Ένας κατάλογος διαφορετικός

Το 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ολοκληρώθηκε. Πέρασε κι όλας μία εβδομάδα. Οι κινηματογραφικές εικόνες-εμπειρίες μένουν χαραγμένες στο μυαλό και τη ψυχή, ενώ ως παρακαταθήκη μου έμεινε ο " Κατάλογος ". Ένα βιβλίο διαφορετικό από τα προήγουμενα χρόνια. Μία δίγλωσση έκδοση (ελληνικά κι αγγλικά), που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό, το σκεπτικό των διοργανωτών της επετειακής διοργάνωσης.

Το βιβλίο, " Ζωή, οδηγίες χρήσεως " του Ζωρζ Περέκ, αποτελεί την αφορμή, την πυξίδα, αν θέλετε, για την επιλογή των ταινιών. Σοφά λοιπόν, ο καλλιτεχνικός διευθυντής, Ορέστης Ανδρεαδάκης, μας συμβούλεψε να προμηθευτούμε και να διαβάσουμε το βιβλίο. Να μπούμε οι ίδιοι στη φιλοσοφία και να καταλάβουμε, πάνω σε ποια λογική, η μία ταινία συμπληρώνει την άλλη. Ειδικά. όσον αφορά το Διαγωνιστικό κομμάτι.

Ξεφυλίζω τον κατάλογο, αρχικά με μπερδεύει. Με μία δεύτερη ανάγνωση, γίνομαι κοινωνός του εγχειρήματος. Απαιτεί φυσικά ανεπτυγμένη κριτική σκέψη, για να δεις τη σύνδεση. Οι ιδέες που κρύβονται έχουν τη δική τους δυναμική. Προφανώς και το σύνολο των σινεφίλ, δεν μπήκε σε αυτήν την λογική. Να παρακολουθήσει τα φιλμ αλυσιδωτά και να προσπαθήσει να εξηγήσει. Δεν το έκανε, ούτε τον Νοέμβριο, αλλά ποτέ δεν είναι αργά.

Εικόνες, ζωγραφιές, παραπομπές, κείμενα με τις υποθέσεις των ταινιών, υποδειγματικά δεμένα. Είναι αυτό, που θέλεις να σου μείνει από ένα Φεστιβάλ και να μπορείς να ανατρέξεις άμεσα, για να πληροφορηθείς, λεπτομέρειες, που τυχόν, στο πλήρωμα του χρόνου, έχεις ξεχάσει. Άνθρωποι είμαστε. Ένα μικρό ενθύμιο, ένας θησαυρός για τη Βιβλιοθήκη.

Κι αναρωτιέμαι: Πώς αντέδρασες; Yπάρχει χρόνος; Μπορεί να συμβεί; Μήπως γνώρισαν; Kαι ψάχνω τις απαντήσεις στη Μεγάλη οθόνη και την ίδια την καθημερινότητα. Γιατί, αυτή είναι η δύναμη του Κινημαγράφου. Η τέχνη αντιγράφει τη ζωή, αλλά η τέχνη είναι προέκταση της ζωής. Λεπτομέρειες ίσως, αλλά αυτά τα μικρά κάνουν τη διαφορά, φέρνουν την ευτυχία και την επιτυχία.

Έκανε μεγάλη εντύπωση και στους ξένους. Αυτό με έκανε να γράψω. Λέω δεν είμαι ο μόνος, που συγκινήθηκε. Τους άρεσε, τους γέμισε. Ένας κατατοπιστικός οδηγός, αλλά παράλληλα κι ένα παιχνίδι, για να ανακαλύψουμε πράγματα, από μόνοι μας. Έχει ταξιδέχει σε πολλές γειτονιές του κόσμου κι είναι έτοιμος να δώσει απαντήσεις. Αντλεί υλικό από μία θεματική ενότητα και δίνει ένα μήνυμα ζωής, που επεκτείνεται στο αντίστοιχο τμήμα.

Διακόσες σελίδες, που η καθεμιά της, ενεργοποιεί μίαν άλλην αίσθηση και ξυπνά συναισθήματα, διαγείροντας τον αναγνώστη. Ήταν μία πολύ όμορφη πρωτοβουλία. Ένα μωσαικό τεχνών, σε έναν τόμο. Δείγμα, ότι ο Κινηματογράφος είναι αλληλένδετος με τις υπόλοιπες Τέχνες. Αυτό θέλει να φωνάξει και το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης και νομίζω το πέτυχε, για όσους αποφάσισαν να εμβαθύνουν, λίγο παραπάνω ...

Foxtrot

Μία αληθινά σπουδαία ταινία, σε θέτει σε ρόλο πρωταγωνιστή και σε εγκλωβίζει στους προβληματισμούς και τα διλήμματά της. Τέτοια είναι το FOXTROT του 56χρονου πλέον, Σάμουελ Μαόζ, από το Ισραήλ, που επέστρεψε στη Βενετία, οχτώ χρόνια μετά την κατάκτηση του Χρυσού Λέοντα με τον " Λίβανο ". Είναι απορίας άξιον δε, πως αυτό το φιλμ δεν έφτασε στην τελική πεντάδα του Ξενόγλωσσου ΟSCAR.

H ταινία χωρίζεται σε τρεις φάσεις κι ουσιαστικά τελειώνει, εκεί πoυ αρχίζει, σαν τα βήματα του χορού foxtrot. Η μία ανατροπή, διαδέχεται την άλλη. Μία ξαφνική επίσκεψη, στο σπίτι της οικογένειας Φέλντμαν, είναι ικανή να διαταράξει την ηρεμία και να διαλύσει τους δεσμούς μίας οικογένειας. ΣΟΚ. Ένα λάθος, αποτελεί την πηγή των όσων κακών ακολουθήσουν. Στη συνέχεια, το σκηνικό μεταφέρεται σε ένα απομακρυσμένο φυλάκιο στο τέρμα Θεού, στην έρημο. Καμήλες, Άραβες, Παλαιστίνιοι, περνούν αραιά και που. Οι φύλακες, παιδιά, διασκεδάζουν, περιμένοντας τον αόρατο εχθρό.

Ξαφνική, βίαιη, επιστροφή στο σκηνικό του σπιτιού. Γεννώνται ερωτηματικά. Αγωνία. Τι έχει συμβεί; " Θυμάμαι, πως νόμιζα, πως θα΄μαι ευτυχισμένη ". Μία κραυγή απελπισίας. Κάποια πράγματα δε ξεχνιούνται. Ένα τσιγάρο, απαλύνει απλά, πρόσκαιρα τον πόνο. Ποιος είναι άραγε η μπουλντόζα και ποιος το αυτοκίνητο; Ποιος ο δυνατός και ποιος ο αδύναμος; Θα σταθούν στα πόδια τους; Θα πετάξουν τις παρωπίδες;

Ένα παιχνίδι της μοίρας, που κάνει κύκλους. Σιγά σιγά έρχονται οι απαντήσεις, μέχρι το λυτρωτικό για τον θεατή, φινάλε. Το πεπρωμένο φυγήν αδύνατον. Είναι πλέον αργά για ευθύνες και τύψεις. " Καταλήγεις ό, που ξεκίνησες ". Μία οικογένεια, μία χώρα ολόκληρη πενθεί. Γιατί το φαινομενικά προσωπικό δράμα, σπάει τους τοίχους και κατακλύει ολόκληρο το Ισραήλ, χτυπώνας πόρτα πόρτα. Αργά και βασανιστικά.

Μεγάλη κουβέντα έγινε, για τη συντηρητική, Υπουργό Πολιτισμού της χώρας, που απέρριψε για δικούς της λόγους την ταινία. Θεώρησε μάλιστα, πως μπορεί να μετατραπεί σε όπλο, στα χέρια του εχθρού. Παράνοια. Ο Λίορ Ασκενάζι, στον ρόλο του Μίχαελ μαγνητίζει, κοντά του, η Σάρα Άντλερ, η Ντάφνα, που βιώνει το μοιραίο, προσπαθώντας να μάθει να ζει με αυτό. Ραγίζουν καρδιές, από τον βουβό πόνο. Προσπαθούν μάταια, να τον μεταφέρουν από τη ψυχή, στο σώμα.

