Όταν μία ταινία φέρει την υπογραφή του Παντελή Βούλγαρη σου κινεί το ενδιαφέρον. Κοντεύει τα 80 και σκηνοθετικά συνεχώς εξελίσσεται. Δεν είναι σε καμία περίπτωση παρωχημένος για την εποχή μας και μετά την " Μικρά Αγγλία ", έρχεται να ταράξει το κοινό στις ελληνικές αίθουσες, με το Τελευταίο Σημείωμα, που αποτελεί οικογενειακή υπόθεση, καθώς το σενάριο συνυπογράφει η σύζυγός του, Ιωάννα Καρυστιάνη, τη μουσική ο υιός του, Αλέξανδρος, ενώ η κόρη του, Κωνσταντίνα ήταν υπεύθυνη για την επιλογή του κάστινγκ από την Κρήτη. Aκροβατεί άριστα ανάμεσα στη μυθοπλασία και τα ντοκιμαντεριστικά στοιχεία, καθώς μιλάμε για πραγματικά γεγονότα.
O δρόμος, μέχρι την ιστορική εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή, την πρώτη Μάη του 1944. Πρωταγωνιστής, ο Ναπολέων Σουκατζίδης, που με αρετή και τόλμη, αψηφά την απειλή του θανάτου, οχυρωμένος από την πίστη στην ιδεολογία του. Δίπλα του άνθρωποι κάθε ηλικίας, φύλου και μορφωτικού επιπέδου, περιμένουν το μοιραίο και καρτερούν τη λευτεριά. Ελπίζουν κάθε μέρα, που ξημερώνει κι υπομένουν τα βασανιστήρια και την ατίμωση. Τα χρόνια όμως περνούν. Κάποιοι, λίγοι, λυγίζουν. Οι υπόλοιποι έχουν τη συνείδησή τους καθαρή, κερδίζουν την υστεροφημία τους και μπαίνουν στο πάνθεον της ιστορίας με χρυσά γράμματα.
Το μυστικό είναι, να είσαι φτιαγμένος από ατσάλι, σφυρηλατημένος να αντέξεις, να μην σε κερδίσει ο φόβος, ακόμα κι όταν το πιστόλι σε σημαδεύει ή σε ακουμπάει στον κρόταφο. Η πιο χαρακτηριστική ατάκα είναι το " ελάτε να μου χτενίσετε τα @@@@ ". Δείχνει το μεγαλείο των αντρών εκείνης της εποχής. Έχουν αναχθεί προς κάτι εξιδανικευμένο. Είναι νικητές μέσα τους. Υπάρχει όμως στον πόλεμο νικητής κι ηττημένος;
Τεχνικά, το παιχνίδι του φακού, πάνω στον Ανδρέα Κωνσταντίνου, που υποδύεται τον Ναπολέοντα είναι υποδειγματικό. Φέρνει στο μυαλό κάτι από Λάζλο Νέμες και Γιο του Σαούλ. Κι εκεί είδαμε τα αίσχη των Γερμανών, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, με μία διαφορετική ματιά. Ένα λεπτό θέμα κι άκρως επίκαιρο, καθώς σήμερα, ανήμερα 28ης Οκτωβρίου, γιορτάζουμε την επέτειο της απελευθέρωσης από τους κατακτητές. Από κοντά κι η μουσική, που δένει άρτια με την εικόνα. Τhe boy δημιουργεί κάτι σύγχρονο, που αλληλεπιδρά υποδειγματικά με το παλιό και δένουν αρμονικά. Σα να έπρεπε να συναντηθούν.
Το κάστινγκ είναι ολοκληρωμένο. Ο πρωταγωνιστής αποτελεί και την αποκάλυψη. Ιώβεια υπομονή, αίσθηση του χρέους και συναίσθηση της ευθύνης απέναντι στο σύνολο. Δε θα λυγίσει σε καμία στιγμή κι ας είναι οι πειρασμοί πολλοί και γλυκείς. Από την άλλη ο Γερμανός διοικητής, Καρλ Φίσερ παρουσιάζεται ως άνθρωπος με τρωτά σημεία. Έχει αισθήματα. Σκληρός Ναζί, δε διστάζει να χτυπήσει αλύπητα, ακόμα και κοπέλα, προσπαθεί όμως να εξηγήσει στους ανωτέρους του, πως είναι υπερβολική η εκτέλεση 200 ανθρώπων. Η ψυχολογική μάχη των δύο και το παιχνίδι κυριαρχίας καθηλώνει.
