Transit

Πέντε χρόνια μετά το "Τραγούδι του Φοίνικα" ο 59χρονος Κρίστιαν Πέτζολντ επιστρέφει στην μεγάλη οθόνη με μία βαθιά πολιτική αλληγορία σε μία εποχή που το μαύρο του παρελθόντος έχει δημιουργήσει μία τεράστια σκιά στον ουρανό του σήμερα, απόρροια ενός χρεοκοπημένου συστήματος που αρνείται να παραδεχθεί την αποτυχία του και μας βάζει εκ νέου σε επικίνδυνα μονοπάτια. Ο σκηνοθέτης διασκευάζει το μυθιστόρημα της 'Αννα Σέγκερς με πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Mία διαδρομή με τρεις βραβεύσεις, πανελληνία πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Αθηνών και τώρα στις αίθουσες για το κοινό.

Οι Γερμανοί εισβάλουν στο Παρίσι. Οι φασίστες είναι μία ανάσα από την πόρτα μας. Το κέντρο του Πολιτισμού στην Ευρώπη πέφτει αργά. Είναι θέμα χρόνου. Οι κύρηκες του θα βασανιστούν, ώστε να βυθιστούμε σε έναν νέο Μεσαίωνα. Ένας διάσημος συγγραφέας, ο Τζορτζ Βάιντελ αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του για να μη βιώσει όσα έρχονται. Ένας νεαρός Γερμανός αντιφρονούντας, ο Γκέοργκ είναι αποφασισμένος να εκμεταλλευτεί την ευνοϊκή συγκυρία που διαμορφώνεται με στόχο να επιβιώσει στη δίνη του πολέμου. Φτάνει στην Μασσαλία κι εκεί το βλέμμα του συναντά τη Μαρί.

Αυτό που επιχειρεί ο Πέτζολντ είναι να πλέξει αριστοτεχνικά το τότε με το σήμερα. Επιλέγει αυτήν την τεχνική για να τονίσει ότι τα τραύματα μένουν ανεξίτηλα στο σώμα και το μυαλό. Δύσκολα επουλώνονται κι οι λύκοι καραδοκούν, μένουν ζωντανοί μέχρι να βρουν την ευκαιρία τους, δίνοντας επίκαιρο τόνο στο έργο του. Τα γεγονότα του τότε διαδραματίζονται στο μεγάλο λιμάνι της Γαλλίας του σήμερα. Άλλωστε και τώρα υπάρχει το transit με άλλους μετανάστες, που κι αυτοί έχουν την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο στην Ευρώπη. Σε ποια Ευρώπη όμως;

Επιστρέφουμε στην πλοκή. Αναπτύσσεται ένα ιδιότυπο love story. Από τη μία ο σφιγμένος Γκέοργκ (Φραντς Ρογκόφσκι), θυμίζει τον αμήχανο ρόλο του "Στους Διαδρόμους" κι από την άλλη η μυστηριώδης, αινιγματική Μαρί (Paula Beer), που περνάει, κοιτάει, αλλά δε σταματάει. Ο νεαρός άντρας οικειοποιείται μία ταυτότητα για να αποδράσει με προορισμό την κεντρική Αμερική. Δεν μπορεί όμως "αποχωριστεί" την ανθρωπιά του. Η σχέση που θα αναπτύξει με τον Ντρις είναι ενδεικτική της καλής του καρδιάς. Η μοίρα όμως σκληρή. Πάντα αφήνεις κάποιον πίσω, που αγαπάς αληθινά.

Την ώρα που το πλοίο σηκώνει την άγκυρα αποφασίζεις πως πρέπει να κατέβεις. Λάθος ή σωστό μόνο ο χρόνος θα δείξει. Η κλεψύδρα αδειάζει απελπιστικά, αλλά οι αποφάσεις έχουν παρθεί προ πολλού. Η "γενική καθαριότητα" πλησιάζει. "Ποιος ξεχνάει πιο εύκολα αυτός που φεύγει ή αυτός που μένει; Δεν μας αρέσει η ευτυχία των άλλων, όταν είμαστε δυστυχείς". Γιατί όμως να πάρεις αυτήν την απόφαση, να κάνεις αυτήν την επιλογή έμμεσης αποδοχής της κατάστασης; Η ματαιότητα του κόσμου, η ΜΟΝΑΞΙΑ σε οδηγούν εκεί.

