American Factory

H πρώτη ταινία της εταιρείας παραγωγής Μπάρακ και Μισέλ Ομπάμα αφορά ντοκιμαντέρ. Το έργο των Στίβεν Μπόγκναρ και Τζούλια Ράιχαρτ μιλάει για το εργοστάσιο της General Motors στην πόλη Μορέιν του Οχάιο, που έκλεισε το 2008, αλλά πριν λίγα χρόνια (2015) άνοιξε ξανά υπό κινεζική διεύθυνση. Αφετηρία και Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Σάντανς. Προβάλλεται στην πλατφόρμα του Netflix κι είναι ένα από τα πέντε υποψήφια στην κατηγορία Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στην αυριανή 92η απονομή των Βραβείων Oscars.

Αρχικά η συνύπαρξη των Αμερικανών πολιτών και των Κινέζων (φτηνό εργατικό δυναμικό εκ προοιμίου) μοιάζει αρμονική. Η επαναλειτουγία συνοδεύεται από συναισθήματα χαράς κι ικανοποίησης. Ανταλλάσσουν στοιχεία πολιτισμού, αλληλεπιδρούν, επικοινωνούν, συνεργάζονται. "Συγχωνεύουμε δύο Πολιτισμούς".  Οι ανώτεροί τους φροντίζουν να τους περάσουν μία "τεχνητή" ενότητα, αλληλεγγύη κι υπερηφάνια που εργάζονται για τον κολοσσό του δισεκατομμυριούχου, Τσάο Ντεγουάνγκ. Στόχος η εταιρεία Fuyao Glass America" να γίνει κερδοφόρος στο πέρασμα του χρόνου με κάθε μέσο, με κάθε κόστος. Οι εργαζόμενοι πρέπει απλά να βάλουν το τρένο στις ράγες και μετά αυτό στον αυτόματο πιλότο να τρέξει το συντομότερο την προγραμματισμένη διαδρομή του.

Οι κάτοικοι της Κίνας είχαν μάθει να καταπιέζονται, να ζουν στην εκμετάλλευση. Οι "γηγενείς" κάτοικοι όμως σύντομα οργανώθηκαν σε σωματεία και συνδικάτα για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά, μα πάνω απ΄όλα την αξιοπρέπειά τους. Αυτό δεν άρεσε στην ηγεσία κι άρχισαν οι "καρατομήσεις"-απολύσεις. Από τα 30 δολάρια την ώρα κλήθηκαν να δουλέψουν μόλις για 13, τι να πούμε και μεις στην Ελλάδα όμως όταν οι άνθρωποι δέχονται "μαύρη εργασία" ακόμα και με 2.5 ή 3 ευρώ την ώρα; Συμβιβάζεσαι ή στον επόμενο. Τόσο κυνικά, τόσο απάνθρωπα. Αυτός είναι ο καπιταλισμός.

Όλη αυτή η κατάσταση θα φέρει προστριβές. Μη ξεχνάτε πως πάντα στο βάθος πρέπει να έχουμε την εικόνα των δύο οικονομικών υπερδυνάμεων. Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και Κίνα. Το σύστημα είναι ικανό να σε συνθλίψει, αν δεν παίξεις με τους όρους του ("work hard, work longer"). Η παγκοσμιοποίηση οξύνει τις διαφορές κι ενισχύει τις ταξικές ανισότητες. Οι ντόπιοι νιώθουν ξένοι στην ίδια τους την πατρίδα. Άνθρωποι που είναι τελειομανείς στο αντικείμενό τους, αλλά απαιτούν τους όρους της Πρωτομαγιάς του Σικάγο. Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ύπνος, οχτώ ώρες για τον εαυτό και την οικογένειά τους κι εργασία φυσικά πέντε ημέρες την εβδομάδα.

Όλα αυτά ευαισθητοποίησαν την οικογένεια Ομπάμα. Ένιωσαν πως μιλάμε για ένα σπουδαίο ντοκιμαντέρ που εκφράζει σε μεγάλο βαθμό την εργατική τάξη. "Zούμε για να δουλεύουμε". Κι οι προβλέψεις δυσοίωνες. Η αυτοματοποίηση θα οδηγήσει στην ανεργία δεκάδες εκατομμύρια εργάτες μέχρι το 2030. Οι 10.000 απολύσεις του 2008 θα φαντάζουν ένα πολύ μικρό νούμερο μπροστά σε αυτά που θα συναντήσουμε. Ο πληθυσμός στον πλανήτη συνεχώς αυξάνει. Παράλληλα η Γη οδηγείται μαθηματικά σε μία ολική καταστροφή, σε έναν αργό θάνατο με το νέο κλιματικό καθεστώς που διαμορφώνεται.

Στο εξαιρετικό βιβλίο του Βruno Latour, "Πού θα προσγειωθούμε"; εξηγούνται πολλά από τα παραπάνω. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Όλα είναι μία αλυσίδα. Μονάχα αν αποδεχθείς την κλιματική αλλαγή μπορείς να κατανοήσεις με βεβαιότητα και σαφήνεια γιατί οδηγούμαστε σε πολέμους, γιατί αυξάνεται συνεχώς η ροή στο προσφυγικό, γιατί τα νεοφασιστικά κινήματα βρίσκουν ολοένα και περισσότερη ανταπόκριση σε μία κοινωνία που ΦΟΒΑΤΑΙ κι είναι ΗΜΙΜΑΘΗΣ. Πρέπει εσύ να κάνεις πλέον τον κόπο αν θέλεις πραγματικά να σωθείς. Κανείς δεν πρόκειται να νοιαστεί για σένα.