Oι καλύτερες ταινίες του 2016

Όταν έχεις δει τόσες ταινίες σε έναν χρόνο, σίγουρα θα αδικήσεις κάποια, προσπαθώντας να επιλέξεις δέκα, δεκαπέντε ή είκοσι απ΄αυτές. Η σειρά μικρή σημασία έχει. Καθεμιά ξεχωριστά, με άγγιξε με τον δικό της μοναδικό τρόπο και φεύγοντας από την αίθουσα ένιωσα, τόσο γεμάτος. Πάμε, όμως να ξαναθυμηθούμε παρέα, την ώρα που το 2016 μας αποχαιρετά. Καλή μουσικούλα, ένα ποτάκι και ξεκινάμε ...

15) Εγώ, ο Κολοκυθάκης: Είναι δυνατόν μία ταινία κινουμένων σχεδίων να περάσει τόσο δυνατά μηνύματα σε ενήλικες σ΄ένα Φεστιβάλ Κινηματογράφου;Το έργο (Yποψήφιο για το LUX του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου) του Ελβετού, Claude Barras, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Gille Paris, ευαισθητοποιεί και θέτει σε δεύτερες σκέψεις τον θεατή για τον κόσμο, στον οποίο μεγαλώνουμε και ζούμε. Εκτιμώ, ότι ο σκηνοθέτης επέλεξε αυτήν την μορφή παρουσίασης για να μην είναι κοινότυπο, αλλά πρωτότυπο το θέαμα. Να περάσει τα βαθύτατα μηνύματα του, μέσω του ήχου, της φωνής. " Κανείς δεν έμεινε να μας αγαπάει στον κόσμο ".  Ευαίσθητο, κοινωνικό και πέρα για πέρα ρεαλιστικό, καταχειροκροτήθηκε τόσο στις Κάννες, όσο και στη Θεσσαλονίκη.

14) Glory: Μετά το " Μάθημα ", το δίδυμο Κριστίνα Γκρόζεβα, Πέταρ Βαλτσάνοφ επιστρέφει με το " Glory ". Μία ακόμα εξαιρετική ταινία, που θίγει τα κακώς κείμενα του συστήματος στη Βουλγαρία, δίχως φόβο, με καθαρή φωνή και ματιά. Με την διαφθορά και τις εξυπηρετήσεις να κυριαρχούν, την συγκάλυψη να είναι κάτι καθημερινό κι ο ανθρώπινος παράγοντας αποτελεί τον τελευταίο τροχό της αμάξης.Πρωταγωνίστρια και πάλι η Μargarita Gosheva. Μετά την συγκλονιστική ερμηνεία της στο Μάθημα, αποτελεί και πάλι την κινητήριο δύναμη του έργου. Και πάλι μοιάζει έτοιμη να εκραγεί από την ασφυκτική πίεση. O δυνατός έχει το πάνω το χέρι. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια, σε μία χρεοκοπημένη από αξίες κοινωνία. Σύντομα από ήρωας, ο Τζάνκο καταστρέφεται. Βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Ποιοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί αυτού; Επιστρέφεται, τελοσπάντων, το καλό στον σημερινό κόσμο;

13) H Ελιά: Μία ταινία, της οποίας σεναριογράφος είναι ο Πολ Λάφερτι, δεν μπορεί παρά να έχει έντονο κοινωνικοπολιτικό μήνυμα. Ο βασικός συνεργάτης του Κεν Λόουτς, δουλεύει με την 49χρονη Ισιάρ Μπογαίν και μεταφέρουν ένα βαθιά συγκινητικό μήνυμα. Με κινητήριο μοχλό την Ελιά, ιερό φυτό από αρχαιοτάτων χρόνων στη Μεσόγειο ξετυλίγεται η πλοκή του έργου, που ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί τον θεατή. Κι όταν η Άλμα, μετά από συνεχή αγώνα, ανέβηκε στο δέντρο, επήλθε η λύτρωση. Ο παππούς το ένιωσε, άγγιξε την Ελιά ένα μέλος της οικογενείας και κοιμήθηκε ήσυχος. Η ζωή νικά τον θάνατο. Μία νέα Ελιά θα μεγαλώσει στην ίδια ακριβώς θέση, Φόρος τιμής στον παππού και την φύση. Αλληγορικά ο Βορράς του πλούτου κι η Μεσόγειος του ρομαντισμού και της κρίσης, που ακόμα επιβιώνουν το ήθος κι οι αξίες.