Πρόκειται για μία καλοδουλεμένη ταινία που αξίζει να παρακολουθήσετε και στη συνέχεια να πάρετε τον χρόνο να σκεφτείτε σε βάθος. Έρχεται, πλησιάζει, χτυπάει την πόρτα μας ... Εμείς θα περιμένουμε ή μήπως πρέπει τώρα περισσότερο από ποτε να φωνάξουμε ως εδώ. Πού οδηγείται η κατάσταση, τι μας έχει διδάξει η ιστορία; Υπάρχει όμως χρόνος για μελέτη της, όταν ο μόνος στόχος είναι να ζήσεις; Αυτό είναι το χειρότερο. Εμείς όμως θα αγωνιστούμε, ακούραστοι, ώστε οι αχτίδες του ηλίου να διαλύσουν τη σκιά και να φτάσουν πάλι μέχρι τον κόσμο του 2019. Νυν και αεί ...

On my Skin

Mία τρομερή ιστορία που έχει συγκλονίσει την Ιταλία από το 2009 φέρνει στην μεγάλη οθόνη ο Αλέσσιο Κρεμονίνι. Αυτή δεν είναι άλλη από τον θάνατο του Stefano Cucchi μέσα στη φυλακή επτά ημέρες μετά τη σύλληψή του. Τι μπορεί να συνέβη στο μεσοδιάστημα, γιατί ο ίδιος έμοιαζε τόσο αδύναμος απέναντι στην μοίρα του και πώς νιώθουν οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονιάς δέκα χρόνια μετά με τα δικαστήρια να συνεχίζονται, ώστε να αποδοθούν ευθύνες; Tέσσερα Βραβεία David di Donatello σφράγισαν την επιτυχία της ταινίας, που προβάλλεται μέσω της πλατφόρμας του Netflix.

Δύο φίλοι αστειεύονται στο αυτοκίνητο. Ξαφνικά τους πλησιάζει η αστυνομία για έναν τυπικό έλεγχο. Οι καραμπινιέροι είναι αυστηροί, οι νέοι αναιδείς κανείς όμως δεν μπορεί να φανταστεί τι θα ακολουθήσει. Ο Στέφανο συλλαμβάνεται με μία ποσότητα χασίς. Βρίσκεται σε περίοδο αποτοξίνωσης, αλλά προφανώς έχει και πάλι κυλήσει. Αμέσως διεξάγεται έρευνα στην οικεία του. Η επιστροφή στο τμήμα επεισοδιακή. Η ανάκριση ξεφεύγει από τα όρια της δεοντολογίας. Το θύμα βγαίνει από την αίθουσα μελανιασμένο και δυσκολεύεται ακόμα και να περπατήσει. 

Τόσο στο δικαστήριο κατά τη διαδικασία του αυτοφόρου ("αγκάλιασέ με μπαμπά"), όσο και στους ιατρούς υποστηρίζει πως έπεσε από τις σκάλες και τραυματίστηκε. Αρνείται πεισματικά να πει την αλήθεια. Εκείνες οι στιγμές ήταν εφιαλτικές. Eύλογος ο φόβος ότι θα ζήσει ανάλογες κι ίσως ακόμα πιο βάναυσες μετά τις αποκαλύψεις. Καθημερινά όμως χειροτερεύει η κατάσταση της υγείας του. Οι γονείς του παραμένουν ανενημέρωτοι. Ο πατέρας του πρόλαβε να τον αντικρίσει, αλλά το μυαλό δεν έφτασε μέχρι το απεχθέστερο σενάριο.