Η αυταπάρνηση, η αγάπη, ο εγωισμός σε ένα κινηματογραφικό σημείωμα. Ο χορός και το γλέντι δηλώνουν την υπερήφανη, αδούλωτη ελληνική ψυχή με τον πλέον εμφατικό τρόπο. Κάποιοι αντίκρισαν τον θάνατο κατάματα, με το βλέμμα ψηλά, γιατί κέρδισαν τη συνείδησή τους καθαρή. Έκαναν το χρέος τους για την πατρίδα κι απλά αναπαύτηκαν, ηρέμησαν, ξεκουράστηκαν, σίγουροι πια, πως η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ πλησιάζει ...
Μία ταινία, που προκαλεί συγκίνηση και μας ενημερώνει για όσα βίωσαν πολλοί από τους παππούδες μας. Μπορεί για εμάς να φαντάζει μακρινό, είναι όμως μία σκληρή, αποτρόπαια πραγματικότητα. Ο πόλεμος αποκτηνώνει. Δεν έχει σημασία σε ποιο μέτωπο είσαι. Ο κανόνας είναι απόλυτος. Η εξουσία, η δύναμη, κάνουν τον νόμο της ζούγκλας να εφαρμόζεται, με αποτέλεσμα τα εγκλήματα. Κι είναι καλό κάποιος να συνδυάσει την προβολή με την ημέρα, διότι όποιος ξεχνάει την ιστορία του, δεν έχει μέλλον ...
Ο Αντρέι Ζβιάνγκιτσεφ είναι ένας από τους κορυφαίους Ρώσους σκηνοθέτες. Αρέσκεται να στήνει πορτραίτα κατατρεγμένων ανθρώπων και να κάνει σινεμά με κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα, αφήνοντας σαφείς αιχμές για όσους κινούν τα νήματα κι ορίζουν τη μοίρα των πολλών. Μετά την Επιστροφή, την Αποξένωση, την Έλενα και το Leviathan, το Loveless τάραξε τις Κάννες και κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής, ενώ αποτελεί και την επίσημη υποψηφιότητα της Ρωσίας, για το OSCAR ξενόγλωσσης ταινίας.
Ο Μπόρις κι η Ζένια είναι εγκλωβισμένοι σε έναν αποτυχημένο γάμο. Καρπός τους, ο μικρούλης, Αλιόσα, που γίνεται συνεχώς μάρτυρας ενδοοικογενειακής βίας κι αψιμαχιών μεταξύ των γονέων, που θεωρούν ως λάθος, που σημάδεψε ανεξίτηλα τη ζωή τους τη γέννηση του μονάκριβου γιου τους. Κι οι δύο έχουν χαράξει νέους δρόμους και το 12χρονο αγγελούδι αποτελεί βάρος. Δε νοιάζονται για την τύχη του. Δε θέλουν όμως, ο χωρισμός να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη καθημερινότητά τους. Ο σύζυγος κρύβεται από τον χριστιανό φονταμελιστή εργοδότη του, για να μη χάσει την καλή θέση κι η γυναίκα του, θέλει ξορκίσει τα φαντάσματα, που κατέστρεψαν τα ομορφότερα χρόνια της ζωής της.
