Ο Παπαφλέσσας

Μία ελληνική ταινία του 1971 μπορεί να σε αγγίζει ακόμα και το 2020, πενήντα χρόνια μετά. Ο λόγος για τον "Παπαφλέσσα" του Ερρίκου Ανδρέου σε συμπαραγωγή Τζέιμς Πάρις και Φίνος Φιλμ. Το πορτραίτο ενός παπά που πέταξε τα ράσα, φόρεσε τη φουστανέλα και πήρε τα όπλα στον μεγάλο αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας το 1821. Μία εμβληματική προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό της Πελοποννήσου κι έπαιξε αποφασιστικό ρόλο με τη θυσία του, ώστε η λάβα της Επανάστασης να μη σβήσει την ώρα που εσωτερικές έριδες έφερναν μαθηματικά εμφύλιο σπαραγμό και κατάρρευση.

Ο "Έλληνας ζυγό δεν υπομένει". Άργησε, αλλά όταν το πήρε απόφαση κατατρόπωσε τον πολυάριθμο εχθρό, που ακόμα και με την αρωγή του Αιγυπτίου, Ιμπραήμ εν τέλει νικήθηκε. Ιστορικά το πρώτο ελληνικό κράτος είχε γεωγραφικά την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Ο Γρηγόριος Δικαίος έπεσε τελικά στο Μανιάκι το 1825, μετά από τέσσερα χρόνια αδιάκοπου αγώνα. Ένας άνθρωπος που είχε τη φλόγα στα μάτια και τα λόγια σήκωναν θύελλα, κύματα ενθουσιασμού. Πέρασε από πολλά στάδια. Έκανε όπως δείχνει η ιστορία λάθη και τελικά θυσιάστηκε για τις εννέα γραμμές της σημαίας: "Ελευθερία ή Θάνατος".

H ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και έγινε αντικείμενο έντονης συζήτησης κι αντιφάσεων. Οι φοιτητές αποδοκίμασαν έντονα. Ο Παπαμιχαήλ εξερράγη με το γεγονός. Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, αρτιότερης παραγωγής (κόστισε 12.000.000 δραχμές), ενώ τιμήθηκε κι ο σκηνογράφος-ενδυματολόγος Διονύσης Φωτόπουλος. Στο καστ εκτός από τον πρωταγωνιστή Δημήτρη Παπαμιχαήλ συναντάμε επίσης τους Κάτια Δανδουλάκη, Δημήτρη Ιωακειμίδη, Χρήστο Πολίτη, Αλέκο Αλεξανδράκη, Στέφανο Στρατηγό και Μάκη Ρευματά.

Θεωρώ πολύ σημαντικό πως η ταινία δεν μένει στην επιφάνεια των γεγονότων όπως τα βιβλία ιστορίας στο σχολείο. Αφήνει ξεκάθαρη αιχμή για τον αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα των Ελλήνων. "Μας έφαγαν τα αξιώματα". Γνωρίζετε αλήθεια ότι ο Κολοκοτρώνης, ο θρυλικός γέρος του Μοριά πέθανε από ελληνικά χέρια, γνωρίζετε επίσης τα βασανιστήρια που υπέστην ο Νικηταράς, "ο τουρκοφάγος" από Έλληνες φιλικούς προς τον βασιλιά Όθωνα, μετά τον θάνατο του πρώτου κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια; Και φυσικά αυτά είναι μόνο στην κορυφή του βουνού.

Φαντάζομαι ότι ήδη αναρωτιέστε πως δόθηκαν τόσα χρήματα για μία ελληνική παραγωγή; Μία ματιά στη χρονολογία παραγωγής εξηγεί πολλά. Μιλάμε για την μαύρη περίοδο της χούντας των Συνταγματαρχών. Ήθελαν να τονίσουν το εθνικό φρόνημα, αλλά ίσως πέτυχαν το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς ο κόσμος κι ειδικά οι νέοι ξεσηκώθηκαν μαζικά περίπου δύο χρόνια μετά. Γι΄αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζεις την ιστορία και να κατανοείς τις καταστάσεις. Ο σοφός ελληνικός λαός μας λέει πως οι καλοί γνώστες αποφεύγουν τα ίδια λάθη στο μέλλον.

Μία εξαιρετική ταινία με διαχρονική αξία. Σε κρατάει από την αρχή μέχρι το τέλος σε ένταση. Έχεις τη σχετική αγωνία. Αποτελεί την αρχή, την αφετηρία για να φτάσεις στην πραγματική γνώση εφόσον το επιθυμείς. Κάπως έτσι ξεκίνησα όταν ήμουν μαθητής δημοτικού, το ίδιο θα έκανα και σήμερα πολλά πολλά χρόνια μετά, αν ήμουν στο ίδιο σημείο. Τότε που οι πόλεμοι ήταν αντρική υπόθεση. Με το τουφέκι ή ακόμα και με το σπαθί σώμα με σώμα. Σήμερα ζούμε μία εντελώς διαφορετική μορφή, την εξέλιξη του "ψυχρού πολέμου".