Μία αντιπολεμική ωδή, γεμάτη σουρεαλιστικές εικόνες. Πάντα μένουν αγιάτρευρες πληγές. Το νερό, το μεγαλύτερο καθαρτήριο, περισσότερο πνίγει, παρά σώζει. Μία σύγχρονη αρχαία τραγωδία, με ξεκάθαρες, την ύβριν και την νέμεσιν. Αφορμή για να στοχαστείς και να διεισδύσεις, πιο βαθιά από το προφανές, το κυνικό, " στον πόλεμο μαλακίες γίνονται,  ό,τι έγινε, έγινε ".

Δύο βήματα μπροστά, δύο στο πλάι και δεξιά, δύο βήματα πίσω και δύο στο πλάι κι αριστερά ...

20 στιγμές του 20ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Σε μία ταραχώδη εβδομάδα για την πόλη της Θεσσαλονίκης, με συνεχείς πορείες, αποκλεισμούς δρόμων κι επεισόδια, οι απανταχού σινεφίλ έδωσαν ραντεβού στο κέντρο, μεταξύ Πλατείας Αριστοτέλους και Λιμανιού κι απομονώθηκαν από κάθετι  άλλο, νοσηρό. Μέσα σε ένα σκηνικό Άνοιξης, πρωί καλοκαίρι, βράδυ χειμώνας, βιώσαμε έντονα, στιγμές πολιτισμού για χάρη της έβδομης τέχνης, που λατρεύουμε.

- Το πρωί της πρώτης Παρασκεύης, ημέρα έναρξης η θερμοκρασία είχε πέσει κάτω από τους μηδέν βαθμούς κελσίου. Ψύχος, γκρίζος ουρανός κι ένα εκνευριστικό ψιλόβροχο. Δεν μας πτόησε, ούτε στιγμή. Μπουφάν, κασκόλ, κουκούλα και στην ουρά για την τσάντα, το πρόγραμμα και τα πρώτα εισιτήρια. Είχε φτάσει η στιγμή, που περιμέναμε.

- Τελετή έναρξης, παραδοσιακά στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον με προσκλήσεις. Η Ανιές Βαρντά, τιμώμενο πρόσωπο του Φεστιβάλ, με το " Πρόσωπα κι Ιστορίες ", που ήταν μάλιστα υποψήφιο για OSCAR στην κατηγορία του ντοκιμαντέρ. Ένας ύμνος για το αποτύπωμα, που αφήνουν οι πιο απρόβλεπτες συναντήσεις. Η ομορφιά του εφήμερου στην αιωνιότητα της μνήμης.

- Πάρτυ έναρξης. Το πρώτο ραντεβού με τους φίλους μας. Συναντηθήκαμε, μετά από καιρό. Η φράση " καλό Φεστιβάλ ", σαν ευχή κυριαρχεί. Οπλιζόμαστε με δύναμη, ο ένας με τον άλλον, για ένα πολύ απαιτητικό δεκαήμερο. Aλκοόλ, μουσική και χορός ...

- Ημερολόγια του Όσλο των Μορ Λουσί και Ντανιέλ Σιβάν. Μία μυστική συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών στην πόλη της Νορβηγίας, με φόντο την ειρηνευτική προσπάθεια, ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη. Η συνέχεια ιστορικά, γνωστή σε όλους μας ... Σιγά σιγά οι αίθουσες γεμίζουν ασφυκτικά, άπαντες αντιλαμβάνονται πως κάτι σημαντικό συμβαίνει στην πόλη. Δε θέλουν να χάσουν την ευκαιρία. Επιδιώκουν να γίνουν μέρος της γιορτής.

- Πρώτο διαμαντάκι την Κυριακή το πρωί. " Becoming Who I Was " από τη Νότια Κορέα. Ξένοι από διάφορες χώρες, κάνουν το μακρινό ταξίδι και δίνουν το παρόν. Μόνο τυχαία, δεν είναι άλλωστε πως το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονικής, συγκαταλέγεται στα 10 κορυφαία του κοσμου.

- Κι από εκεί στάση για τους " Ψηφιακούς καθαριστές " και συνολική συζήτηση για τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και τον τρόπο λειτουργίας τους, με τον Xανς Μπλοκ. Το κοινό όραμα της ανθρωπότητας για ένα παγκόσμιο χωριό, εκφυλίστηκε σε ένα δίκτυο ψευδογεγονότων. Η άνοδος κι η πτώση της ουτοπικής αυτής ιδεολογίας.

- Συνέχεια με κόκκινο χαλί στο Ολύμπιον για την τελετή των 90ων OSCARs. " Τρεις πινακίδες ... " ή " Τhe Shape of Water ", στην κατηγορία της καλύτερης ταίνιας; Το μοναδικό ερώτημα της βραδιάς. Τελικά ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο και το παραμυθάκι του, ήταν οι μεγάλοι νικητές, ανατρέποντας τα προγνωστικά.

- Ο σκηνοθέτης του θρυλικού, " Shoah ", Κλοντ Λανζμάν επιστρέφει στη Βόρεια Κορέα και μας εξιστορεί μία προσωπική του εμπειρία, προσπαθώντας να μας καταδείξει πως τίποτα δεν άλλαξε σε αυτήν τη χώρα, τα τελευταία 50 χρόνια. Ο χρόνος απλά έχει σταματήσει. Κάθε πλάνο του ντοκιμαντέρ, μία νίκη ενάντια στην απολυταρχία.

- Ο Σπορέας από το Μεξικό τάραξε τα λιμνάζοντα νέρα. Το να είσαι δάσκαλος αποτελεί λειτούργημα. Μία καθημερινή κατάθεση ψυχής. Η Μελίνα Ελισόντο Μορένο αποθεώνει στο έργο της τη φιλία, τη συνεργασία, τη συντροφικότητα.  Πρώτα πρέπει να γίνουμε περισσότερο άνθρωποι και μετά ... επιστήμονες. Μία ταινία, που θα λατρέψει κάθε Έλληνας ...

- Δύο χρόνια μετά τη " Δεύτερη Ευκαιρία ", o Mενέλαος Καραμαγγιώλης επιστρέφει στις φυλακές ανηλίκων και μας περιγράφει μία διττή επιστροφή. Από την μία αυτή στο κελί, κάθε βράδυ, που είναι επίπονη και ψυχοφθόρα κι από την άλλη, την προετοιμασία για την επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο, με αξίες, μόρφωση και πολιτισμό. Ο " χαμένος " χρόνος μετατρέπεται σε μία εποικοδομητική περίοδο.

-Ένα πανέξυπνο, μικρό αγόρι από τη Γάζα, ζει σ’ ένα νοσοκομείο του Ισραήλ εδώ και οχτώ περίπου χρόνια, ανήμπορο να μετακινηθεί εξαιτίας της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας και της κατάστασης της υγείας του. Γνωρίζει την ανατροφή στο άντρο του υποτιθέμενου εχθρού. Ο ίδιος είναι αποφασισμένος να ζήσει και να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο. Δίπλα του συνεχώς, ο παππούς του. Muhi: Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού.

-Στα πλαίσια των Βραβείων της Αγοράς, Έλληνες ντοκιμαντεριστές είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με την Μαντλέν Αβραμούση, comissionning director του γαλλικού καναλιού Art Franche.

- Στη Θεσσαλονίκη βρέθηκαν κι είδαν 20 χρόνια μετά, Nίκος Γραμματικός και Φάτιμα Τζεμπλί Ουαζανί. Παρόντες στο πρώτο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ το 1998, τα " Νυχτολουλούδα " και " Στο σπίτι του πατέρα μου ", αντίστοιχα. Τι συνέβει σε αυτό το μακρύ διάστημα; Πόσο καθοριστική υπήρξε η συνάντησή τους; Οι απαντήσεις που δόθηκαν, ήταν συγκινητικές και γύρισαν τους παλιούς χρόνια πίσω.

- Ολονύχτιος μαραθώνιος μουσικών ντοκιμαντέρ. Μία νέα δράση. Από τις 12 τα Μεσάνυχτα μέχρι τα ξημερώματα. " Strange Powers: Merrit and the Magnetic Fields "-Kethy Fix, Gail O΄Hara (2010), Pulp: A film About Life, Death and Supermarkets-Florian Habicht (2014), Tαξιδιάρα Ψυχή-Αγγελική Αριστομενοπούλου (2010), George Michael:Freedom-David Austin, George Michael (2017), Cobain: Montage of Heck-Brett Morgen (2015). Πανδαισία ακουσμάτων!