"Ο νόμος είναι ίδιος για όλους". Μοιάζει με τραγική ειρωνεία. Την ώρα που στο σπίτι κάνουν σχέδια αποφυλάκισης κι επανένταξης στην κοινωνία, ο νεαρός Στέφανο αργοσβήνει. Καταφεύγει στο τσιγάρο και τη Βίβλο, αναζητώντας την τελευταία του ελπίδα. Θέλει να ζήσει, να τα καταφέρει. Έχει όλη τη ζωή μπροστά του. Το μοιραίο ωστόσο μοιάζει θέμα χρόνου. Το σκηνικό διαμορφώνεται τόσο μακάβριο. Ψυχολογικό θρίλερ δίχως happy end.

Σπουδαία ερμηνεία από τον ανερχόμενο Ιταλό ηθοποιό, Αlessandro Borghi που ενσαρκώνει πλήρως τη ψυχοσύνθεση του άτυχου νέου. Δεν υπάρχει διαφυγή. Δεν υπάρχει καθαρό μυαλό να σκεφτείς ποιο είναι το σωστό. Aπό την ελευθερία και τη φυσική παρορμητικότητα της ηλικίας, καταδικασμένος σε έναν αργό, άκρως επώδυνο θάνατο. Κανείς δεν ευαισθητοποιήθηκε γύρω του ούτε τις τελευταίες στιγμές. Τον άφησαν να καταλήξει και τότε απλά ακολούθησαν το εθιμοτυπικό ενημερώνοντας τους συγγενείς.

Αυτό που όμως είναι τρομερό είναι ότι δεν μιλάμε για ένα τυχαίο γεγονός. Ήταν μόνο ένας από τους 172 θανάτους κρατουμένων που έγιναν στα κρατητήρια της χώρας το 2009. Αρκετές οικογένειες αναζητούν ακόμα την ηθική δικαίωση κι αυτή των ψυχών που έφυγαν άδικα. Η υπόθεση παίρνει καθολικό χαρακτήρα, καθώς ταξιδεύει σ΄ολόκληρο τον κόσμο κι ελπίζουμε η θυσία αυτών των ανθρώπων να οδηγήσει σε περισσότερο ψύχραιμη αντιμετώπιση ανάλογων περιστάσεων.

Θέλημα Θεού

Ο Φρανσουά Οζόν επέστρεψε στην μεγάλη οθόνη στο περσινό, 69o Φεστιβάλ του Βερολίνου με το "Grace a Dieu", με το οποίο κατέκτησε την Αργυρή Άρκτο. Αναλαμβάνει το δύσκολο έργο να δέσει την μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ, καθώς η ταινία του βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, αλλά υπάρχουν πινελιές, οι οποίες δεν αποτελούν πιστή απεικόνιση της πραγματικότητας. Μετά το Spotlight ακόμα μία ισχυρή ρωγμή στα ενδότερα των τειχών της Καθολικής εκκλησίας. Ακόμα ένα σκάνδαλο, που φτάνει μέχρι το Βατικανό.

Το κέντρο δράσης είναι αυτή τη φορά η Λυών της Γαλλίας. Εκεί ένας άνθρωπος σοκαρισμένος πληροφορείται πως ένας ιέρας, ο οποίος του είχε ασκήσει σεξουαλική βία, όταν ήταν πρόσκοπος, λειτουργεί ακόμα και μάλιστα συνεχίζει να συναναστρέφεται με παιδιά. Ξεκινάει ένας αγώνας δικαίωσης, που φτάνει μέχρι τον Πάπα. Σημείο κλειδί η δική του μήνυση μετά την αρχική απογοήτευση, ώστε να μην κλείσει η υπόθεση. Είναι θέμα χρόνου να βρεθούν κι άλλα θύματα και τότε οι αποκαλύψεις παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας, παρά της όποιες προσπάθειες του μηχανισμού της εκκλησίας να συγκαλύψει καταστάσεις και να προστατεύσει το μέλος της.

