Spotlight

Ο τίτλος " Όλα στο φως " μας προιδεάζει απόλυτα για το τι θα ακολουθήσει. Μία ωδή στην χαμένη τιμή της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Ο Τομ Μακάρθι στα 50 του χρόνια δημιουργεί ένα κομψοτέχνημα, βασισμένο σε πραγματική ιστορία, που έπρεπε κατά την ταπεινή μου άποψη να διδάσκεται σε κινηματογραφικές σχολές για δομή σεναρίου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως σάρωσε τα βραβεία, με αποκορύφωμα τα δύο Oscars (Καλύτερης ταινίας και πρωτότυπου σεναρίου). Στόχος του να καταδείξει, ένα (μεγάλο) νοσηρό κομμάτι της παντοδύναμης καθολικής εκκλησίας.

Βρισκόμαστε στην Βοστώνη, αποφασίζεται ένα παράτολμο εγχείρημα. Η εφημερία Βoston Globe αποφασίζει να ρίξει φως σε μία υπόθεση πολύ λεπτή. Όπως καταλαβαίνετε, υπάρχει προσωπικό ρίσκο και κοινωνική ευθύνη. Το κύκλωμα καθολικών ιερέων ξεσκεπάζεται. Η διαπλοκή κι η διαφθορά φτάνουν μέχρι την κορυφή της ηγεσίας. Η ανθρώπινη ηθική είναι όμως, πέρα από το πολιτικό πρόσταγμα. Πρωτοφανείς αξίες, την ώρα που εκκλησία ανά τον κόσμο χειραγωγεί το σύστημα κι οι θρησκείες χρησιμοποιούνται ως μέσο προσηλυτισμού και προώθησης συμφερόντων. Αμφίδρομη σχέση, που δυστυχώς θύματά της έχει αθώες ψυχές, που στιγματίζονται για όλη τους τη ζωή. Εξαιρέσεις ελάχιστες και μάλιστα μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως στην περιφέρεια.

Οι πρωταγωνιστές ταυτίστηκαν με την υπόθεση. Ο Μαρκ Ράφαλο συμμετείχε σε πορείες κατά της σεξουαλικής κακοποίησης. Ο παραγωγός Μίκαελ Σούγκαρ, τόνισε πως " Η ταινία έδωσε φωνή στους επιζώντες που ελπίζουμε να ακουστεί σαν τραγούδι ως το Βατικανό ".  Ένας από τους επιζώντες της αληθινής ιστορίας, ο δημοσιογράφος Γουόλτερ Ρόμπινσον υποστηρίζει, πως είναι σαν να παρακολουθεί τον εαυτό του στον καθρέφτη, ωστόσο δεν έχει τον έλεγχο της εικόνας του καθρέφτη, για την ερμηνεία του Μάικλ Κίτον και συνεχίζει, " Η προσωπικότητα μου έχει αντιγραφεί ιδανικά, αν ο Κίτον είχε ληστέψει μία τράπεζα, η αστυνομία θα με είχε συλλάβει με χειροπέδες" λέει χαρακτηριστικά. Πόσο παραστατικός.

Ο Μίκαελ Ρεσέντες είναι ο μοναδικός δημοσιογράφος που συμμετείχε στην επίμαχη υπόθεση κι εξακολουθεί να εργάζεται  στην ομάδα του Spotlight. Σύμφωνα δε, με τον Μ.Ράφαλο οι περισσότεροι από τους τότε ρεπόρτερ της αληθινής B.G.  που ξεσκέπασε το σκάνδαλο ήταν Ρωμαιοκαθολικοί. Φανταστείτε το σοκ και την ενδεχόμενη απομυθοποίηση της εκκλησίας στα δικά τους μάτια. Κι όλα αυτά κάτω από την μύτη τους, μέχρι τη συλλογή αποδείξεων και το τελικό αποτέλεσμα.