- Το ντοκιμαντέρ του Στίβεν Νομούρα Σίμπλε, ήταν ένα απ΄αυτά που συζητήθηκαν πάρα πολύ στο φετινό Φεστιβάλ της Θεσσσαλονίκης. Η δυνάμη ενός ανθρώπου που αντιμετωπίζει τις νόσους της εποχής με μεγάλη δύναμη και διαθέση για δημιουργία. Καθώς γινόμαστε κοινωνοί ενός μουσικού αριστουργήματος εν τη γενέσει του, βλέπουμε τον τρόπο, με τον οποίο ο καλλιτέχνης, " ακούει " το σύμπαν νιώθοντας πως κάθε τέλος, είναι μία νέα αρχή. Μία καθ΄όλα συγκινητική αλληγορία, που καθήλωσε τους θεατές.

- Ο πολυβραβευμένος, Τζον Άλπερτ με το " Η Κούβα κι ο Οπερατέρ ", κάνει μία αναδρομή στην ιστορία της Κούβας, μέσα από την εξέλιξη τριών οικογενειών. Πώς ξεκίνησε το όραμα του Φιντέλ Κάστρο, τι συνέβει μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η επίσκεψη του ηγέτη στην Αμερική και πως φτάσαμε στο σήμερα.

- Ο Σύρος σκηνοθέτης, Ταλάλ Ντερκί, επιστρέφει στη πατρογονική γη. Γίνεται κομμάτι μίας οικογένειας Τζιχαντιστών και παρακολουθεί τη δράση τους, για δύο περίπου χρόνια. Έχει φροντίσει να τους πείσει, πως ασπάζεται την ιδεολογία τους και θέλει να προβάλλει την " καλή " τους πλευρά, όντας πολεμικός ανταποκριτής. Από τη στιγμή που γίνεσαι μαχητής της ιδέας, παύεις να είσαι άνθρωπος. Δεν έχεις αισθήματα. Δεν πρέπει να κλάψεις. Έχεις γίνει " άντρας ". Έχεις γίνει κτήνος.

- " Εx libris: Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης " του Φρίντρικ Γουάιζμαν, ήρθε στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια, ένα διαδραστικό book crossing event με την ανταλλαγή βιβλίων στην Αποθήκη Γ΄, που άνοιξε για πρώτη φορά στην ιστορία, για λογαριασμό του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ.

- Τελευταία Κυριακή, πανικός. Το ένα sold οut διαδέχεται το άλλο. Δεν πέφτει καρφίτσα στις αίθουσες, από νωρίς το πρωί, μέχρι και μετά τα Μεσάνυχτα. Τελευταία ευκαιρία για μία κινηματογραφική εμπειρία. Κοινωνία του σπουδαίου γεγονότος. Θα το κουβαλάμε για μία ζωή.

- Τελετή λήξης με το " Σχετικά με τη Νίκαια " του Ζαν Βιγκό (1930). Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης συνδέεται με το αντίστοιχα γαλλικό και συνέχεια με τις απονομές. Μεγάλο Βραβείο, Μέγας Αλέξανδρος για το " Μακρινό γάβγισμα των σκύλων ". Σε ένα χωριό στα σύνορα Ουκρανίας-Ρωσίας, δύο νεαρά αγόρια μεγαλώνουν μαθαίνονας να ζουν παρέα με τον ήχο των εκρήξεων. Oι καρδιές τους χτυπούν πια, πιο δυνατά από τις βόμβες. Δεν μπορούν να σταματήσουν. Είναι όμως ακόμα εκεί.

Πάρτυ, τελευταία συνάντηση κι ευχές για το νέο μας ραντεβού τον Νοέμβριο στα ίδια μέρη, καθώς λίγοι παραμένουμε πιστοί, καθ΄όλη τη διάρκεια της χρονιάς ...

Μετά τον Χωρισμό

H πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ξαβιέ Λεγκράν ξεκίνησε το ταξίδι της από τη Βενετία, κερδίζοντας τον Αργυρό Λέοντα Σκηνοθεσίας. Ταξίδεψε σε διάφορα, σπουδαία Φεστιβάλ του κόσμου κι έσπασε τα ταμεία στη Γαλλία. 300.000 άνθρωποι παρακολούθησαν το " Μετά τον Χωρισμό ", συνέχεια του επίσης βραβευμένου, μικρού μήκους, " Just Before Loosing Everything ". Σωρεία λάθος επιλογών, που οδηγούν στον ανεξίτηλο τραυματισμό της πιο αθώας ψυχής.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι από τα μείζοντα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου. Το μαχαίρι μπαίνει στο κόκκαλο. Η Μίριαμ κι ο Αντουάν έχουν χωρίσει. Το επόμενο διάστημα ιδιαίτερα επίπονο. Οι διαφορές τους λύνονται στα δικαστήρια. Εκεί οι αποφάσεις, παίρνονται με βάση το γράμμα του νόμου. " Ποιος λέει τα περισσότερα ψέματα; ", αναρωτιέται η δικαστής. Έχουν όμως δύο παιδιά! Κανείς δεν μπορεί να αναλογιστεί τις συνέπειες.

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης τονίζει, πως το έργο του βασίστηκε στο " Κράμερ εναντίον Κράμερ " (1974), τη " Νύχτα του Κυνηγού " (1955) και τη Λάμψη (1980). Έχει βάλει όμως φαρδιά πλατιά τη δική του σφραγίδα στην επιτυχία, με τον προσωπικό του τόνο. Αναζητεί τα βαθύτερα αίτια του φαινομένου. Με όπλα τον ρεαλισμό και την οικονομία στην αφήγηση, φτάνουμε στο τελικό αποτέλεσμα. Μία μοντέρνα-αρχαία Τραγωδία.

Μεγάλος πρωταγωνιστής ο νεαρός, Τhoma Gioria. Αποτελεί την μεγάλη αποκάλυψη. Βιώνει κάθε στιγμή της επώδυνης συνύπαρξης με τον πατέρα, σαν κάτι να σπάει μέσα του. Πιέζεται, σφίγγεται, δαγκώνεται, τρομοκρατείται και χαμογελάει μόνο τις ξέχνοιαστες στιγμές του πάρτυ, δίπλα στην αδελφή του, που ενηλικιώνεται. Μαθαίνει να ζει με τον φόβο. Από κοντά, o Denis Menochet στον ρόλο του χωρισμένου πατέρα, που παλεύει να κερδίσει τον εαυτό του και μετά την οικογένειά του. " Έχω αλλάξει " ...

Όσες προσπάθειες κι αν πραγματοποιήσει, πέφτουν στο κενό. Το γυαλί έχει σπάσει, η επαφή έχει χαθεί, η εμπιστοσύνη επίσης. Πλέον, εγκλωβισμένος στην μοναξιά του, νικημένος από τον εγωισμό του, δεν αποκλείεται να φτάσει στα άκρα. Η ένταση κλιμακώνεται. Μουσική και δυνατό τραγούδι επιτείνουν τη δράση. Ο θεατής μπερδεύεται. Γίνεται όμως κομμάτι του προβλήματος και προσπαθεί να λύσει τον γόρδιο δεσμό, μέχρι τη λύτρωση.

Επιτυχία για το φιλμ είναι, πως δύσκολα μπορείς να ξεχωρίσεις με σαφήνεια, ποιος είναι ο κακός. Σε όλες τις πλευρές δίνονται ελαφρυντικά. Ίσως μέχρι λίγο, πριν το φινάλε. Οι περισσότεροι συναισθηματικοί, δε θα δυσκολευτούν να διαλέξουν μεριά. Με διπλό ελληνικό χρώμα, αφού τέτοιες σκηνές καθημερινά διαδραματίζονται σε σπίτια της πατρίδας μας, ενώ παραγωγός είναι ο Αλεξάντερ Γαβράς και το μοντάζ έκανε ο Γιώργος Λαμπρινός.

Το μεγαλείο της τελευταίας σκηνής, αντικατοπτρίζει τον κόσμο του σήμερα, δίχως επικριτική διάθεση. Οριακές καταστάσεις, αγωνία, σοκ. Και μετά την καταιγίδα, τα φώτα πέφτουν, οι πόρτες κλείνουν κι η ζωή συνεχίζεται. Σαν μία εικόνα της τηλεόρασης, που απλά πέρασε κι όχι σαν το θρίλερ της διπλανής πόρτας.

