The Salesman

Ένα πολυεπίπεδο κοινωνικό δράμα, μία σύγχρονη αρχαία τραγωδία που ξεκινά από την δυσκολίες των ανθρώπινων σχέσεων και φτάνει μέχρι την παγκοσμιοποίηση και πως αυτή επηρεάζει τις ζωές μας, σκηνοθετεί ο Ασγάρ Φαραντί, μετά το " Ένας Χωρισμός " και " Το παρελθόν ", βασισμένος στο θεατρικό του Άρθουρ Μίλερ, " Ο θάνατος του Εμποράκου ". Πρώτη προβολή στις Κάννες, που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα σεναρίου κι αντρικής ερμηνείας για τον Shahab Hosseini. Δικαίως. Για μία και μοναδική προβολή στο 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και τώρα στις Αίθουσες (Ολύμπιον). Αποτελεί την υποψηφιότητα του Ιράν για το Oscar Ξενόγλωσσης ταινίας.

O Eμάντ κι η Ράνα έχουν μόλις παντρευτεί. Ο σύζυγος, δάσκαλος σε τοπικό σχολείο. Κι οι δύο μέλη μίας θεατρικής ομάδας. Ένα βράδυ, το ζευγάρι αναγκάζεται να εγκαταλείψει βίαια την κατοικία του, καθώς το κτίριο βρίσκεται υπό κατάρρευση, όπως κι η κοινωνία. " Ολόκληρη η πόλη πρέπει να ισοπεδωθεί " ακούγεται, προοικονομία για όσα θα ακολουθήσουν. Κάποιος από τον θίασο τους προσφέρει νέο σπίτι. Η προηγούμενη ένοικος όμως δεν έχει πάρει τα πράγματά της. Μυστήριο ...

Κάπου εκεί έρχεται όμως ένα απρόσμενο περιστατικό, ικανό να ταράξει την ευαίσθητη ισορροπία του ζευγαριού και να αλλάξει τη ζωή τους για πάντα. Ο φόβος κυριαρχεί, τα ηθικά διλήμματα πολλά. Διττό δράμα. Από την μία, ο ανδρισμός του θίγεται και προσέξτε μιλάμε για μία κοινωνία απόλυτα ανδροκρατούμενη και θεοκεντρική κι από την άλλη η γυναίκα-θύμα βιώνει έναν ψυχολογικό εγκλωβισμό, τα τραύματά της ανεξίτηλα, δεν ξέρει πλέον ποιον μπορεί να εμπιστευτεί. Ο σύζυγος επιζητεί την εκδίκηση, να βρει τον ένοχο, να αποκαταστήσει το όνομα και τη σχέση του με τη γυναίκα του. Είναι άραγε εύκολο;

Ο Φαραντί μαζί με τον Παναχί είναι οι δύο σπουδαιότεροι εν ζωή Ιρανοί σκηνοθέτες, που γνωρίζουμε στην Ευρώπη. Όπως ο δεύτερος πέρυσι στο " Taxi ", έτσι κι ο πρώτος, θίγει τα κακώς κείμενα μίας κλειστής κοινωνίας, απόρροια της έλλειψης μόρφωσης και της εσωστρέφειας της, που την καταδικάζει. Κι όμως στο πρόσωπο των βασικών ηρώων μας, διακρίνουμε την ευγένεια, την αγάπη, το μεγαλείο της συγχώρεσης.

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης υποστηρίζει, πως για τον ίδιο το σενάριο κι η υποκριτική είναι οι δύο πλευρές που κάνεις Cinema. Έτσι δουλεύει. Αρχίζει με την σκηνοθεσία, από τη στιγμή, που γράφει το σενάριο. Αυτός είναι ο καλύτερος ορισμός που δίνει για τον Κινηματογράφο. Από την πλευρά του, ο Hosseini, που δεν συνεργάζεται για πρώτη φορά, με τον μαέστρο της επιτυχίας, τονίζει, ότι είναι χαρούμενος, επειδή έδωσε χαρά στους δικούς του ανθρώπους. Ξέρει καλά, ότι ο κ.Φαραντί το έχει κάνει πολλές φορές κι είναι χαρά για τον ίδιο να είναι δίπλα του.

Παρακολουθώντας, ένα φιλμ περίπου 120 λεπτών, πραγματικά αναρωτιέμαι πόσο απέχει η κατάσταση, που επικρατεί εκεί, από τη σημερινή στην πατρίδα μας. Ίδια κρίση, οικονομική, μα κυρίως αξιών κι ηθικής. Κι εδώ απαιτείται μία επανεκκίνηση, ακόμα και με το μεγαλύτερο κόστος. Το να διαιωνίζεις ένα πρόβλημα και να το αντιμετωπίζεις μόνο με  " παυσίπονα ", σηματοδοτεί μοιραία την αρχή ενός επίπονου τέλους.

Αυτός είναι κι ο στόχος του Καπιταλισμού. Θέλει μάζες, άβουλα πιόνια, εύκολα να κατευθύνονται κι οι " λίγοι " να αποφασίζουν για τη μοίρα τους, προς ιδίων όφελος. Η κατάσταση αυτή δε θα φτάσει πολύ μακριά. Κι η προετοιμασία της αντεπίθεσης, προυποθέτει μόρφωση, παιδεία, ευγένεια, ιδανικά και στέρεη ανθρωπιστική ιδεολογία.

Μένω σε δύο σκηνές, σε δύο εικόνες, αν θέλετε, που σημάδεψαν. Κι οι δύο στην τελευταία μισή ώρα. Η αγωνία επιτείνεται. Ο Εμάντ έχει βρει τον ένοχο. Δεν είναι αυτός που φανταζόταν, σε καμία περίπτωση. Δεν ξέρει ποιο είναι το σωστό. Η σιωπές, οι παύσεις του θύτη, κόβουν την ανάσα. Καταρρέει. Αναπνέει, έσβησε; Θα αντέξει; Κι αφού οδηγούμαστε στο φινάλε, τα απίστευτα βλέμματα των S.Hosseini και T. Αlidoosti, καθώς ετοιμάζονται να παίξουν τους Γουίλι και Λίντα Λόμαν. Αφήνει ο σκηνοθέτης, τον θεατή να φτιάξει στο μυαλό του τον δικό του επίλογο.

Και ξαφνικά πριν λίγη ώρα, πληροφορούμαι, πως έπεσε ένα κτίριο στην Τεχεράνη. Τυχαίο; Κι η ταινία παίρνει προφητικό χαρακτήρα. Μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτικά. Οι ρωγμές στους τοίχους συμβολίζουν τις αντίστοιχες αποστάσεις μεταξύ των ανθρώπων και τα αδιέξοδα που προκύπτουν, όπως και τα όρια του καθενός, που καθημερινά, δοκιμάζονται.

Ο " Εμποράκος " στο θεατρικό, Εμάντ, βιώνει έναν αργό κι επίπονο " θάνατο " στην καθημερινότητά του. Ανεβαίνει τον δικό του γολγοθά και πρέπει να σταθεί όρθιος. Εναλλαγή σκηνής-πραγματικότητας, με την μία να επικαλύπτει σχεδόν απόλυτα την άλλη. Ο θεατής μπαίνει σε θέση πρωταγωνιστή. Εκδίκηση ή συγχώρεση; Κέρδισε τελικά η αγάπη;