Μία αφόρητα τοξική ατμόσφαιρα. Απόλυτη διάβρωση των δεσμών και κατάλυση των αξιών. Μία ανάγκη ικανοποίησης του φαίνεσθαι και μία ιεράρχηση λάθος προτεραιοτήτων. Μία πόλη, μία χώρα, ένας κόσμος χωρίς αγάπη. Εξαφανίζονται, βουλιάζουν, βαλτώνουν. Ο υλικός ευδαιμονισμός κυριαρχεί. Ακριβή ζωή, Μέσα κοινωνικής Δικτύωσης, σέλφι κι ένας κόσμος, που απ΄ άκρη σε άκρη νυχτώνει. Δε βρίσκεις ελπίδα. Μία επίγεια κόλαση. Δεν υπάρχει χρόνος. Όμως, " δεν μπορείς να ζήσεις, χωρίς αγάπη ". Μένει επιλογή στο παιδί; Πώς θα διαχειριστεί αυτές τις δύσκολες στιγμές;
Το χιόνι πέφτει. Το βάρος μεταφέρεται στη ψυχή του θεατή. Παράλληλες σχέσεις, ικανοποίηση των εγώ και μία υπενθύμιση παρουσίας, μέσω της απουσίας, που κινεί τα νήματα και προωθεί την πλοκή. Ένα φιλμ γεμάτο συμβολισμούς. Μία συνεχής προσπάθεια του θεατή να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα, που λαμβάνει. Ο φόβος, η καχυποψία, η αποξένωση κι όαση αισιοδοξίας μία εθελοντική ομάδα, ικανή να αγωνιστεί για να διορθώσει τα λάθη και τα κακώς κείμενα μίας ολόκληρης κοινωνίας.
Οι πρωταγωνιστές σκιαγραφούνται υποδειγματικά. Στο τέλος, κατανοούμε ειδικά τον Μπόρις και τον βλέπουμε με μία πιο θετική ματιά, παρά τα πολλά του λάθη. Η φωτογραφία δένει αρμονικά. Ένα κρύο, ένα άδειο, από συναισθήματα κι όχι μόνο, τοπίο. Η αγάπη είναι ό,τι σημαντικότερο, μαζί με την υγεία. Μία αναζήτηση με αμφίβολο αποτέλεσμα κι η ζωή απλά συνεχίζεται ...
Ένα αριστούργημα που σε καθηλώνει. Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος; Ένα αναπάντητο ερώτημα. Οι συνέπειες της κατάστασης σε ένα φίλμ δύο ωρών, που σε κάνει να δακρύσεις και να σκεφτείς τις προεκτάσεις, που βαθίζουμε, καθώς το μήνυμα είναι διαχρονικό κι οικουμενικό. Για όλες τις ηλικίες ενηλίκων, μία από τις κορυφαίες ταινίες της χρονιάς ...
Ένα παραμύθι, μία πραγματικότητα ονειρική ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας στη νέα ταινία του Άκι Καουρισμάκι, που αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Φιλανδού σκηνοθέτη, μετά το Λιμάνι της Χάβρης. Δύο αντιφατικά πορτραίτα απόκληρων (losers) της κοινωνίας. Ένας Σύριος πρόσφυγας κι ένας Βορειοευρωπαίος, αντιφατικός με τα πρότυπα που τον συνδέουν, εγκλωβισμένος στα απωθημένα του, διδάσκουν ήθος, σε μία αποθέωση της ανθρώπινης δύναμης και των ιδανικών, που τείνουν να εξαλειφθούν στην εποχή μας.
Ο Καλέντ φτάνει στο Ελσίνκι, διαφεύγοντας την τελευταία στιγμή από την επίθεση σκίνχεντ στην Ουγγαρία. Αναζητεί νομότυπα μία νέα αρχή, μία καινούρια ζωή, αλλά η κοινωνία δε μοιάζει έτοιμη να τον (απο)δεχτεί και να τον αφομοιώσει. Οι Αρχές τον απορρίπτουν, αλλά αυτός είναι αποφασισμένος να ζήσει. Την ίδια ώρα, ο Βίλκστρομ, ο έτερος πρωταγωνιστής, εγκαταλείπει τη σύζυγό του, αφήνει τη δουλειά του κι αποφασίζει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Η τύχη είναι σύμμαχος στην προσπάθειά του κι αγοράζει ένα εστιατόριο, που καλείται άμεσα να συμμορφώσει.
