηγήσουν τα πάντα με σαφήνεια. Αδιέξοδο. Σιωπή ... νεκρική σιγή. Σκέφτεται; "Πάμε για ύπνο. Αύριο θα προσπαθήσουμε πάλι" ...

Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020

22 Iουλίου


Ο Έρικ Πόουπ γυρίζει τον χρόνο πίσω κι αποφασίζει να αγγίξει μία πολύ ευαίσθητη πτυχή της τραγωδίας που συγκλόνισε τη Νορβηγία το καλοκαίρι του 2011. Αφήνει εκτός κάδρου το κυβερνητικό μέγαρο και κεντράρει στο νησί Ουτόγια. Εκεί ακολουθεί τη διαδρομή μίας νεαρής έφηβης από τον παράδεισο στην κόλαση και πάλι πίσω. Η ταινία κρατάει μόλις 93΄, είναι ικανή όμως να ταράξει τον θεατή και να τον κάνει να αποχωρήσει με το στομάχι σφιχτό. Η τεχνική του αυθεντικού μονοπλάνου μας εγκλωβίζει στο δράμα. Πρεμιέρα στο 68ο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Tι έγινε όμως εκείνη την μοιραία ημέρα;

Την ηρεμία του Όσλο και της ευρύτερης περιφέρειας ταράζει μία διμέτωπη τρομοκρατική επίθεση. 77 νεκροί συνολικά, 69 στην κατασκήνωση που φιλοξενείται η νεολαία του εργατικού κόμματος. Στην πλειοψηφία τους αθώες ψυχές, παιδιά. Η καθυστέρηση της επέμβασης της αστυνομίας έδωσε την ευκαιρία στον παρανοϊκό-ακροδεξιό Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ να αιματοκυλήσει το νησί δίχως έλεος. Όσοι δεν έπεσαν νεκροί από τα πύρα του βρέθηκαν βαριά σωματικά και ψυχικά τραυματισμένοι. Ακριβώς αυτές τις στιγμές αποφασίζει να περιγράψει με παραστατικότητα και ζωντάνια ο σκηνοθέτης.


Σε μία εποχή σκεπτικισμού και ξενοφοβίας έρχεται να μιλήσει για αλληλεγγύη. Δεν έχει σκοπό να ωραιοποιήσει ούτε μία στιγμή. Η ματιά του είναι κυνική. Σκληρή απόδοση των γεγονότων που αγγίζει τα όρια του ντοκιμαντέρ. Μουσική και μοντάζ απουσιάζουν. Δυσκολεύεσαι να πάρεις ανάσα. Νιώθεις πως κάποιος κυνηγάει και σένα τον ίδιο. Δεν υπάρχει διαφυγή. Σύντομα η ξεγνοιασιά κι η ανεμελιά των πρώτων λεπτών δίνουν τη θέση της στον φόβο και στο ένστικτο της επιβίωσης. Οι έφηβοι μετατρέπονται σε "ζώα" που ο κυνηγός τα εκτελεί χωρίς δεύτερη σκέψη σαν σε ηλεκτρονικό παιχνίδι. Το έσχατο σημείο της ανθρώπινης φύσης.

Το κακό μοιάζει να μεταφέρεται μέσω των τηλεφωνικών γραμμών με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η Κάγια επικοινωνεί με την μητέρα της. Τη διαβεβαιώνει πως όλα είναι καλά. Τραγική ειρωνεία. Κανείς δε φαντάζεται όσα θα ακολουθήσουν μέσα σε λίγα λεπτά. Ο διευθυντής φωτογραφίας, Μάρτιν Ότενμπεργκ μένει στο πρόσωπο σαν ένας άλλος "πολεμικός ανταποκριτής" πιστός στο καθήκον πάνω στο πεδίο της μάχης. Θέλει να μεταφέρει τα συναισθήματα, την αίσθηση του χάους, την απόγνωση, τι συμβαίνει όταν χάνεις τη γη κάτω από τα πόδια σου.


