Πατέρας και υιός

Μετά το αριστουργηματικό "Shoplifters" (Χρυσός Φοίνικας Καννών 2018) και λίγο πριν κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους η νέα του δουλειά και πρώτη αγγλόφωνη "Truth" αποφάσισα να ανατρέξω στο έργο του Ιάπωνα σκηνοθέτη Χιροκάζου Κόρε Έντα. Έτσι κατάφερα να παρακολουθήσω τα "Our Little Sister", "Third Murder", "Αfter the Storm" και τελευταίο το "Father and Son". Γι΄αυτό γράφω στις παρακάτω σειρές. Μία ταινιά του 2013 με διαχρονική ισχύ. Ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος του πατέρα, πού αρχίζει και πού τελειώνει; "Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα" έλεγε ο θυμόσοφος ελληνικός λαός.

"Ελπίζω να μην είναι κανένα μπέρδεμα" ... Ένα φρικτό λάθος, από αυτά που δε συνηθίζεται να συμβαίνουν φέρνει δύο οικογένειες προ μεγάλων εκπλήξεων. Οι αποφάσεις που θα κληθούν να πάρουν ταρακουνούν συθέμελα τις ζωές των πρωταγωνιστών κι επιφέρουν τεράστιες αλλαγές στην καθημερινότητά τους. Στο σινεμά του Κόρε Έντα δεν μιλάμε για άψυχα πράγματα, αλλά για ανθρώπους, για ένα εξαντλητικό παιχνίδι αισθήσεων και συναισθημάτων που δεν μπορεί να μη σε αγγίξει. Είναι κάποιες καταστάσεις που όσα λεφτά κι αν έχεις δεν μπορείς να τις διαχειριστείς και να τις προσαρμόσεις στα "θέλω" σου. Προσπαθείς να ζυγίσεις τα πράγματα με βάση τη λογική, αλλά τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί κάνουν την κάθε σου επιλογή να μοιάζει λάθος.

Ο συνεχής ήχος του πιάνου από την πρώτη κιόλας σκηνή είναι ο κινητήριος μοχλός της πλοκής. Δημιουργεί συνδέσεις, χτίζει γέφυρες κι ουσιαστικά ολοκληρώνει με έναν κύκλο ένα "πείραμα", τη δοκιμασία, την περιπέτεια που φανερά απέτυχε ("η αποστολή τελείωσε"). Όλα ξεκίνησαν όμως με ένα "... έτσι εξηγούνται όλα". Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει, αλλά κόκκαλα ραγίζει. Είναι πολλές φορές που οι γονείς στα πρόσωπα των παιδιών τους βλέπουν την ελπίδα να καταφέρουν ότι οι ίδιοι δεν μπόρεσαν, δεν πρόλαβαν, δεν ... Η εκπλήρωση των απωθημένων με αυτήν την μορφή καταδικάζει τα τέκνα. Από τη μία η σιδηρά πειθαρχία κι οι κώδικες-κανόνες της υψηλής κοινωνίας κι από την άλλη η συνεχής (κατά)πιεση για κάτι μεγαλύτερο, για άνοδο του πήχη.

Κοινωνικός κινηματογράφος ανάλογος του Κεν Λόουτς. Γίνεσαι θέλοντας και μη μέρος του προβλήματος. Τι απόφαση θα έπαιρνες άραγε αν σου συνέβαινε αυτό; Τι σημαίνει να διαμορφώνεις τον χαρακτήρα και να δομείς την προσωπικότητα ενός ανθρώπου από το μηδέν; Αναγκαστικά οι ζωές των δύο οικογενειών για ένα μεγάλο διάστημα τέμνονται. Ζωές φαινομενικά παράλληλες δίχως κοινά σημεία. Η μοίρα όμως τις ενώνει και δίνει ένα μάθημα σε όλους τους πρωταγωνιστές και φυσικά στους θεατές που εξερευνούν αυτή την αθέατη πλευρά της πραγματικότητας. Δε συζητάμε για μία ευθεία γραμμή κι απαραίτητα είναι τα περιθώρια ευελιξίας με στόχο να βρεθεί η ιδανική λύση για τους μικρούς μας ήρωες, για δύο νεαρά αγγελούδια.

Μεταφορά της ευθύνης, "δεν έπρεπε να το καταλάβετε"; Κανείς δεν μπορεί να δικάσει. Ουδείς θέλει να φαντάζεται πως θα του τύχει κάτι ανάλογο και θα το πληροφορηθεί μάλιστα έξι χρόνια μετά. Ο κόσμος κάτω από τα πόδια του καταρρέει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Κι όταν ο γόρδιος δεσμός του λάθους λύνεται κατανοούμε το μέγεθος του προβλήματος που επεκτείνεται σε ολόκληρη την κοινωνία. Το θέμα είναι ταξικό, ακουμπάει τον καπιταλισμό. Τα άκρα οδηγούν σε μία ενδόμυχη τάση εκδίκησης. Καταδικαστέα μεν, εν μέρει εξηγείται δε. Άπαντες παρουσιάζονται ως θύματα. Παλεύουν να αναπνεύσουν και να αποδεχθούν πως το "έγκλημα" έχει παραγραφεί.

Ο σκηνοθέτης χτίζει μαεστρικά οικογενειακά δράματα και ακτινογραφεί υποδειγματικά τους χαρακτήρες (εσωτερικά κι εξωτερικά) με τις ακτίνες Χ να φτάνουν μέχρι τα σωθικά τους. Έγραψα για τα Παράσιτα πως συνδυάζουν στοιχεία από το "Shoplifters" και το "Burning". Είμαι πεπεισμένος πλέον πως ο Μπονγκ Τζουν Χο έχει μελετήσει σε βάθος το έργο του Κόρε Έντα, αφουγκράζεται τις απόψεις του στο έπακρο κι οι δύο τους ανοίγουν έναν δημόσιο καλλιτεχνικό, κοινωνικό διάλογο μέσα από τα έργα τους. Κινούνται στην ίδια κατεύθυνση, βρίσκονται στην ίδια πλευρά της ιστορίας αποφασισμένοι να καταδείξουν τα κακώς κείμενα των χωρών τους και παράλληλα να κάνουν μία ύστατη προσπάθεια προειδοποίησης πριν την τελική κάθαρση που μοιάζει πια αναπόφευκτη.