Ryuichi Sakamoto: CODA

Το ντοκιμαντέρ του Στίβεν Νομούρα Σίμπλε, ήταν ένα απ΄αυτά που συζητήθηκαν πάρα πολύ στο φετινό Φεστιβάλ της Θεσσσαλονίκης. Η δυνάμη ενός ανθρώπου που αντιμετωπίζει τις νόσους της εποχής με μεγάλη δύναμη και διαθέση για δημιουργία. Δεν τα παρατά, θέλει να ρίξει την αυλαία πάνω στη σκηνή, ενεργός. Γράφοντας στο αγαπημένο του πεντάγραμμο και παίζοντας τη μελωδία στο πιάνο.

Στη μουσική ορολογία, η coda είναι το τελευταίο μέρος μίας σύνθεσης. Η τελευταία περίοδος της ζωής και του έργου του Ριουίτσι Σακαμότο καθορίστηκε από δύο σημαντικά γεγονότα: την πάλη του με τον καρκίνο και την έκρηξη του πυρηνικού εργοστασίου της Φουκουσίμα. Παλεύει για έναν κόσμο που αφήνει πίσω και θέλει να τον κληροδοτήσει καλύτερο, απ΄ότι τον βρήκε, στις επόμενες γενιές.

Οι νότες αποτελούν διέξοδο από την ασθένεια και τη σκληρή μάχη. Κυριεύουν τις αισθήσεις, προκαλούν όμορφα συναισθήματα και του δίνουν δύναμη να αντιμετωπίσει το τέρας, που του επιτίθεται. Aγωνίζεται να αποτρέψει μία υποτροπή. Με σύμμαχο την καλή ψυχολογία και τη θέληση για ζωή. " Δεν ξέρω πόσος χρόνος μου μένει να φτιάξω μουσική " ...

Κι έρχεται η στιγμή, που οι τέχνες συνδέονται και συμπληρώνουν η μία την άλλη, σε μία αποθέωση της έμπνευσης. Αποσπάσματα από ιστορικές ταινίες του Κινηματογράφου δένουν με τη μουσική και στέλνουν ένα συνολικό μήνυμα. Το έργο του θα αποτελέσει, παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Η μουσική, ως απάντηση στα παιχνίδια της ίδιας της ζωής. Tα λόγια είναι περιττά.

Ένα σαφές κοινωνικοπολιτικό σχόλιο για την κατάσταση της σημερινής ανθρωπότητας και τα συμφέροντα που κυριαρχούν. " Καταστρεφόμαστε από μόνοι μας ", τονίζει χαρακτηριστικά ο σπουδαίος συνθέτης. Μοναδικά τοπία, πρέπει να επιστρέψουμε στη φύση και να την αγαπήσουμε, πριν αυτή μας εκδικηθεί. " Ανάμεσα στους φλεγόμενους Δίδυμους Πύργους, είδα πουλιά να πετούν. Το κοντράστ ανάμεσα στον πόνο του ανθρώπου και τη Φύση. "

Καθώς γινόμαστε κοινωνοί ενός μουσικού αριστουργήματος εν τη γενέσει του, βλέπουμε τον τρόπο, με τον οποίο ο καλλιτέχνης, " ακούει " το σύμπαν νιώθοντας πως κάθε τέλος, είναι μία νέα αρχή. Μία καθ΄όλα συγκινητική αλληγορία, που καθήλωσε τους θεατές σε δύο προβολές. Συμπέρασμα: Μόνο η αγάπη κι η συλλογική προσπάθεια μπορούν να νικήσουν το μίσος.

Το μακρινό γάβγισμα των σκύλων

O Σίμον Λέρεν Βίλμοντ, με το " Distant Barking οf Dogs " ήταν ο μεγάλος νικητής του Χρυσού Αλέξανδρου, στο 20ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ο πόλεμος τραυματίζει. " Όταν ήρθαν οι στρατιώτες, οι άνθρωποι έφυγαν ". Έτσι ξεκινάει η ιστορία μας. Ανήλικα παιδιά στο κεντρικό φόντο. Ούτε μάχες, ούτε συγκρούσεις, ούτε αυτά, που προβάλλουν τα ΜΜΕ. Μία διαφορετική προσέγγιση, ανθρώπινη, σε ένα πολύ ευαίσθητο θέμα.

Σε ένα χωριό στα σύνορα Ουκρανίας-Ρωσίας, δύο νεαρά αγόρια μεγαλώνουν μαθαίνονας να ζουν παρέα με τον ήχο των εκρήξεων. Παίζουν με όπλα, παλεύουν κι έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τις σειρήνες του συναγερμού. Ο φόβος κυριαρχεί, ο κίνδυνος καραδοκεί. Η γιαγιά προσπαθεί να μείνει δυνατή. Όλοι τους, αντιμέτωποι με μία σκληρή πραγματικότητα. Αρνούνται να εγκαταλείψουν τον τόπο και το σπίτι τους. " Κάθε σκύλος σπίτι του, μοιάζει λιοντάρι ".

Mέσα σε συνθήκες τεράστιας έντασης, αναπτύσσονται πολύ δυνατοί δεσμοί φιλίας ανάμεσα στα δύο παιδιά. Αναζητούν την ελευθερία μαζί στα παγωμένα νερά. Η ελπίδα ανθίζει ξανά. Μία ψευδαίσθηση ελευθερίας. Είναι η κατάρα των αθώων θυμάτων των συμφερόντων. Η φροντίδα της γιαγιάς, τους δίνει δύναμη και σιγουριά για ζωή. Η ψυχούλα της ξέρει μονάχα τι τραβάει κι αυτή ...

Έρχεται η στιγμή, που γίνονται μάρτυρες της εικόνας, πέραν του ήχου, μέσα από την οθόνη ενός λάπτοπ. Άθελά τους έχουν πια γίνει μέρος του προβλήματος. Η ψυχή τους έχει διαταραχθεί, έχει δηλητηριαστεί. Κάθε μπαμ κι ένα σοκ. Ησυχία ... και μετά ξανά. Πώς να κοιμηθείς; Πού θα πέσει η επόμενη βόμβα; Ο θάνατος πλησιάζει, μυρίζει. Χτυπάει την πόρτα σου. Θα είσαι για ακόμα μία βραδιά τυχερός;

Ο πόλεμος έχει τις δικές του εποχές. Ηρεμία πριν την καταιγίδα. Διαρκής επαγρύπνηση, δεν σε αφήνει λεπτό να ηρεμήσεις. Mπορεί το " γάβγισμα " να έρχεται από μακριά, αλλά φαντάζει τόσο κοντά. Σε αποκτηνώνει. Μία ζοφερή καθημερινότητα, που βιώνουν συνάνθρωποι μας στην Ανατολική Ευρώπη και πλέον περνάει στα ψιλά.

Μία ποιητική ματιά σε ένα πόλεμο που συνεχίζεται και ξεπερνάει τα τρία έτη. Έχει αντίκτυπο στις καρδιές των παιδιών. Αυτές χτυπούν πια, πιο δυνατά από τις βόμβες. Δεν μπορούν να σταματήσουν. Είναι όμως ακόμα εκεί. Σε ένα περιβάλλον που δεν είναι ασφαλές, αλλά είναι οικείο. Μεγαλώνουν και περιμένουν να τελειώσει η δίνη του πολέμου. Ως πότε;

H Επιστροφή-Μενέλαος Καραμαγγιώλης

Δύο χρόνια μετά τη " Δεύτερη Ευκαιρία ", o Mενέλαος Καραμαγγιώλης επιστρέφει στις φυλακές ανηλίκων και μας περιγράφει μία διττή επιστροφή. Από την μία αυτή στο κελί, κάθε βράδυ, που είναι επίπονη και ψυχοφθόρα κι από την άλλη, την προετοιμασία για την επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο, με αξίες, μόρφωση και πολιτισμό. Θέση πρωταγωνιστή πλάι στους φυλακισμένους, ένας άνθρωπος, που ξεκίνησε εθελοντικά μία προσπάθεια για να σώσεις τις ζωές και να λυτρώσει τις ψυχές τους.

Το εγχείρημα μόνο εύκολο δεν ήταν στη γέννησή του. Πολύ ευαίσθητη υπόθεση. Τα παιδιά τόλμησαν. Δοκίμασαν. Έγιναν μέλη μίας (θεατρικής) ομάδας. Κατάφεραν να ενταχθούν, να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν κι εν τέλει να πετύχουν έναν μεγάλο στόχο, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους. Στην πλειονότητα τους, άτομα, που ποτέ δεν είχαν ανάλογα ερεθίσματα παρελθόν.