Σε αντίθεση με την επίσης προ διετίας ταινία (παραγωγή Νetflix) του Paul Greengrass για την ίδια πολύκροτη υπόθεση, δεν ασχολείται με τον θύτη. Υιοθετεί συγκεκριμένη οπτική γωνία με σαφήνεια. Δε χάνεται στον χωροχρόνο. Έχει ξεκάθαρο στόχο και τέλος (σκοπό). Τα κίνητρα που οδήγησαν τον δράστη στην εκατόμβη συνοψίζονται στο εξής ένα: την πλήρη απαγόρευση της μετανάστευσης στην πατρίδα του. Αυτός ο κόσμος ξημερώνει και θέλει μεγάλη προσοχή και αντοχή να διασωθείς από τη φρίκη του εθνικισμού.

Ο Pope ρίχνει φως το σκοτάδι με θάρρος. Δημιουργεί ένα θρίλερ στα όρια. Θέτει σε ρόλο πρωταγωνιστή τη νέα γενιά. Αυτή που πρέπει να βρει τη δύναμη να πάρει τις τύχες της στα χέρια της δίχως να μεμψιμοιρεί. Να νικήσει το γενικό αίσθημα παραίτησης. Δεν είναι καιρός άλλωστε για εύκολες απαντήσεις. Για να κλείσεις μία ανοιχτή πληγή πρέπει πρώτα απ΄όλα να τραβήξεις το μαχαίρι από το κόκκαλο. Όσο το καθυστερείς τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να επιβιώσεις.

Τετάρτη 15 Ιουλίου 2020

To κόλπο του αιώνα


Στην κορυφή του εβδομαδιαίου ελληνικού box office βρέθηκε μία πολύ ενδιαφέρουσα ταινία από την Αργεντινή. "The Heist of the Century" του Άριελ Γουινογκράδ βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. H τέλεια ληστεία που έγινε πηγή έμπνευσης για την πολυσυζητημένη σειρά του Netflix, "La casa de papel". To χρονικό τοποθετείται περίπου δεκαπέντε χρόνια πριν στην επαρχία Σαν Ισίντορο του Μπουένος Άιρες. Νωρίτερα έχει προηγηθεί παρεμφερής κατάσταση ομηρίας δίχως αίσιο τέλος. Ξυπνούν εφιαλτικές μνήμες στο κοινό που παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις κι οι αρχές είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικές στις αντιδράσεις τους.

Γενάρης του 2006. Τράπεζα Banco Rio. Το Ρίο ταξιδεύει συνειρμικά στη Βραζιλία, βρισκόμαστε όμως στην καρδιά της Αργεντινής. Ένας νεαρός καλλιτέχνης οργανώνει το σχέδιο του αιώνα με μαεστρία. Του λείπουν όμως τα μέλη της συμμορίας που θα το υλοποιήσουν και τα χρήματα. Σύντομα θα ξεπεράσει τα εμπόδια κι η επιχείρηση θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή. Δεν πρέπει ούτε λεπτό να πάει χαμένο. Αστραπιαία είσοδος, αντιπερισπασμός, 23 όμηροι και "σανίδα" σωτηρίας διαφυγής. Όλα μελετημένα μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια, ώστε να μην πάει τίποτα στραβά. "Τι είναι χειρότερο να καις ή να ιδρύεις μία τράπεζα";


Για να δοθεί μία σαφής απάντηση στον διαχρονικό στοχασμό του Μπρεχτ πρέπει να εξετάσουμε τον χωροχρόνο. Πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Διευρυμένες κοινωνικές ανισότητες, πτώχευση οικονομικά, μνημόνιο επιβίωσης παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αυτές οι συνθήκες αποτελούν το παζλ της τοπικής κοινωνίας. Εξαθλίωση στην μάζα και διάθεση για εκδίκηση. Στόχος το σύστημα κι όχι οι πολίτες, καθώς άπαντες θα αποζημιωθούν μέχρι το τελευταίο ευρώ. Ακριβώς γι΄αυτόν τον λόγο η κοινή γνώμη τους αντιμετώπισε με συμπάθεια κι όχι με αποδοκιμασία.