12) To Κυνήγι των Αγριανθρώπων: Μία κωμωδία για όλους, με γρήγορο ρυθμό κι οικονομία στην αφήγηση, ώστε ο θεατής να μην βαρεθεί ούτε δευτερόλεπτο. O Ρίκι είναι ένα πανέξυπνο, μορφωμένο, αλλά δύστροπο και με εγκληματικές τάσεις αγόρι. Η Πρόνοια αναθέτει την ανατροφή του σε μία οικογένεια στην επαρχία. Συνεχείς ανατροπές, καταπληκτικό φιλμ. Ο νεαρός πρωταγωνιστής, Julian Dennison, σε μία μοναδική ερμηνεία. Ακροβατεί μεταξύ της πραγματικότητας και ενός παραμυθιού, που έχει πλάσει στο μυαλό του, με γκάνγκστερ και τσίφτικη ζωή. Έμμεσα ο σκηνοθέτης, θίγει βέβαια κακώς κείμενα της κοινωνίας, πάντα όμως με ευφυή τρόπο, με χιούμορ, δίχως ακρότητες, όσο πρέπει για να ακουστούν και να πάρουμε το μήνυμα. Με τρομερή μουσική, που άλλοτε δίνει μία νώτα αισιοδοξίας κι άλλοτε επιτείνει τη δράση.

11) Δασκάλα: Το τότε, το σήμερα, το αύριο μοιάζουν τόσο κοντινά. Με επίκεντρο τον άνθρωπο κι όπλα τον κοινωνικό ρεαλισμό και καυστικό χιούμορ, ο Hrebejk κατακρίνει τα κακώς κείμενα και δίνει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για όσους τολμούν να διεκδικήσουν, όσα τους αναλογούν. Το δύσκολο είναι να τα βάλεις με την εξουσία, ξεπερνώντας τον φόβο σου. Μοναδική η ερμηνεία της Ζuzana Maurery. Τόσο υποκριτική, μέρος ενός συστήματος, που απολαμβάνει τα καλά της υποταγής του. Κάπως έτσι βραβεύτηκε και στο Κάρλοβι Βάρι. Επίκαιρηήμερα, που ένα χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα έχει κάνει το κύκλο του κι αρνείται να αποδεχθεί πως έχει αποτύχει.

10) Η Κλούβα: Mία ταινία του Μοχάμεντ Ντιαμπ, που αποτελεί την επίσημη υποψηφιότητα της χώρας για το ξενόγλωσσο Oscar. Η λέξη εγκλωβισμός είναι αυτή που γύρισε περισσότερες φορές στο μυαλό μου, στα 90 λεπτά της προβολής. Βρισκόμαστε στο Κάιρο, το καυτό καλοκαίρι του 2013, δύο χρόνια μετά την Αιγυπτιακή Επανάσταση. Μπορεί ο δικτάτορας Μουμπάρακ να ανατράπηκε και να φυλακίστηκε και μετά από δημοκρατικές εκλογές την εξουσία να πήρε ο Μόρσι, αλλά τα σχέδιά του για ισλαμοποίηση της χώρας, έφεραν εμφύλιο σπαραγμό. Σε αυτές τις δύσκολες, λοιπόν, συνθήκες, όσες διαφορές κι αν έχουν οι άνθρωποι, πολιτικές, θρησκευτικές, μόρφωσης, κουλτούρας είναι αναγκασμένοι να συνυπάρξουν και να συνεργαστούν για να επιβιώσουν. Το χάσμα αμβλύνεται. Κάπως έτσι δίνεται το οικουμενικό μήνυμα πως, όλοι έχουμε δικαίωμα στη ζωή κι οι άνθρωποι είναι καλοί από τη φύση τους. Ένα κλειστοφοβικό, συναρπαστικό φιλμ, που δεν έχει τα όρια του στην Αίγυπτο, αλλά σ΄ολόκληρο τον κόσμο. 