Οι εξελίξεις ήταν αλυσιδωτές και πυροδοτήθηκαν μερικά μόλις λεπτά από την δημοσίευση του θέματος, με πολλά θύματα να καταγγέλουν τον σωματικό, αλλά κυρίως τον ψυχολογικό βιασμό, σε μία άκρως ευαίσθητη ηλικία. Προφανώς πήρε διεθνείς διαστάσεις και δεν περιορίζεται στην καθολική εκκλησία, αλλά υπάρχει και στην ορθόδοξη, την προτεσταντική και σε κάθε θρησκεία. Η σιωπή ισοδυναμεί με επιβίωση του θεσμού.

Η δύναμη του σεναρίου ισορροπεί εξαιρετικά με τις ερμηνείες. Ειλικρινά πιστεύω, πως μπροστά στα μάτια μας διαδραματίζεται η πραγματική έρευνα, η αληθινή ιστορία. Με πάθος, ένταση, εμμονές και δεύτερες σκέψεις, μέχρι την τελική λύτρωση. Ο Μακάρθι σχεδόν εκμηδενίζει την απόσταση πραγματικότητας-σινεμά. Ουτοπικό. Mεγαλειώδες.

Κάπως έτσι η εκκλησία διώχνει τους πιστούς. Τα εγκλήματα παραγράφονται εν μία νυκτί. Κάτι ανάλογο συνέβει και στην πόλη μου την Θεσσαλονίκη. Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο. Δεν υπάρχουν σύνορα, όρια και θρησκείες. "Άρρωστοι" υπάρχουν σε όλα τα επαγγέλματα στην κοινωνία μας. Κάπου όμως υπάρχουν κυρώσεις. Ο μηχανισμός της εκκλησίας προσπαθεί να συγκαλύψει τα πάντα με κάθε κόστος. Προβάλλοντας το ήθος και τον λόγο του Θεού. Είναι αληθινή αμαρτία ή όχι αυτό; Πόσο έχει αλλοτριωθεί ο άνθρωπος στο βωμό του κέρδους και των ηδονών;

Σε ένα διεφθαρμένο σύμπαν, δυστυχώς ούτε αυτός ο φορέας αποτελεί εξαίρεση. Ζήτημα είναι τα θύματα να εξιλεωθούν και να καταφέρουν να συνεχίσουν. Μακριά από μάστιγες, όπως η κατάθλιψη, τα ναρκωτικά, ακόμα και την αυτοκτονία. Να μην φοβούνται, να μιλήσουν ανοιχτά. Άλλωστε στατιστικά μιλάμε για το 6% του κλήρου κι όχι για μεμονωμένα παραδείγματα. Στην Αμερική το τόλμησαν, εδώ; Αντέχει η συντηρητική Ευρώπη, ακόμα ένα πλήγμα; Ένα δυνατό χαστούκι;

Τέλος, θα ήταν αμέλειά μου να μην αναφέρω πως ο σκηνοθέτης δίνει βήμα, ώστε να φανεί η " ερευνητική δημοσιογραφία ". Ένα είδος που στην Ελλάδα παραμένει άγνωστο, δεν την στηρίζει κανένα Μέσο, γιατί απλά δεν συμφέρει. Σε μία χαρακτηριστική σκηνή ο νέος διευθυντής τους ρωτά πόσο παίρνει να βρείτε ο επόμενό σας θέμα; Απαντούν τρεις μήνες και πόσο για να το ερευνήσετε και να το κάνετε άρθρο στην εφημερίδα; Περίπου τρία χρόνια, αν όλα πάνε καλά. Δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο.

Η ταινία δεν έχει εποχή, το μήνυμά της διαχρονικό. Πρέπει άπαντες να κατανοήσουν πως καλό το φαίνεσθαι, μα η ουσία κρύβεται στο είναι. Και το ζήτημα είναι πλέον το προλαμβάνειν, παρά το θεραπεύειν.