Πόσο εύκολο ήταν να δεχτούν το φακό της κάμερας, να συνοδεύει τις προσπάθειές τους; Kαθόλου, μίας κι η δυσπιστία κυριαρχούσε. Ο σκηνοθέτης όμως είχε τον τρόπο του, με μαεστρία να εκμαιεύσει τις αληθινές εμπειρίες, αυτών των ανθρώπων. Οι περισσότεροι μάλιστα χρησιμοποίησαν τα πλάνα στα δικαστήρια, για να ελαφρύνουν ή να απαλλαχθούν από τις ποινές τους. Κάποιοι τα κατάφεραν. Δε ξέχασαν τον αρωγό της προσπάθειας. Ακόμα συναντιούνται. Δυστυχώς κάποιοι ξανακύλησαν. Ήταν της μοίρας τους γραφτό.

Η αποκοπή από τον εθισμό της παραβατικότητας, δεν είναι ένας εύκολος δρόμος. Γίνεται σε στάδια. Πρέπει να καταφέρουν να ελέγξουν τον εαυτό τους, να συγκροτήσουν σταδιακά μία ισχυρή προσωπικότητα και να κατανοήσουν τι είναι λάθος και τι σωστό. Είναι μίας πρώτης ευκαιρία για περισυλλογή, μετάνοια, απόκτηση ισορροπίας και κάθαρση. Το σχολείο βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση. Το ίδιο κι η θεατρική ομάδα. Η πειθαρχία τους κάνει, πιο δυνατούς. Πιστεύουν σε ένα καλύτερο αύριο και περιμένουν την ώρα της ελευθερίας καρτερικά.

Η επιτυχία της προσπάθειας, τους κάνει να νιώσουν σημαντικοί. Δίνεται άδεια η παράσταση να ανέβει και σε άλλες φυλακές. Ανδρών και γυναικών. Πλήθος επώνυμων, αγκαλιάζει την ενέργεια και χειροκροτεί τους πρωταγωνιστές, που ξεχνούν για λίγες ώρες, πως είναι έγκλειστοι στο σωφρονιστικό ίδρυμα και ταξιδεύουν στον κόσμο της Τέχνης. Αφήνονται, δημιουργούν, χτίζουν τον δικό τους κόσμο.

Ο " χαμένος " χρόνος μετατρέπεται σε μία εποικοδομητική περίοδο, κατά την οποία θα καθαρίσει το μυαλό και θα καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη. Οι λόγοι που απορρίφθηκαν από τον κοινωνικό ιστό, τείνουν πλέον να εκλείψουν κι όλα δείχνουν πως θα έχουν μία νέα, μεγάλη, ευκαιρία. Ο καθοδηγητής τους ανοίγει το παράθυρο κι αυτοί βλέπουν τον ήλιο, από τα βάθη του Σπηλαίου και θέλουν να τον γευτούν ξανά.

Πατέρες και Γιοι

Ο Σύρος σκηνοθέτης, Ταλάλ Ντερκί επέστρεψε στην Ελλάδα, που σπούδασε κι ανδρώθηκε κινηματογρφικά. Ξανά εδώ στη Θεσσαλονίκη, καθώς αποτελεί καλό φίλο του Φεστιβάλ. Η νέα του ταινία, " Of Fathers and Sons ", συγκλόνισε το Σάντανς και στη συνέχεια έκανε τον γύρο του κόσμου. Ένα ταξίδι ζωής στα άδυτα μίας οικογένειας μελών της ΑΛ ΝΟΥΣΡΑ. Όχι από μακριά, όχι με πλάνα άλλων. Ρίσκαρε για να δείξει σε όλους εμάς τι πραγματικά συμβαίνει.

Επιστρέφει στη πατρογονική γη, σαν να έχει κάνει ένα τάμα. Θέλει να εκπληρώσει ένα χρέος. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. Γίνεται κομμάτι μίας οικογένειας Τζιχαντιστών και παρακολουθεί τη δράση τους, για δύο περίπου χρόνια. Έχει φροντίσει να τους πείσει, πως ασπάζεται την ιδεολογία τους και θέλει να προβάλλει την " καλή " τους πλευρά, όντας πολεμικός ανταποκριτής.

Οι εικόνες που ακολουθούν είναι σκληρές. Μία κοινωνία με τους δικούς της κανόνες. Ένα ανδροκρατούμενο χαλιφάτο, που θέλει να παράγει συνεχώς νέους πολεμιστές και πρεσβευτές της ιδεολογίας. Ονειρεύονται να κυριεύσουν τον κόσμο. Η πλύση εγκεφάλου ξεκινάει από τη νηπιακή ηλικία. Τα παιδιά εξοικιώνονται με τα όπλα, με τις εκτελέσεις, Δεν τους πειράζει. Δεν υπάρχει κάποιος να τους πει αυτό είναι λάθος. Και τα πάντα δικαιολογούνται με τη ρήση: " ήταν θέλημα Θεού ".

Φτάνουμε στο άλλο άκρο της λατρείας του Θείου, στο καταστροφικό. Τα τέκνα συγκλονίζονται από την ιδέα του ιερού πολέμου. Σαν να είναι ένα video game. Εθίζονται στη βία, νικάνε τους φόβους, αισθάνονται σημαντικά στον αγώνα. Αφαιρούν ανθρώπινες ζωές, ελαφρά την καρδία. Ένα μόνο αποφασίζει να ακολουθήσει τον δρόμο της μόρφωσης και της συνέχειας στο σχολείο. Φωτεινό παράδειγμα κι ελπίδα για το μέλλον.

Από τη στιγμή που γίνεσαι μαχητής της ιδέας, παύεις να είσαι άνθρωπος. Δεν έχεις αισθήματα. Δεν πρέπει να κλάψεις. Έχεις γίνει " άντρας ". Έχεις γίνει κτήνος. Δεν υπάρχει ηλικία. Φυσικό επακόλουθο των παραπάνω, η υποβαθμισμένη θέση της γυναίκας. Κλεισμένη σπίτι, χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως μέσο αναπαραγωγής νέων πολεμιστών, όσο σκληρό κι αν ακούγεται αυτό.

Το ευχαριστώ όλων μας, στον σκηνοθέτη, που άφησε την ησυχία της Ευρώπης και διακινδύνεψε για μας προσφέρει αυτό το κυνικό ντοκιμαντέρ με τόσα πολλά ρεαλιστικά στοιχεία. Μια ανατριχιαστική αλλά και λυρική εκ των ένδον ματιά.  Ακούμε, διαβάζουμε, αλλά μία είκονα ίση με χίλιες λέξεις. Γίναμε για 90΄μάρτυρες μίας καθημερινότητας, που δικαιολογεί το μίσος στις ψυχές αυτών των ανθρώπων. Έτσι μαθαίνουν από παιδιά. Αποτυπώνεται ο χειρότερος εφιάλτης, με στόχο να τον δαμάσουμε.

Α Υear of Hope

Στην ενότητα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Φεστιβάλ, συναντάμε τον " Έναν χρόνο ελπίδας " της Μίκαλα Κρογκ. Μια συμπαραγωγή Δανίας κι Ολλανδίας με φόντο το δράμα της κακοποίησης των νέων παιδιών στις Φιλιππίνες. Yπάρχουν βλέπετε, ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι, ουμανιστές, σε όλον τον κόσμο. Αφήνουν τον καναπέ, την ασφάλεια και την ησυχία της Ευρώπης και δίνουν αγώνα στα μέτωπα της κρίσης.

Μία παρέα νεαρών φίλων, έρχεται αντιμέτωπη με το πιο σκληρό πρόσωπο μίας άρρωστης κοινώνιας. Πρόκειται για ανηλίκους, που ζουν στους δρόμους κι είναι εύκολα θύματα. Στην περίπτωσή μας, ένα κέντρο αποκατάστασης είναι έτοιμο να τους φιλοξενήσει, μετά από μία σοκαριστική εμπειρία, με στόχο να γιατρέψει τις πληγές τους. Καθώς βλέπουμε να αναλογίζονται το παρελθόν τους, γινόμαστε μάρτυρες της χειραφέτησής τους.