Δεν είναι δολοφόνοι, δε θέλουν να πειράξουν κανέναν. Αφήνουν πίσω τους τις ρέπλικες προς επιβεβαίωση των παραπάνω. Από την άλλη δε νιώθουν την ανάγκη να χαρακτηριστούν σύγχρονοι "Ρομπέν των Δασών". Εκτελούν κατά γράμμα τα βήματα του "κόλπου" προκειμένου να αλλάξουν τις δικές τους ζωές και να ξεφύγουν από την μιζέρια. Όλα κυλούν κατ΄ευχήν μέχρι η έπαρση κι η απληστία να προδώσει το μυστικό. Η εκδίκηση είναι άλλωστε πάντα ένα πιάτο που τρώγεται κρύο. Οι αποκαλύψεις θα φέρουν αλυσιδωτές εξελίξεις. Λύνουν τα χέρια των αρχών.


Κανείς όμως δεν έχει πει την τελευταία του λέξη. Το μήνυμα που μένει πίσω είναι αφοπλιστικό: "Στη γειτονιά των πλουσίων, χωρίς όπλα, πάνω απ΄όλα τα χρήματα, όχι η αγάπη". Μία κυνική περιγραφή της πραγματικότητας. Αυτό που κινεί τα πάντα. Η ανάγκη για παγκόσμια ειρήνη ως φιλοσοφία ζωής και αξίες όπως η αλληλεγγύη σε έναν κόσμο αλληλένδετων συμφερόντων. Οι ρομαντικοί την πατάνε και οι δυνατοί επιβιώνουν. Κι η κλιμάκωση δίνει τη θέση της στην παραίτηση, όπως ακριβώς στην πατρίδα μας που έχει πολλά κοινά με τη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Ιδανική στάση για ένα από τα βράδια του καλοκαιριού. Γκιγιέρμο Φρανσέγια και Ντιέγκο Περέτι μας οδηγούν εκ του ασφαλούς σε ένα αγωνιώδες θρίλερ. Με χιούμορ και σοβαρότητα. Ένα σχόλιο για έναν κόσμο καλύτερο. Κι όταν οι πολλοί δεν μπορούν να το αντιληφθούν, πρέπει να βρεθούν οι λίγοι που θα τους ξυπνήσουν και θα τους οδηγήσουν στο φως, έξω από το σκοτάδι του σπηλαίου των βασάνων, της εκμετάλλευσης και της αποδοχής μίας ήττας ολκής. Διότι στη ζωή χαμένη υπόθεση είναι μονάχα αυτή που εγκατέλειψες ...

Παρασκευή 3 Ιουλίου 2020

Τα Παιδιά της Χορωδίας


Πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια μία ταινία με είχε συγκινήσει βαθύτατα στον κινηματογράφο. Σήμερα βλέποντας ξανά "Τα Παιδιά της Χορωδίας" του Κριστόφ Μπαρατιέ κατανοώ πλήρως τους λόγους για τους οποίους έκοψε 10.000.000 εισιτήρια στις γαλλικές αίθουσες φτάνοντας στην κορυφή του ετήσιου box office και προτάθηκε τόσο για το OSCAR Ξενόγλωσσης ταινίας, όσο και για το αντίστοιχο καλύτερης μουσικής. Εμπνευσμένο από το La cage aux rossignols (1946) κάνει μία διττή σύνδεση τόσο με το παρελθόν, όσο και με το σήμερα στο πλαίσιο της δεύτερης ανάγνωσης.