Μέλη της εκκλησίας όμως είμαστε όλοι. Τα θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν στο τέλος της δεκαετίας του 80 και καθ΄όλη του 90 έμειναν ατιμώρητα. Ο αρχιεπίσκοπος, οι ανώτεροι γνώριζαν και δεν προστάτευσαν αθώες ψυχές. Θέλετε από εγκληματική αμέλεια, θέλετε από έλλειψη ενδιαφέροντος; Μονάχα οι ίδιοι γνωρίζουν. Είναι όμως αυτός ο οίκος του Θεού; Eίναι αυτό το θέλημά του; Πράξεις όχι μόνο κολάσιμες όσον αφορά τη σωτηρία της ψυχής, αλλά δικάσιμες που υπό φυσιολογικές συνθήκες επιφέρουν φυλάκιση. Πόσο εύκολο είναι όμως να τα βάλεις με την Καθολική εκκλησία; Κι αυτή ακριβώς η αδικία σε εξοργίζει. Διακατέχεσαι από οργή. Διαλύει την καθημερινότητά σου.

Για καλή τους τύχη οι περισσότεροι από τους ανθρώπους-θύματα συνέχισαν τις ζωές τους. Έκαναν οικογένειες, κάποιοι μάλιστα πολύτεκνες, αλλά μέσα τους μένει μία βαθιά πληγή ανοιχτή. Ένα επώδυνο παρελθόν που τους κατατρέχει τα βράδια και δε τους αφήνει σε ησυχία. Ο καθένας βιώνει το δικό του μαρτύριο κι ανεβαίνει τον δικό του Γολγοθά. Ψάχνει, περιμένει να ακούσει μία "συγγνώμη". Από την άλλη πλευρά αναμένουν απλά ο χρόνος να περάσει, να παραγραφούν τα αδικήματα. Ως τότε αποσιώπηση, άσκοπες μεταθέσεις στην ύπαιθρο κι ένας κύκλος που δεν έχει τέλος.

Ας αναλογιστούμε ότι οποιοσδήποτε συνάνθρωπος μας ήταν στη θέση του ιερέα, που φυσικά δεν είναι μόνο ένας, θα είχε καταδικαστεί. Γιατί επομένως όχι κι αυτός; Γιατί η εκκλησία να του δίνει αυτή την ασφάλεια, ένα άσυλο που γιγαντώνει το πάθος του και μοιραία ο αριθμός των τρυφερών ψυχών πολλαπλασιάζεται. Μάλιστα δεν έχει κανέναν απολύτως ενδοιασμό να παραδεχτεί πως είχε τη δυνατότητα να ασκεί επιρροή στους νέους και στη συνέχεια επιδιδόταν σε αναίσχυντες πράξεις, πετώντας την ευθύνη στους ανωτέρους του, τους οποίους είχε ενημερώσει γι΄αυτήν του την αδυναμία.

Είναι τρελό, είναι τραγικό. Τα ανεξίτηλα σημάδια δευτερολέπτων ή λεπτών δε θα σβηστούν ποτέ. Τι κι αν ο ίδιος ο Πάπας φωνάζει στους λόγους του, πως οι λύκοι δε θα μπουν στο μαντρί. Αυτοί είναι ήδη μέσα και υπόγεια εξυπηρετούν τις αρρωστημένες τους φαντασιώσεις. Ο μανδύας του ράσου ή του σταυρού στην Καθολική εκκλησία τους δίνει κάλυψη, ενδεχομένως μέσα τους και άλλοθι. Χρησιμοποιούν τον λόγο του Θεού προς ίδιον όφελος της σάρκας. Υπάρχει μεγαλύτερη αμαρτία απ΄αυτή; Kαι αλήθεια τι τιμωρία πρέπει να τους επιφέρει;

Από τη γαλήνη και την αθωότητα της παιδικής ηλικίας στον απύθμενο πόνο μίας ζωής. Κι η ατιμωρησία πονάει διπλά. Αλήθεια πιστεύει κανείς πώς κάτι θα αλλάξει; "Δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, έχει παραγραφεί ...". Το κουβάρι ολοένα και περισσότερο ξετυλίγεται. Το κατήγορω είναι περισσότερο στον Θεσμό και λιγότερο στο πρόσωπο. Γιατί όταν η εκκλησία η ίδια δεν μπορεί να προστατέψει στοιχειωδώς τα μέλη της, ποιος ο λόγος ύπαρξής της, ως η κατοικία του Θεού;