Κάτι από ταινία εποχής, από την Αμερική του 50΄, με τη μουσική (rock n roll) να διαδραματίζει ρόλο κλειδί στην εξέλιξη της πλοκής και το λεπτό χιούμορ να μας οδηγεί σε μία ποιητική κωμωδία, με αιχμές για το σήμερα, τα χρεοκοπημένα πολιτικά συστήματα και την αδυσώπητη Ευρώπη, που έχει ξεχάσει τις αξίες του παρελθόντος, που ένωναν του ανθρώπους. Μία παρακμή δίχως όρια, που εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Σουρεάλ σκηνικά, δυνατές εικόνες, κλιμακούμενη δράση συνθέτουν το μωσαικό ενός αριστοτεχνικού έργου.
O ίδιος ο σκηνοθέτης τονίζει πως, αυτή την ταινία τη γύρισε ξεμέθυστος, γιατί ήθελε να είναι ακριβής. Τις πιο τρελές του ταινίες άλλωστε, υποστηρίζει πως τις δημιούργησε νηφάλιος. Στόχος του ήταν μία ισορροπία ανάμεσα στην ακρίβεια και πράγματα τολμηρά. Το σινεμά δεν είναι σκέτη διασκέδαση. Στη Φιλανδία οι άνθρωποι αντιμετώπισαν τους πρόσφυγες φιλικά, όχι όμως και το κράτος. Και έκλεισε με τη μυθική απάντηση σε ερώτηση για το αν υπάρχουν άνθρωποι σαν κι αυτόν στη χώρα του, " υπάρχουν άνθρωποι; ", όντας πλέον μόνιμος κάτοικος Πορτογαλίας.
Θίγονται μείζονα ζητήματα και προβλήματα της εποχής. Πρώτα απ΄όλα το προσφυγικό, ο πόλεμος, τα άδικα θύματα στο βωμό των συμφερόντων, ο ρατσισμός, η εκμετάλλευση των δουλεμπόρων, η αξία της φιλίας, η ευγένεια, η εργατικότητα κι όλα αυτά σε ένα φιλμ 90΄. Δύο μοναδικές ερμηνείες από τους Sherwan Ηaji και Sakeri Κuosmanen και συνολικά μία τεράστια επιτυχία φεστιβαλικής ταινίας, δείγμα της οξυδέρκειας του Καουρισμάκι, που αξιοποιεί τα στοιχεία με βέλτιστο τρόπο.
Ύμνος στην αλληλεγγύη και τη βοήθεια, δίχως ίχνος ανταπόδοσης στο βάθος. " Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό ", όπως έλεγε κι ο θυμόσοφος ελληνικός λαός. Κι όλα αυτά με απλότητα, δίχως διδακτισμό, σαν να είναι απλά το φυσιολογικό. Αυτό είναι. Μοναδικό ίχνος της παγκοσμιοποίησης, η κουζίνα. Το αστείο σκηνικό του εστιατορίου, που αλλάζει συνεχώς status, προκειμένου να ορθοποδήσει. Έχει ο κόσμος μας σχέση μ΄όλα αυτά που βλέπουμε;
Η ελευθερία σε κυρίαρχο φόντο. Ο κυνισμός κι η ψυχρότητα ενός κόσμου σε σύγκρουση με την ευαισθησία και την καλή καρδιά, που είναι στον άνθρωπο, ανεξαρτήτου, που θα γεννηθεί. Ελπιδοφόρα μηνύματα με διαχρονική χροιά, αισιοδοξία κι ένα ερωτηματικό, καπνίζοντας, στο φινάλε ... Ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός;
Ο Ρόμπεν Καμπίγιο επιστρέφει στην μεγάλη οθόνη, μετά " τα αγόρια από τα Ανατολικά ", με μία ταινία που τάραξε τις Κάννες, πήρε το Βραβείο FIPRESCI, αλλά κι αυτό της Επιτροπής και θίγει αληθινά, επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα. Αποτελεί την επίσημη υποψηφιότητα για το OSCAR ξενόγλωσσης της Γαλλίας. Με πολιτική χροιά, προσπαθεί να αφυπνίσει συνειδήσεις και να δώσει ένα μήνυμα της νίκης του καλού, που μέχρι να λάμψει απαιτεί πολλές πολλές θυσίες.