Τους δίνεται μία ευκαιρία να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Είναι όμως σε θέση να το αντιληφθούν; H ψυχή τους, η σκέψη τους, το σώμα τους, είναι βαθιά πληγωμένα. Ντρέπονται να μιλήσουν, για τα εγκλήματα. Ίσως κάποιοι να έχουν αποδεχθεί, πως αυτή είναι η μοίρα τους. Τρομερό. Η αποσιώπηση όμως γεννά νέους επιτήδειους και τα θύματα αυξάνονται θεαματικά. Ένα στα τρία παιδιά κακοποιείται. Σωματικά, με βία, σεξουαλικά, ποικιλότροπα.

Ποια είναι η θέση του κράτος για όλο αυτό το δράμα; Yπάρχει πρόνοια, έχει εκπονηθεί κάποιο σχέδιο, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες επιβίωσής του, εν έτει 2018; Η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί αποστασιοποιημένη. Περιμένει το πρόβλημα να χτυπήσει την πόρτα της. Ως τότε απλά, " λυπάται ". Για τι να πρωτοθρηνήσουμε;

Η φτώχεια φέρνει αλυσιδωτές συνέπειες σε ολόκληρο τον ιστό. Ένα κοινωνικό σχόλιο, για την πορνεία, τα ναρκωτικά, την εκμετάλλευση των παιδιών και τη δεύτερη ευκαιρία, που δεν είναι έτοιμα, να αρπάξουν από τα μαλλιά, καθώς έχουν εθιστεί σε έναν αλλόκοτο τρόπο ζωής. Είναι τόσο κρίμα, καθώς μιλάμε για την πιο ευαίσθητη ηλικία, που διαπλάθουν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους.

Mία πιστή, σπαρακτική αναπαράσταση μία πολυδαίδαλης πραγματικότητας. Σημαία για τα δικαιώματα των παιδιών. Με καθολικό χαρακτήρα, καθώς το πρόβλημα δεν περιορίζεται, ούτε στις Φιλιππίνες, ούτε στην Ασία, ούτε αν θέλετε στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ένας χρόνος ελπίδας και μετά; 

Μuhi: Oυδέν μονιμότερον του προσωρινού

Oι ταινίες και τα ντοκιμαντέρ, που μιλούν για την ευαίσθητη ζώνη της Γάζας και καταδεικνύουν τις ευαίσθητες σχέσεις Ισραηλινών-Παλαιστινίων πάντα βρίσκονται στις επιλογές μου, σε κάθε Φεστιβάλ. Η ιστορία του νεαρού, Μούχι με συγκίνησε και τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε κάθε άνθρωπο κι όχι μόνο στους λάτρεις της μεγάλης οθόνης.

Ένα πανέξυπνο, μικρό αγόρι από την άλλη πλευρά, ζει σ’ ένα νοσοκομείο του Ισραήλ εδώ και οχτώ περίπου χρόνια, ανήμπορο να μετακινηθεί εξαιτίας της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας και της κατάστασης της υγείας του. Γνωρίζει την ανατροφή στο άντρο του υποτιθέμενου εχθρού. Ο ίδιος είναι αποφασισμένος να ζήσει και να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο. Δίπλα του συνεχώς, ο παππούς του.

Δύο σκηνοθέτες (Ταμίρ Ελτερμάν-Ρίνα Καστελνουόβο) από την Ιερουσαλήμ καταγράφουν τις παράδοξες συνθήκες που διαμορφώνουν τις ανθρώπινες ζωές, πέρα από τις ταυτότητες, τις θρησκείες και τις συγκρούσεις. Μία διαφορετική προσέγγιση της κατάστασης, με τον παράγοντα άνθρωπο στο κέντρο των γεγονότων. Κι ένα ερώτημα που στοιχειώνει χρόνια τους " απόκληρους " του συστήματος: Τελικά ο Θεός ξέχασε να πάει στη Γάζα;

Ίσως να είναι η κατάρα της σκόνης του πολέμου, που έχει κυριεύσει, γεμίζοντας με μίσος τις ψυχές των ανθρώπων. Στη δική μας περίπτωση, βλέπουμε αγάπη, ευαισθησία, έναν αισιόδοξο ήχο τοπικής μουσικής. Ένας αγώνας ζωής, που ως προαπαιτούμενα έχει την καλή ψυχολογία, το χαμόγελο, τη στήριξη και την ελπίδα.

Μεγάλα όπλα στη δύσκολη πορεία, η πίστη κι η αισιοδοξία. Η μητέρα δίνει τον δικό της αγώνα για να είναι στο πλάι του, όσο το δυνατόν περισσότερο. Ο ίδιος ονειρεύεται την παλλινόστηση στην πατρίδα. Γνωρίζουμε μία άλλη πλευρά της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων, που θέλουν τεχνηέντως να τους χωρίσουν και να τους παρουσιάσουν ως εχθρούς.

Συντελείται ένα θαύμα, που αποθεώνει τη δύναμη και την επιμονή του ανθρώπου. Θα υλοποηθεί άραγε τώρα το όνειρο της μεγάλης επιστροφής ή ουδέν μονιμότερον του προσωρινού, για λόγους ανωτέρας βίας;

Tα κορίτσια της Χρυσής Αυγής

Ένας Νορβηγός, ο Χόβαρντ Μπούστνες, αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα και να εισχωρήσει στα άδυτα της ακροδεξιάς οργάνωσης, Χρυσή Αυγή. Ο τρόπος, που προσεγγίζει την υπόθεση, μου κίνησε το ενδιαφέρον και βρέθηκα στην πρεμιέρα της στην κεντρική αίθουσα του Ολύμπιον. Δεν το μετάνιωσα λεπτό, όπως και κανείς, καθώς το ντοκιμαντέρ καταχειροκροτήθηκε με την ολοκλήρωσή του.

Τρεις δυναμικές γυναίκες, τίθενται στο προσκήνιο, μετά τη σύλληψη των μελών των οικογένειών τους, για εγκληματική δράση. Δεν μετανοούν, δεν επαναπροσδιορίζουν τις αξίες τους. Συνεχίζουν απλά τον αγώνα, ούτε βήμα πίσω. Είναι πεπεισμένες, πως πράττουν το σωστό. Λένε τη δική τους αλήθεια. Προσπαθούν να αποδείξουν, πως ζουν τη δική τους κανονικότητα. Οι κατηγορίες είναι αβάσιμες, μίας και μιλάμε για καλούς οικογενειάρχες ...

Πρόκειται για σύγχρονους δημαγωγούς, που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την οικονομική κρίση, μα πάνω απ΄όλα τον φόβο των ανθρώπων, που ελλοχεύει ολοένα και περισσότερο, όσο η μέση τάξη εξαλείφεται, με αποτέλεσμα τη φτωχοποίηση. Η ιστορία μας έχει διδάξει πως η έλλειψη μόρφωσης και τα βιοποριστικά προβλήματα, προκαλούν έλλειψη, στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Απόρροια αυτού, τη δημιουργία εύκολα κατευθυνόμενης μάζας, που παρασύρεται από τα μεγάλα κι εύκολα λόγια.

Η ακμή-άνοδος της ακροδεξίας σε όλον τον κόσμο πρέπει να μας προβληματίζει. Η Ευρώπη νοσεί. Η Ένωση αρνείται να αποδεχθεί πως έχει αποτύχει και μας οδηγεί μαθηματικά στην καταστροφή. Η απάντηση πρέπει να είναι ο Πολιτισμός, οι Τέχνες, η Επικοινωνία, η Φύση. Να γεμίσουν λουλούδια οι κάνες των όπλων, που με περηφάνια γυαλίζουν τα μέλη τη οργάνωσης.

Μέχρι το φινάλε, ο σκηνοθέτης, προσπαθεί να βρει κάτι όμορφο, κάτι καλό, κάτω απ΄αυτά τα αδυσώπητα πρόσωπα. Ό,τι γεννά φανατισμό δεν μπορεί να είναι θεμιτό. Η συνέχεια είναι η βία, που δεν έχει τέλος. Ακόμα και μία εν ψυχρώ δολοφονία δεν είναι ικανή να συγκινήσει, να ευαισθητοποιήσει. Ο αρχηγός, λατρεύεται σαν Θεός, ο λόγος είναι νόμος. Δεν υπάρχει δεύτερος, δεν υπάρχει κάτι πέρα απ΄αυτόν.

Δυστυχώς ο " παράδεισος " έχει πρόβλημα. Δε φαίνεται να υπάρχει ελπίδα για σωτηρία των ψυχών τους. Έχουν χαράξει τον δρόμο τους και μάλιστα είναι περήγανοι, γι΄αυτό. Εθελοτυφλούν; Ίσως ... Οι υπόλοιποι αδιαφορούν. Αθόρυβα, το " τέρας " δυναμώνει, γιγαντώνεται και περιμένει να βρει πρόσφορο έδαφος για την τελική επίθεση επί πτωμάτων.