9) Tρελή Χαρά: Πολλές φορές ένας τίτλος κρύβει ένα μυστήριο. Αυτό συμβαίνει και στo νέο έργο του Πάολο Βίρτζι, " Τρελή Χαρά ". Ένα φιλμ που ακροβατεί αριστοτεχνικά ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα. Μία μικρογραφία της σημερινής κοινωνίας που βρίσκεται στα όρια της τρέλας. Καλλιεργείται μία βαθιά φιλία, συγκινητική και τρυφερή θα λέγαμε. Aυτή είναι η απάντηση στη νόσο της εποχής μας. " Έχω βαθιά κατάθλιψη, θεραπεύστε με ". Βαλέρια Μπρούνι Ταντέσκι και Μικαέλα Ραμαζότι κερδίζουν τον θεατή. Είναι φορές ωστόσο στη ζωή που μετράει το ταξίδι κι όχι η Ιθάκη, οι στιγμές κι όχι ο τελικός προορισμός κι οι δυο πρωταγωνίστριες βγήκαν νικήτριες στον αγώνα τους. Όλα τα παραπάνω ντυμένα, μ΄ένα υπέροχο Soundtrack, το " Sensa fine " του Gino Paoli. Mία μαύρη κωμωδία, με ιταλική φινέτσα, που θίγει προβλήματα που ταλανίζουν τη σημερινή Ευρώπη. Προκαλεί επιφανειακά γέλιο, αλλά στο βάθος και με μία δεύτερη ανάγνωση προβληματισμό-περισυλλογή.

7) Δολοφονικά Αμαξίδια: Πέρυσι ήταν " Ο Γιος του Σαούλ "  του Λάζλο Νέμες, φέτος πιο ήσυχα, σχεδόν αθόρυβα ήρθε στη Θεσσαλονίκη και το 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, το " Δολοφονικά Αμαξία ", ενός άλλου Ούγγρου σκηνοθέτη, του Ατίλα Τιλ. Μία κοινωνική κωμωδία δράσης, βαθιά αντιρατσιστική, για τον πόνο και τη δύναμη του ανθρώπου να πετύχει τα πάντα. Τα όρια μεταξύ της φαντασίας και της πραγματικότητας, κάποια στιγμή θολώνουν. Ένα δράμα πάνω στην αναζήτηση αποδοχής κι ελπίδας. Θαρρείς πως ψάχνουν εκδίκηση από έναν κόσμο, που δεν μπορεί να σεβαστεί την διαφορετικότητα, το πρόβλημα ενός ανθρώπου, που κάνει τεράστια προσπάθεια για να επιβιώσει και να σταθεί ξανά στα πόδια του, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μοιάζουν απόκληροι, μα είναι περήφανοι για τον αγώνα τους. Δίκαια κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο!

6) Υπηρέτρια: O Νοτιοκορεάτης, Παρκ Τσαν-Γουκ είναι ένα από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες παγκόσμια. Δημιουργεί ένα έργο, χωρισμένο σε τρία μέρη, που ισοδυναμούν με τις αντίστοιχες οπτικές γωνίες των πρωταγωνιστών, σε μπερδεύει, ξυπνάει την κριτική σου σκέψη, συμμετέχεις ενεργά κι αναζητάς το είναι που κρύβεται πίσω από το φαίνεσθαι μέσα από απροσδόκητες τροπές, μέχρι την τελική λύτρωση και την νίκη της αγάπης. O πόνος είναι ένδυμα κι ο δρόμος γεμάτος εμπόδια, με καινούρια "παπούτσια" όμως τα παλιά μονοπάτια μοιάζουν νέα. Ριψοκίνδυνες ιδέες, σε μία δύσκολη εποχή. Ένας απρόσμενο πάθος ανατρέπει τις ισορροπίες. " Ο σωτήρας που ήρθε να μου σώσει τη ζωή ". Η λεπτή ειρωνεία είναι το κλειδί της επιτυχίας. Ο θεατής τίθεται σε ρόλο πρωταγωνιστή, γι΄αυτό κι η ταινία είναι αληθινά από τις καλύτερες της χρονιάς. Το ηδονοβλεπτικό παιχνίδι, ξεπερνά τα όρια της σάρκας. Η τρυφερότητα είναι ικανή να ερεθίσει, όχι μόνο τις αισθήσεις, αλλά και το μυαλό.