Μεταφερόμαστε μεταξύ 1948-1949. Σε ένα οικοτροφείο είναι "φυλακισμένα" ατίθασα αγόρια. Το βασικό δόγμα που επικρατεί είναι δράση-αντίδραση ή αν θέλετε action-reaction. Φυσικά και το αποτέλεσμα είναι συνεχείς ατέρμονες συγκρούσεις. Δεν μπορείς να εξευγενίσεις αθώες ψυχές με άγριο ξύλο και ρητορική μίσους. Πρόκειται σαφώς για αντιπαιδαγωγική τακτική. Πρέπει να ανακαλύψεις το ευαίσθητο σημείο τους και να τα αγγίξεις. Η βία κατά τα παραπάνω γεννά βία κι ο αέναος κύκλος οδηγεί σε απογοητευτικά αποτελέσματα. Ήδη μάλιστα υπάρχει ο πρώτος νεκρός.


Ο νέος επόπτης που φθάνει στο ίδρυμα αρχικά σοκάρεται με την υπάρχουσα κατάσταση. Είναι αποφασισμένος όμως αρχικά να επιβιώσει στο νέο περιβάλλον και τη συνέχεια να ημερεύσει τα "αγρίμια" με τη δύναμη του κλειδιού του Σολ. Ναι καλά καταλάβατε με την μαγική δύναμη της μουσικής. Ξαφνικά το μάθημα από μία αφόρητη αγγαρεία μετατρέπεται σε δημιουργική απασχόληση. Bρίσκει τρόπο να ξεκλειδώσει τους ιδιαίτερα εσωστρεφείς χαρακτήρες τους. Ο κάθε νέος έχει πλέον τον ρόλο του στο σύνολο. Νιώθουν ότι ανήκουν κάπου. Δίχως να το κατανοούν πλήρως αναπτύσσουν τις αρετές της συνεργασίας και της αλληλεγγύης.

Στόχος του νέα δασκάλου (Ζεράρ Ζινιό) είναι η αλλαγή ηθικής σε ολόκληρο το οικοδόμημα. H έλευσή του φέρνει αέρα ανανέωσης ακόμα και στην κορυφή της ιεραρχίας. Με την ευγένεια και τον διάλογο μπορείς να κερδίσεις τους πάντες. Τίποτα όμως δε γίνεται από την μία ημέρα στην άλλη. Απαιτεί συνεχή αγώνα και καθημερινή προσπάθεια. Ο πρωταγωνιστής μας έζησε το όνειρό του. Δίδαξε μουσική που τόσο την αγαπούσε, ερωτεύτηκε, πάλεψε, νίκησε κι έχασε. Αυτή είναι η ζωή. Κι όταν ήρθε η ώρα της αποχώρησης, γεμάτος πια, συνέχισε τη διαδρομή του. Ήταν Σάββατο κι η μοίρα του επεφύλασσε το γραφτό του. 


Πριν όμως συμβούν όλα αυτά αφουγκράστηκε τον σφυγμό των έφηβων αρσενικών, τη διάθεση για άτακτη φυγή κι ένιωσε κι αυτός ξανά στο άνθος της ηλικίας του ικανός να δημιουργήσει μέσα σε έναν βίαιο κόσμο. Κι άφησε τελικά πίσω του παρακαταθήκη την ικανότητα αναγνώρισης του ωραίου, της ομορφιάς, οπτικής κι ακουστικής. Βασικές αρχές για την Τέχνη. Είναι τόσο μεγάλη η σημασία της εκπαίδευσης σε αυτά τα "σχολεία" δεύτερης ευκαιρίας και ύψιστο το λειτούργημα του εκπαιδευτικού. Να χαλιναγωγήσει ζωώδη ένστικτα και να μεταπλάσει αυτόν που όλοι νομίζουν για "καμ(μ)ένο χαρτί" σε κάτι σημαντικό.

Η σκηνή του αποχαιρετισμού αποτελεί και το μεγαλύτερο ευχαριστώ για έναν άνθρωπο που έδωσε τη ψυχή του για να προκαλέσει μία αληθινή ανατροπή δίχως να προκαλέσει στιγμή. Ζητούμενο συχνά σε τέτοιες περιπτώσεις η συνέχεια, διότι εύκολα αυτά τα παιδιά μπορούν να κυλήσουν εκ νέου όταν αφεθούν. Γνώρισαν κάτι που οι περισσότεροι αγνοούσαν, συνεργάστηκαν κι ένιωσαν ίσως για πρώτοι φορά άξιοι επαίνων. Ήταν μία δική του κατάκτηση με κόπο και καθημερινή εργασία. Κάτι που σίγουρα τους ωρίμασε ως προσωπικότητες και πιθανώς να άλλαξε την ιστορία του καθενός.