Βρισκόμαστε στο 1989, μία εκρηκτική ακτιβιστική ομάδα, η ACT UP, μέλος της οποίας ήταν κι ο σκηνοθέτης αποφασίζει να ξεκινήσει έναν αγώνα, προκειμένου να ενημερώσει ολόκληρη τη χώρα για το ΑΙDS και τους κινδύνους, που κρύβει. Δε διστάζει να βάψει με αίμα, ακόμα και τον Σηκουάνα για να ταρακουνήσει τους πολίτες. Για τα μέλη της, είναι στόχος ζωής.
Μέσα σε μία περιπλάνηση, περίπου τριών ωρών, γινόμαστε κομμάτι του προβλήματος, ταυτιζόμαστε με τους πρωταγωνιστές και θέλουμε κι εμείς να αγωνιστούμε για έναν κόσμο καλύτερο, με αξίες κι ιδανικά. Με αμεσότητα, με ένταση, με λυρικότητα κερδίζει τον θεατή. " οι στάχτες μου είναι για τη μητέρα μου ". Πόσο δύσκολο να βλέπεις κάποιον να πεθαίνει και να αντιλαμβάνεσαι πόσο σημαντικό αγαθό είναι η υγεία.
Δεν μένω στις έντονες σεξουαλικές στιγμές, μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Αυτή είναι μία πολύ ρηχή προσέγγιση. Αντίθετα είδα τον αργό θάνατο, ενός παιδιού της ηλικίας μας. Αντίκρισα ολόκληρη τη διαδρομή. Με άγγιξε, με ράγισε, με σοκάρισε. Από τον αγώνα, τον χορό, την παραίτηση (" είμαι θετικός, αυτό κάνω στη ζωή μου "), τη συνειδητοποίηση και το επίπονο τέλος.
Άνθρωποι κάθε ηλικίας μόνοι. Με στηρίγματα ομοιοπαθείς. Ελάχιστοι έχουν πια δίπλα τους, τις οικογένειάς τους. Ένας ένας αποδημούν, νικημένοι από μίας από τις μεγαλύτερες μάστιγες της εποχής. Αποφεύγονται έντεχνα οι μελοδραματισμοί. Κάθε τέλος, αποτελεί μία νέα αρχή, για τον αγώνα και την αέναη προσπάθεια του group. Μία ηχηρή απάντηση για την ομοφοβική παγκόσμια κοινότητα, την κρατική αδιαφορία και τα συμφέροντα των μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών.
Με εξαιρετική μουσική, που σε σαγηνεύει, όπως οι μελωδίες της σειρήνας και σε κάνει κομμάτι του έργου. 120 χτύποι, όπως οι 124 της House Music, σήμα κατατεθέν της εποχής. Μου έφερε στο μυαλό, άλλο ένα σπουδαίο έργο, με ανάλογο θέμα κι αντίστοιχη μουσική. Τα " σταράκια " (Chucks των Gerhard Ertl & Sabine Hiebler) που είδαμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πριν δύο χρόνια.
Μία ποιητική αφήγηση για τις αναμνήσεις και το σήμερα, το τότε και τώρα, που άνθρωποι δίπλα βίωσαν και βιώνουν. Δεν έγινε άδικα πρωτοσέλιδο στη Federation. Είναι μία ταινία για όλους. Δεν έχει όρια. Πρέπει όμως ο θεατής να τη δει δίχως παρωπίδες, μη αποδεχόμενος στερεότυπα και προκαταλήψεις. Ποιος θα είναι ο επόμενος;
Μία ταινία, που στη θέση του AIDS, θα μπορούσε να είναι ο καρκίνος, ή κάποια άλλη σοβαρή ασθένεια. Πρέπει όμως για να σε κερδίσει να ξεφύγεις από το είναι, την εικόνα και να εμβαθύνεις στο φαίνεσθαι, την ουσία. Ίσως εκεί να φανεί και πόσο άνθρωπος είσαι ...