Ο Σπορέας

Η Μελίσα Ελισόντο Μορένο από το Μεξικό ήρθε στη Θεσσαλονίκη και προκάλεσε αίσθηση. Το να είσαι δάσκαλος αποτελεί λειτούργημα. Ο συγκεκριμένος ρόλος στην πατρίδα μας έχει παρεξηγηθεί. Στην επαρχία, Τσιάπας του Μεξικού, ο Μπαρτολομέ μας διδάσκει πως η παιδαγωγική δε βασίζεται αποκλειστικά στα σχολικά εγχειρίδια κι αποφεύγει να στριμώξει τους μαθητές του στους τέσσερις τοίχους μίας αίθουσας.

Πρόκειται για μία καθημερινή κατάθεση ψυχής. Αποθέωση του συλλογικού πνεύματος και της φιλίας, που δημιουργείται ανάμεσα σε νεαρά παιδιά. Ένας πραγματικός σπορέας γνώσης ξετυλίγει τη φιλοσοφία και τη μέθοδό του μπροστά στον φακό και γίνεται φάρος ελπίδας για την οικοδόμηση ενός πανανθρώπινου μοντέλου εκπαίδευσης.

Η φτώχεια οδηγεί στη περιθωριοποίηση κι όπως είναι φυσικό, όχι στην ανάπτυξη. Ευαίσθητες περιπτώσεις νέων, που ονειρεύονται, που έχουν φιλοδοξίες κι είναι έτοιμοι να κυνηγήσουν τους στόχους τους. Έχουν αίσθημα ευθύνης και θέλουν να αλλάξουν την μοίρα τους. Αρωγός ο δάσκαλος, που τονίζει πως δεν μπορεί να παραμελήσει κανέναν, σαν " χαλασμένο φρούτο ". Είναι όλα παιδιά του.

Παίζουν, κολυμπάνε, τρέχουν ... Η γύμνια συμβολίζει την αγνότητα. Δεν υπάρχει πρόστυχη σκέψη. Ο σεβασμός κι αγάπη, είναι ο βασικοί πυλώνες της εκπαίδευσης. Οι αξίες κι η ηθική χάνονται, όταν υπερτερεί η βία και τα πρωτόγονα ένστικτα. Σε μία κοινωνία, που παραπαίει, το σχολείο στον Δυτικό Κόσμο κάνει τα παιδιά μηχανές. Αδύνατο να επεξεργαστούν ορθά, τον όγκο των πληροφοριών.

Φυσιογνωμίες, που δεν είναι εξοικιωμένες με την κάμερα. Μοιάζουν να τα έχουν χαμένα στη θέα του εξοπλισμού. Ντρέπονται, λακίζουν. Ένα πολιπολιτισμικό κράμα, που μαθαίνει με χαρά. Μέρα, τη μέρα βάζει ένα λιθαράκι, σκαρφαλώντας σκαλοπάτι σκαλοπάτι τον δρόμο της ζωής κι ανάγεται σε κάτι εξειδανικευμένο. Μόνο τυχαίο δεν είναι, πως τον ελεύθερό τους χρόνο, ασχολούνται με το σκάκι, το πλέον εποικοδομητικό παιχνίδι, για την καλλιέργεια του μυαλού.

Η γαλούχηση είναι το σημαντικότερο. Ο άνθρωπος δηλαδή, που θα σου ανοίξει τα μάτια. Πρώτα πρέπει να γίνουμε περισσότερο άνθρωποι και μετά ... επιστήμονες. " Τα παιδιά του Πειραιά ", που ακούγεται από τη χορωδία αποτελεί το κερασάκι στην τούρτα, για να το λατρέψει κάθε Έλληνας. Μία ταινία για όλες τις ηλικίες και ιδανικό για σχολεία, κάθε ηλικίας.

The Cleaners

Η τεχνολογία έχει μπει για τα καλά στις ζωές μας, εν έτει 2018. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ακμάζουν. Οι άνθρωποι έχουν πειστεί, πως έτσι θα καταφέρουμε να γίνουμε μία τεράστια κοινότητα. Είναι όμως όλα, όπως φαίνονται; Τόσο αθώα και καλά; Oι Χανς Μπλοκ (βρέθηκε στην αίθουσα μαζί μας) και Μόρις Ρίζεβικ εξερευνούν τι κρύβεται πίσω από την οθόνη, αμέσως μόλις ποστάρουμε ή κοινοποιήσουμε κάτι. Μπορείτε να φανταστείτε, τι μεσολαβεί τα δευτερόλεπτα μέχρι να δούμε αναρτημένο κάτι;

Τίποτα δε μένει στο Διαδίκτυο, πριν ελεγχθεί διεξοδικά. Υπάρχουν άνθρωποι, που καθημερινά κάνουν αυτή τη δουλειά. Για να μας προστατέψουν; Ίσως ναι, ίσως κι όχι. Υπάρχει όμως όπως και να΄χει κατευθυνόμενη, λογοκρισία. Από την άλλη πλευρά, αν δεν υπήρχε κι αυτή, θα μπορούσαμε να φτάσουμε στο άλλο άκρο. Και πάντα την ευθύνη έχει ο αλγόριθμος. " Κινδυνεύουμε να χάσουμε τη δημοκρατία, διότι την εγκαταλείπουμε με προθυμία ", όπως ορθά ακούγεται.

Ο θεατής θέλοντας και μη, τίθεται σε θέση πρωταγωνιστή. Τα μείζονα ερωτήματα που τίθενται είναι δύο: Πώς θα έπραττε, αν αυτός ήταν ο cleaner και πόσο θετικά τον επηρεάζει όλη αυτή η κατάσταση, ως απλό χρήστη, τελικά; Παλεύω να αποφασίσω μέσα μου. Καταλήγω πως μάλλον το κοινό όραμα για ένα παγκόσμιο χωριό εκφυλίστηκε, σε ένα δίκτυο ψευδογεγονότων. Πρέπει να έχεις εξαιρετικά ανεπτυγμένη την κριτική σκέψη για να φιλτράρεις συνεχώς για να επιβιώσεις και να μην τρελαθείς.

Ευχαριστούμε όλοι, με πρώτους τους σκηνοθέτες, τα άτομα, που τόλμησαν να μιλήσουν για τον τρόπο που λειτουργούν η Google, το Facebook, το Twitter. Από καθαριστές σκουπιδιών στους δρόμους των Φιλιππινών, κατέληξαν να γίνουν καθαριστές ιντερνετικών σκουπιδιών (αποτρόπαιων εικόνων και videos). Ποιο είναι άραγε ποιο επίπονο, πιο ψυχοφθόρο; Ο αντίκτυπος στις ζωές τους μεγάλος. Οι περισότεροι δεν αντέχουν κι εγκαταλείπουν.

Αντιμέτωποι καθημερινά με την πιο διεστραμμένη και σκληρή έκφανση του σημερινού κόσμου με στόχο να προλάβουν τις διαδικτυακές αμαρτίες. Πρέπει να ξυπνήσουμε και να δούμε την πραγματικότητα. Κι αλήθεια είναι, πως τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά. Ο φόβος κυριεύχει και δεν είναι καλός σύμμαχος, καθώς όταν νιώθεις αδύναμος, το μυαλό θολώνει και ευκολότερα μπορούμε να μετατραπούμε σε έρμαια, άβουλα, στρατιώτες σε μία " μάχη ", που δεν οδηγεί πουθενά.

Mάλλον οι περισσότεροι αρχίζετε να προσεγγίζετε την πραγματική κατάσταση διαβάζοντας τις παραπάνω σειρές. Oι απαντήσεις στα θεμελιώδη ερωτήματα θα δοθούν, μόλις παρακολουθήσετε το φιλμ. Mόνο τυχαίος δεν είναι άλλωστε ο θόρυβος που έκανε το ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Σάντανς. Θορύβησε τους ίδιους τους Αμερικανούς, όπως τον καθένα μας, που έρχεται αντιμέτωπος με τις μαρτυρίες αυτών των ανθρώπων.

delete, ignore, delete, delete, delete, ignore, ignore, delete ...

Becoming Who I Was ...