Πέμπτη 2 Ιουλίου 2020

Αβάνα, η πόλη των κατασκόπων


Μία εβδομάδα αφότου έπαιξε στις ελληνικές αίθουσες των θερινών κινηματογράφων το "Παιχνίδια Ζευγαριών", ήρθε η νέα ταινία του Γάλλου Ολιβιέ Ασάγιας. Το "Wasp Network" αφηγείται την ιστορία των Cuban Five βασισμένο στο βιβλίο του Φερνάντο Μοράις, "Οι τελευταίοι στρατιώτες του Ψυχρού πολέμου". Και πάλι στην προβληματική του σκηνοθέτη τίθενται γεγονότα που αφορούν τη διεθνή πολιτική σκηνή-σκακιέρα. Mία λεπτή ισορροπία χωρίζει τον ήρωα από τον προδότη. Ειδικά μάλιστα όταν οι πειρασμοί είναι πολλοί και το εύκολα χρήμα απλώνεται μπροστά σου.

Αρχές δεκαετίας του 90΄το Τείχος του Βερολίνου πέφτει, η Κούβα όμως ως προπύργιο του Κομμουνισμού αντέχει. Ο Φιντέλ Κάστρο κάνει τιτάνιες προσπάθειες να σώσει τον λαό του από την ακραία φτώχεια παρά το εμπάργκο των Αμερικανών. Αρκετοί κάτοικοι εκείνο το διάστημα αυτομολούν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να αναζητήσουν ένα καλύτερο φαινομενικά αύριο στον παράδεισο του καπιταλισμού. Κάπως έτσι ο πρωταγωνιστής μας, Έντγκαρ Ραμίρεθ ένα ξημέρωμα θα αποδράσει με προορισμό το Μαϊάμι. Εκεί τον περιμένει η μεγάλη ζωή. Στην πατρίδα θα κουβαλάει για πάντα την ταμπέλα του προδότη ή μήπως όχι;


Το πρώτο μέρος είναι μπερδεμένο. Στην πορεία προστίθενται νέα πρόσωπα σε μία αφήγηση που δεν είναι γραμμική, αλλά συνεχώς έχει αναδρομές και flash back. Η εξαπατημένη σύζυγος είναι η αειθαλής-σαν το παλιό καλό κρασί, Πενέλοπε Κρουζ. Πρέπει να κρατήσει τη δουλειά της και να μεγαλώσει το κοριτσάκι της μακριά από τις σειρήνες της τοπικής κοινωνίας που έχει στιγματίσει την οικογένεια. Σύντομα στο κάδρο θα δούμε τον Βάγκνερ Μόουρα κι αυτόν να αποχωρεί με προορισμό το Μαϊάμι και την Αna De Armas την οποία συναντά εκεί και μαζί ζουν τον έρωτά τους. Όλα όμως έχουν ένα τέλος. Καλό ή κακό ο χρόνος θα δείξει ...

Όσο ξεδιπλώνεται η πλοκή κατανοούμε πως κάτι υφαίνεται παρασκηνιακά. Τελικά τα πράγματα ίσως να μην είναι όπως ακριβώς φαίνονται με μία πρώτη ανάγνωση. Το εμπόριο ναρκωτικών ανθεί, τα ανήθικα συμφέροντα δίνουν και παίρνουν. Από την Κολομβία κι άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής σε ενδιάμεσους σταθμούς κι από εκεί στην καρδιά των Ηνωμένων Πολιτειών. Η CIA δεν έχει χρόνο τις περισσότερες φορές για αυτές τις υποθέσεις. Ασχολείται με τους "τρομοκράτες" και τις εξωτερικές απειλές που συμφέρει πάντα να υπάρχουν, ώστε να αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη.