6) La la land: Ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα. Τόσο αισιόδοξο, τόσο ρομαντικό. Emma Stone και Ryan Gosling σε μία συναρπαστική περιπλάνηση μεταξύ του έρωτα και των ονείρων τους στο μαγευτικό, Λος Άντζελες. Προκαλεί ευφορία στο θεατή. Ένα musical, διαφορετικό από τα συνηθισμένα, ικανό να σε συνεπάρει. Μεταδίδει αγάπη και χαρά, σε μία περίοδο, που το έχουμε τόσο ανάγκη.

5) I Daniel Blake (Χρυσός Φοίνικας Κάννες): Σε μία δύσκολη εποχή, ο αειθαλής σκηνοθέτης, Κεν Λόουτς, στα 79 πλέον του χρόνια επιλέγει να κάνει πολιτικό-ανθρωποκεντρικό σινεμά. Λιτό κι άμεσο, μία ωδή στον περήφανο και τίμιο αγώνα. Είμαι απ΄αυτούς, που ακόμα γράφουν με μολύβι. Κατάφερα να ταυτιστώ με έναν καθημερινό ήρωα. Αντίδοτο στο ρεύμα της εποχής, μπορεί να είναι μόνο η ένωση των ανθρώπων, η συνεργασία κι η αλληλεγγύη. Τι γίνεται όμως όταν έχεις όλη την καλή διάθεση κι ακούς, " και μην μου δίνεις άλλη αγάπη Νταν, γιατί θα με διαλύσει "' ; Αυτός είναι ο κόσμος σήμερα. Δεν αντέχει συναισθήματα κι είναι πραγματικά σοκαριστικό να το συνειδητοποιείς. Με σκληρό ρεαλισμό και μία δόση επιτηδευμένου χιούμορ κατανοούμε πως στον καπιταλισμό, η ανθρώπινη ύπαρξη έχει απαξιωθεί πλήρως κι η ελάχιστη αξιοπρέπεια έχει μηδενιστεί.

4) Εξομολογήσεις: Μετά από τρία χρόνια και το " Ζήτω η Ελευθερία ", Ρ. Αντό και Τ.Σερβίλο συναντώνται εκ νέου. Με όχημα την θρησκεία, ο σκηνοθέτης προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τον θεατή, να κατακρίνει τα κακώς κείμενα του καπιταλισμού και να δώσει σαφές μήνυμα σε κάθε παραλήπτη, πως καθημερινά οι συνθήκες ζωής θα γίνονται δυσκολότερες, όσο αφήνουμε την μοίρα μας να την καθορίζουν άλλοι. Είναι άραγε ο μοναχός το ιδανικό πρόσωπο να μας οδηγήσει στην λύτρωση; " Οι άνθρωποι που παλεύουν για έναν καλύτερο κόσμο, συνήθως τον κάνουν χειρότερο ". Πρωταγωνιστής, σαρωτικός, μεστός, ο Τόνι Σερβίλο, που μαγνητίζει τα βλέμματα σε κάθε του κίνηση και καλείται να παίξει στο απόγειο της δόξας του, έναν πολύ δύσκολο ρόλο. Ανθρωποκεντρικό, πολιτικό σινεμά, αυτήν την αφορά από την οπτική της ηγεσίας. Κι εκεί θα πρέπει να βρεθούν αυτοί που θα τολμήσουν. Έτσι θα τελειώσει ο πόλεμος, που μαίνεται.