Μία ιδιαίτερη συλλογή κι η απεικόνιση του πορτραίτου ενός ιδιαίτερου ανθρώπου αποτελούν το αντικείμενο του ντοκιμαντέρ του Κωνσταντίνου Καμπούρογλου, που θα προβληθεί στα πλαίσια των 52ων Δημητρίων, σε μία αβάν πρεμιέρ την προσεχή Τρίτη στις 20:00 στο Ολύμπιον. Ένα έργο για τη Θεσσαλονίκη και τους ρομαντικούς, που αρνούνται να παραιτηθούν από τις αξίες και τα ιδανικά τους κι αγωνίζονται με μανία για το " κτήμα " τους. Η ιστορία ξεκινάει πολλά χρόνια πριν, με την πολιτιστική ενηλικίωση της πόλης. Η ευρεσιτεχνία κι η πρωτοτυπία του Στέργιου Δελιαλή, τον έκαναν γνωστό. Το όραμά του, βήμα βήμα έγινε πραγματικότητα και γνώρισε καθολική αποδοχή. Το μουσείο Design της, ήταν πλέον γεγονός. Η διαδικασία απόλυτα ευεργετική. Ο ίδιος, όντας όμως διορατικός, ήθελε μία μόνιμη στέγη, ώστε να μην περάσει σαν ένα όμορφο όνειρο, σαν μία υπέροχη ανάμνηση, για όσο η Νύφη του Θερμαικού ήταν Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Ένας σύγχρονος, Δον Κιχώτης. Ένας επαναστάτης, δίχως ακρότητες και προκλήσεις. Ξαφνικά τα εκθέματα, βρέθηκαν σε αποθήκες και το " μουσείο " στον αέρα, άστεγο πια. Βρέθηκε αντιμέτωπος με τη γραφειοκρατία και τον κρατικό μηχανισμό. " Ό,τι λέγεται στην Έκθεση, γίνεται; Αυτή είναι η Ελλάδα! ". Οι γνωστές παθογένειες της Ελλάδας. «Από χρόνια ήθελα να κάνω μια ταινία με θέμα τον Στέργιο Δελιαλή και το χαμένο του Μουσείο. Δεν ήθελα, όμως, απλά να αφηγηθώ ποιος έκανε τι (και ποιος φταίει). Αυτό που με ενδιέφερε ήταν ο Στέργιος ως στάση ζωής: ένας εμπνευσμένος, συγκεντρωτικός και ανένδοτος απόστολος του design, ο οποίος αδυνατεί να αποκλίνει από τις επιλογές του. Το όραμά μου ήταν να σκιαγραφήσω αυτό το ιδιαίτερο πνεύμα, ώστε να αποτυπώσω τη σημασία του έργου του Δελιαλή», τονίζει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.
Ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του, ψυχή και σώματι στην ιερή συλλογή, αγάπησε κάθε μέρος της σαν παιδί του. " κάναμε λειτούργημα, σώσαμε την καρέκλα". Και φτάνει σε οριακά σημεία. " Δεν υπάρχει ελπίδα. Ελπίδα να πηδήξω από το μπαλκόνι ". Δίπλα του πάντα, η σύζυγός του και φίλοι του, πιστοί συνοδοιπόροι. Αξίζει να το δει ο καθένας. Για το πάθος αυτού του ανθρώπου, για την καθαρότητα της ματιάς του και τον εξαγνισμό της ψυχής του. Αρνήθηκε να γίνει ένα με το ρεύμα της εποχής. Επίσης, για τις εικόνες μίας διαφορετικής Θεσσαλονίκης. Και βεβαίως για την ικανότητα να επιστρέφει πάντα, αθόρυβα, στον τόπο του εγκλήματος. " Καληνύχτα και καλή τύχη " ... Μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ θα ακολουθήσει συζήτηση με τους Γιάννη Μπουτάρη, Στέργιο Δελιαλή, Κωνσταντίνο Καμπούρογλου, Δημήτρη Φράγκο, Τέλλο Φίλη. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Άρης Δημοκίδης.