Ο δημιουργός αποφασίζει να μην πάρει σαφή θέση υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς. Αυτό καθιστά το έργο του ημιτελές στα δικά μου μάτια, δίνει όμως το έναυσμα στον θεατή να κάνει τη δική του προσωπική έρευνα και να αναζητήσει την αλήθεια μέσα από τα γεγονότα. Φτάνει μέχρι την μαγνητοσκοπημένη ομιλία του Φιντέλ Κάστρο. Εκεί μπαίνουν τα όρια τελεσίδικα. Ούτε δικαίωση για τους αφανείς αγωνιστές, ούτε venceremos, ούτε μία περιγραφή, μία γνώση για το τι συνέβη σε άλλες χώρες της κεντρικής και της Λατινικής Αμερικής.

Ευχάριστο δίωρο δράσης, καλό κάστινγκ ηθοποιών, ένταση κι ανατροπές. Δε νομίζω πως θα το μετανιώσει όποιος το επιλέξει για τη βραδινή του έξοδο. Ειδικά σε μία καλοκαιρινή περίοδο που στους θερινούς κυκλοφορούν αρκετές "παγίδες" ικανές να σε απογοητεύσουν. Κι αν κάποιος στο τέλος θέλει να μάθει αν νίκησε το καλό και το δίκαιο, μπορεί να βρει απάντηση μόνο στο πρόσωπο του εργοδότη που κόντρα στο κύμα πιέσεων κρατάει τη σύζυγο του καταδικασμένου στη δουλειά, αψηφώντας παροτρύνσεις κι έμμεσες απειλές.

Persepolis


Μία εξαιρετική ταινία animation για το Ιράν αποτελεί τη σημερινή μας επιλογή. Ο λόγος για το "Περσέπολις" των Μαρζάν Σατραπί και Βενσέν Παρονό (2007). H ιστορία μίας επώδυνης ενηλικίωσης νεαρής κοπέλας που μεγαλώνει στην Τεχεράνη στα τέλη της δεκαετίας του 70΄. Νιώθει την ανάγκη να ανατρέξει στα πρώιμα χρόνια της παιδικής ηλικίας και να ξετυλίξει το κουβάρι των γεγονότων από την εποχή της χαμένης αθωότητας. Ένα πολυεπίπεδο δράμα που χτίζεται μέσα από διαδοχικές απογοητεύσεις και ματαιώσεις σε μία περιπλάνηση ζωής που επιβεβαιώνει το ρητό: "όπου γης και πατρίς".

Το όνειρο της ανατροπής του Σάχη βγάζει τον κόσμο μαζικά στους δρόμους της πρωτεύουσας. Το σύνθημα που δεσπόζει είναι, "θάνατος στον Βασιλιά". Οι προγονοί του έχουν συνθηκολογήσει με τον Δυτικό κόσμο και απολαμβάνει τα προνόμια της ηγεμονίας με αντάλλαγμα κοιτάσματα πετρελαίου. Στην πλειοψηφία του αναλφάβητος ο λαός παρασύρεται εύκολα από την εθνικιστική ρητορική και συγκινείται από το αφήγημα της θρησκείας. Ο εμφύλιος σπαραγμός κάνει όμως τη χώρα ευάλωτη και στο εξωτερικό της. Το Ιράκ του κραταιού τότε Σαντάμ Χουσεϊν επιτίθεται στη γείτονα. "-Τι είναι αυτή η χώρα; -Kόλαση"...