Τα ντοκιμαντέρ συγκριτικά με τις ταινίες με υπόθεση είναι πιο δύσκολα να τα βρεις, πέραν των Φεστιβάλ. Η Θεσσαλονονίκη μας δίνει την ευκαιρία να βουτήξουμε σε αυτόν τον κόσμο για ένα δεκαήμερο. Το πρώτο διαμαντάκι, που συναντήσαμε είναι το " Becoming Who I Was " των Τσανγκ-Γιονγκ Μουν και Τζιν Τζεόν. Ένα νεαρό αγοράκι που ζει στη Βόρεια Ινδία, σε μία κοινότητα Βουδιστών, ανακαλύπτει πως είναι η μετενσάρκωση ενός μοναχού που ζούσε προ αιώνων στο Θιβέτ. Θέλει να φτάσει εκεί που ανήκει, ο δρόμος όμως μόνο με ροδοπέταλα δεν είναι στρωμένος.

Αρωγός στην όλη προσπάθεια, ένας τοπικός γιατρός, που τον έχει " υιοθετήσει " κι έχει αφιερώσει τη ζωή του, στον μεγάλο στόχο του νεαρού. Ο κόσμος παράλληλα τον αντιμετωπίζει σαν έναν Θεό επί της γης. Ο ίδιος δεν παύει να είναι παιδί. Να νιώθει την ανάγκη να παίξει, να κάνει σκανδαλιές, να μη θέλει να πάει σχολείο και να διαβάσει. Αλλά η ωριμότητά του και μία έμφυτη σοφία, είναι το συγκριτικό του πλεονέκτημα. " Θα είμαι ηλίθιος, αν αποτύχω στις εξέτασεις ". Καθώς η μόρφωση αποτελεί θεμέλιο λίθο, για τα επόμενα βήματά μας στη ζωή.

Μία διαδρομή στο δρόμο για τη λύτρωση της ψυχής. Μέσα σε ένα τρομερό, χιονισμένο σκηνικό, στα βουνά της Ασίας. Δύο άνθρωποι, δίνουν τον μοναχικό τους αγώνα, κάτω από αντίξοοες συνθήκες, επιδιώκοντας εν μέσω πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή, ένα παράτολμο εγχείρημα. Όλα τα παραπάνω, δεμένα με μία απαλή μουσική, που προάγει την πλοκή και ενεργοποιεί την ακοή, που αλληλεπιδρά με την όραση και ταξιδεύουν τον νου.

Κι όταν πια έχουν αφήσει τη μαγεία και την ελευθερία της άγριας φύσης και φτάνουν στο κλείνον άστυ οι πειρασμοί είναι μεγάλοι. Νιώθουν σαν ψάρια έξω από το νερό, στην παράνοια και τους ρυθμούς του σύγχρονου κόσμου. Εκεί που κυριαρχεί ο υλικός ευδαιμονισμός και τους κοιτούν σαν ρακένδυτους επαίτες. Aυτή είναι η Ασία των άκρων, όπως κι ολόκληρος ο κόσμος μας, αν δεν θέλουμε να εθελοτυφλούμε και να είμαστε ρομαντικοί. Με μία γραφειοκρατία ικανή να σε εξαντλήσει και να σε κάνει να παρατήσεις το καθετί.

Όσο περνούσε ο χρόνος, ολοένα και περισσότερο μου έφερνε συνειρμικά στο μυαλό, την " Κυνηγό με τον Αετό ".  Kι εκεί η πρωταγωνίστρια νιώθει ηθικό χρέος να ακολουθήσει την οικογενειακή παράδοση κι εκεί υπάρχει ένας άνθρωπος που την πίστεψε κόντρα σε όλους και σε όλα και την βοήθησε να φτάσει μέχρι την " Ιθάκη ", ταξιδεύοντας μαζί της. Έτσι κι εδώ, μία ελεγεία για τη συντροφικότητα και την κοινή πορεία προς την υλοποίηση του ακατόρθωτου.

 Ένα Ταξίδι για να ανακαλύψει το παρελθόν του, να πάψει να ξεχνά και να δει κατάματα πια είναι η ουσία της ζωής. Ένα αριστούργημα για μικρούς και μεγάλους, πέρα από θρησκείες και προκαταλήψεις. Κι ολοκληρώνεται, ανάγοντας σε πρώτο πλάνο, τον ανιδιοτελή αγώνα, την αέναη προσπάθεια, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία και φυσικά την ΑΓΑΠΗ. Οι δύο τους τα κατάφεραν. Έχτισαν τελικά το δικό τους " μοναστήρι ".

Ντέιβιντ Στράτον: Mία ζωή σινεμά

O Kινηματογράφος για τους περισσότερους ανθρώπους είναι απλά ψυχαγωγία. Υπάρχουν όμως και λίγοι, ίσως ρομαντικοί, για τους οποίους εξελίσσεται σε τρόπο ζωής, σε απόλυτο βαθμό. Θα λέγαμε τους στιγματίζει ανεξίτηλα. Ο Ντέιβιντ Στράτον είναι ένας απ΄αυτούς. Άγγλος, γόνος οικογενείας εμπόρων. Ο πατέρας του έχει παντοπωλείο. Ο ίδιος όμως αποφάσισε να ακολουθήσει το όνειρό του με πείσμα κι αυτό έγινε πραγματικότητα. Δεν είναι αχάριστος. Δεν έχει αλλάξει. Σχολιάζει κι αξιολογεί ταινίες με δικά του κριτήρια. Κι είναι έτοιμος να συνδιαλεγεί, να διαφωνήσει και να αλλάξει άποψη, αν τον πείσει ο συνομιλητής του.

Παράλληλα, βλέπουμε μία μεγάλη ανασκόπηση του αυστραλιανού σινεμά. Αχαρτογράφητα εδάφη για τους περισσότερους. Μία χώρα, που με δυσκολία εξάγει ταινίες, ωστόσο έχει να επιδείξει τις δικές της μεγάλες επιυχίες. Έχει μία ένδοξη ιστορία. Ένα όμορφο ταξίδι γεμάτο εικόνες κι εμπειρίες, από έναν άνθρωπο, που έχει παρακολουθήσει πάνω από 24.000 ταινίες στη ζωή του. Φιλοξενούνται μέλη της οικογένειάς του, σκηνοθέτες, πρωταγωνιστές κι η επί 28 χρόνια συμπαρουσιάστριά του, Margaret Pomeranz.

Ανατρέχει μέσα από φιλμς κι εξερευνά τον ίδιο του τον εαυτό. Σκιαγραφεί τις πτυχές του υποδειγματικά. Μία συναρπαστική διαδρομή στην κινηματογραφική κληρονομιά της χώρας, για την οποία αγωνίστηκε με πάθος, όντας διευθυντής του Φεστιβάλ του Σίδνευ για περίπου είκοσι χρόνια, ενώ στη συνέχεια ξεκίνησε να γράφει στο Variety, ως κριτικός. Σήμερα διδάσκει την Ιστορία του Κινηματογράφου στους νέους Αυστραλούς. Στρατιώτης της " ιδέας ", πως το σινεμά διαμορφώνει προσωπικότητητες και πρεσβευτής των αξιών, που την διέπουν.

Η δύναμη του ανθρώπου και της Μεγάλης οθόνης συμπλέκονται και χαράζουν κοινή πορεία. Μία σχέση ζωής. Δίνεις τη ψυχή σου, το είναι σου, τον χρόνο σου, δημιουργείς ένα μοναδικό αρχείο, χειρόγραφο κι επιβραβεύεσαι κάνοντας το χόμπυ σου, επάγγελμα. Γνωρίζεις την ανέλιξη, που σου πρέπει. Ευλογία. Ο Σάλι Άιτκεν πετυχαίνει διάνα με την επιλογή του, να ξετυλίξει παράλληλα το κουβάρι ενός σπουδαίου χαρακτήρα και του Κινηματογράφου της Αυστραλίας.

Ένα έργο λύτρωση για τη ψυχή, όσων έχουν τρέλα με το σινεμά, ένας ύμνος για έναν άνθρωπο που τόλμησε κι αφιέρωσε τα καλύτερα χρόνια της ζωής του, σε αυτό, που πραγματικά αγάπησε, αγαπά και θα αγαπάει για πάντα. Ευαίσθητο, αλλά και πέρα για πέρα ρεαλιστικό ...

Προβάλλεται ξανά την Κυριακή στις 11:00 στην Αίθουσα Σταύρος Τορνές κι αξίζει τον κόπο να το δείτε!