3) Φυσικά το Toni Erdamann της Mάρεν Άντε. Ένα βαθιά κοινωνικό φιλμ, που έχει ως στόχο αφενός να καταδείξει την αλλοτρίωση στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων στον βωμό των συμφερόντων και της αδυσώπητης καθημερινότητας κι αφετέρου τον αγώνα του γονιού (Peter Simonichek) για να δει το παιδί (Sandra Ηuller) του, όπως ονειρεύεται. Ενορχηστρωμένο μαεστρικά, μέσα από αντιφάσεις και συγκρούσεις, που προκύπτουν από την προβληματική συμβίωση δύο γενεών, δύο διαφορετικών κόσμων, οδηγούμαστε στην " ενηλικίωση " των δύο πρωταγωνιστών και στην απελευθέρωσή τους απ΄ότι τους κρατά δέσμιους. Σε έναν άδειο από συναισθήματα κόσμο, πατέρας και κόρη, παρά τις διαφορές τους, κατάφεραν να ξαναγνωριστούν. Η αγάπη νίκησε την μελαγχολία και την κατάθλιψη. Μία κινηματογραφική γροθιά στη σημερινή Ευρώπη, που μας θέλει άβουλους, δίχως αισθήσεις κι αισθήματα.

2) Ένα βήμα πριν το ένα, η Αποφοίτηση του Κρίστιαν Μουντζίου. Δικαιωματικά κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στις Κάννες, περιγράφοντας την " ζούγκλα " του σύγχρονου κόσμου, τα επώδυνα ηθικά διλήμματα και τις συλλογικές κοινωνικές ευθύνες, που καθημερινά ως μονάδες, αλλά κι ως σώμα προσπαθούμε να αποποιηθούμε. Για να καταδείξει όλα τα παραπάνω με εμφατικό τρόπο βασίζεται στη σχέση πατέρα-κόρης. Ο σκηνοθέτης διεισδύει στα άδυτα της κοινωνίας και θέτει καίρια ερωτήματα. Αποδίδεται τέλεια το πολυεπίπεδο δράμα του πρωταγωνιστή. Το αδιέξοδο επιτείνεται. Χάνει κάθε ηθική, μα πάνω απ΄όλα τον εαυτό του.

1) Ύστερα από μεγάλη σκέψη στην κορυφή της προσωπικής μου λίστας τοποθετώ, τη Κόκκινη Χελώνα:  Πρόκειται για ένα αληθινό αριστούργημα κινουμένων σχεδίων, του Ολλανδού μετρ του είδους, Μίκαελ Ντουντόκ ντε Βιτ (OSCAR για το " Father and Daughter ") σε συνεργασία με το Studio Ghilbi της Ιαπωνίας. Mία αλληγορία για την ιστορία του κόσμου, από τους πρωτόπλαστους, μέχρι και τη σημερινή εποχή. Τα ερωτήματα που τίθενται θεμελιώδη. Παρ΄ότι υπάρχει απουσία λέξεων, τα σχέδια, οι εικόνες, η μουσική (L. P. Del Man), η ποιητική χροιά, ο λυρισμός, το μεταφυσικό στοιχείο κι ο ρεαλισμός συμπλέκονται κι αλληλεπιδρούν τόσο αρμονικά, κινητοποιώντας απόλυτα τις αισθήσεις και τα συναισθήματα του θεατή, που παρακολουθεί αποσβολωμένος το μεγαλείο. Η αγάπη βγαίνει νικήτρια σε έναν διαλυμένο κόσμο. .Άραγε οι σκηνοθέτες θέλουν να περάσουν ένα μήνυμα με τα animation για ενήλικες; Διότι μία εικόνα ίσον χίλιες λέξεις. Ειδικά σήμερα, που τα λόγια τείνουν να χάσουν την αξία τους.

Καλή χρονιά σ΄όλους, με υγεία, αγάπη κι ευτυχία!