Η προοδευτική οικογένεια που τοποθετείται στο κεντρικό φόντο παλεύει να κρατήσει ζωντανούς και δυνατούς τους δεσμούς της. Η φλόγα της ανάμνησης δεν πρέπει να σβήσει. Χαμηλόφωνα οφείλει να πενθήσει για τις απώλειες, να αντισταθεί, να μη ξεχάσει. "Το να ζεις στην Τεχεράνη, είναι σα να ζεις σε νεκροταφείο". Μένουν δύο κύκνοι να πλέουν στα νερά των ονείρων ως σύμβολο ελευθερίας. Δεν υπάρχουν περιθώρια για ευελιξία. Η συντηρητική κοινωνία θεωρεί το κάλυμμα του προσώπου συνώνυμο της ελευθερίας και το ακάλυπτο προκλητικό και αμαρτωλό. Μονόδρομος φαντάζει η μετανάστευση στην Ευρώπη για τη νεαρή κοπέλα.

Παίρνει τον δρόμο για τη Γαλλία κι εκεί όμως τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Προσπαθεί να επικοινωνεί με τους δικούς της μέσω ενός τηλεφωνικού θαλάμου, που δηλώνει την ελπίδα και ταυτόχρονα την ανάγκη για επικοινωνία. Θέλει να αφομοιωθεί από την τοπική κοινωνία, αλλά η δυτική κουλτούρα συγκρούεται με τα πιστεύω της. Τότε φτάνει η ώρα της μεγάλης παραδοχής, "ο καπιταλισμός καίει την κοινωνία μας" ακούγεται να λέει. Ακόμα κι όταν ο έρωτας της χτυπήσει την πόρτα θα είναι για να τη δοκιμάσει. Θα "πουλήσει" όλο της το είναι, ψυχή και σώμα για να καταφέρει να επιβιώσει. Κι όταν γυρίσει στην πατρίδα η ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ της θα έχει χαθεί κάπου στη διαδρομή.

Στα αξιοσημείωτα της ταινίας θεωρώ πως πρέπει να επισημάνουμε πως Κατρίν Ντενέβ (δίνει τη φωνή της στην μητέρα) και η Κιάρα Μαστρογιάνι (στην κόρη αντίστοιχα) είναι και στην πραγματικότητα μάνα και κόρη. Αυτή η σύνδεση ενισχύει το συναίσθημα κι επιδρά καταλυτικά στη ψυχολογία του θεατή. Εξαιρετική επιλογή για κάθε ηλικία. Επίσημη υποψηφιότητα της Γαλλίας για το Ξενόγλωσσο OSCAR το 2008 στην 80ή τελετή απονομής βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας.


Βάση της Δημοκρατίας αποτελεί η Δικαιοσύνη. Τι γίνεται όμως όταν επικρατεί ο νόμος του αίματος; H Μαριάν βιώνει την πιο σκληρή πραγματικότητα ενός πολέμου. Κι είναι χιλιάδες άνθρωποι που τη βιώνουν σήμερα με τα γεγονότα στην Μέση Ανατολή και τη Συρία. Συνεχώς μάλιστα η κατάσταση θα επιδεινώνεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των δυσμενών συνεπειών που συνδέονται άμεσα κι έμμεσα με αυτήν. Καθήκον όλων μας είναι να κατανοούμε και να "συγχωρούμε", όχι να αποδίδουμε ευθύνες και να κρίνουμε τυφλωμένοι από φθηνή ρατσιστική ρητορική μίσους. Κι όμως το μίσος έχει τεράστια δύναμη όπως έχει αποδειχθεί και στην πατρίδα μας.

Το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ παρά μόνο όταν κοπεί το νήμα της ζωής. Στη Βιέννη πλέον στα μέσα της δεκαετίας του 80΄. Το μυαλό όμως πίσω στην πατρογονική γη. Οχτώ χρόνια πόλεμοι. Πάνω από ένα εκατομμύριο νεκροί. Η Ελευθερία έχει πάντα ένα τίμημα. Συχνά μάλιστα οι άνθρωποι γίνονται πιόνια και σκοτώνονται για τα συμφέροντα ενός τρίτου δυνατού που απολαμβάνει τις συγκρούσεις αφ΄υψηλού. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωσή μας και δυστυχώς σχεδόν πενήντα χρόνια μετά δεν έχει ακόμα σταματήσει.