Mάτια δίχως πρόσωπο

Θα έλεγα πως είμαι λάτρης του κοινωνικοπολιτικού σινεμά, διαβάζοντας όμως, ότι θα προβληθούν τα "  Μάτια δίχως Πρόσωπο " στο 18ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, δεν το σκέφτηκα λεπτό. Μπορεί στην αίθουσα να ήμασταν ελάχιστοι, περίπου 30, όμως το θέαμα μας αποζημίωσε με το παραπάνω. Ο Georges Franju (Ζορζ Φρανσί) αποτελεί τον ιδρυτή της γαλλικής Ταινιοθήκης (Le Cercle du Cinema), μαζί με τον Ανρί Λάνγκλουα, το 1935. Η ταινία γυρίστηκε το 1959 και προβλήθηκε το 1960, δηλαδή τη χρονιά που παιζόταν το " Ψυχώ " του 'Αλφρεντ Χίτσκοκ.

Ένας χειρούργος (Genessier), εγνωσμένης αξίας, καθηγητής στο πανεπιστήμιο, μετατρέπει το γκαράζ του σπιτιού του σε μονάδα επεμβάσεων. Αφετηρία της δράσης αποτελεί ένα τραγικό συμβάν. Το πρόσωπο της κόρης του, Κριστίν, έχει παραμορφωθεί φρικτά (μόνο τα μάτια της έχουν μείνει ανέγγιχτα) από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, στο οποίο ευθύνη φέρει ο ίδιος. Με τη βοήθεια της γραμματέας του, προσπαθεί το ακατόρθωτο, κόντρα σε κάθε λογική κι ηθική. Τη μεταμόσχευση προσώπου από επιδερμίδα όμορφων κοριτσιών στην ηλικία της θυγατέρας του, τις οποίες έμμεσα ή άμεσα σκοτώνει.

Αυτήν του την απερισκεψία, την παρόρμηση, πληρώνουν αθώα θύματα. Από τον τραγικό πατέρα, που έχασε το πτώμα της κόρης του, μέχρι τις νεαρές κοπέλες, που χάνουν τη ζωή τους και τα πειραματόζωα. Συνεχή αποτρόπαια εγκλήματα, από έναν άνθρωπο τυφλωμένο από έναν ουτοπικό, ανέφικτο ουσιαστικά, στόχο. Ακόμα κι όταν αποτυγχάνει δεν συμβιβάζεται με την πραγματικότητα, αλλά συνεχίζει να κυνηγά το θαύμα, σκορπώντας ελπίδα στην κόρη του. Προφανώς η ενοχή βαραίνει τον πατέρα.

Σήμερα, με τόσα φιλμ τρόμου να παίζουν καθημερινά στη μικρή και μεγάλη οθόνη, μπορεί κάποιοι να μην συγκινούνται τόσο. Είναι όμως μία ιδιαίτερα πρωτοπόρος ταινία, με τη μουσική να επιτείνει τη δράση. Όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά, υπήρξε κύμα λιποθυμιών στις αίθουσες, την επίμαχη σκηνή της αφαίρεσης της επιδερμίδας κι αποδοκιμασία από τους κριτικούς σε πρώτη φάση. Ο χρόνος είναι όμως ο καλύτερος γιατρός και δικαίωσε τον τολμηρό σκηνοθέτη.

Κάποια στιγμή, η κόρη παίρνει την τύχη στα χέρια της, αποδεχόμενη τη μοίρα της και λυτρώνεται. Σώζει τη ζωή μίας κοπέλας, σκοτώνει την αδίστακτη γραμματέα, Λουίζ κι αποδίδει δικαιοσύνη, αφήνοντας τα σκυλιά να κατακρεουργήσουν τον ηθικό αυτουργό. Το καλό νικά, αποδίδεται δικαιοσύνη με τη μορφή της θείας δίκης. Η Φύση κι η ανθρώπινη φύση συναντιούνται, πράγμα ασυνήθιστο, τόσο στο τότε, όσο και στο τώρα και συμφιλιώνονται. Το περιστέρι που πετά ελεύθερο συμβολίζει την αγνότητα, την καθαρότητα, αυτών, που έμειναν πίσω.

Πλέον αναγνωρίζεται καθολικά ως αριστούργημα. Ένα θρίλερ, που δεν έχει στόχο να τρομάξει, αλλά να καταδείξει την κακή πλευρά της επιστήμης. Η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι. Σπουδαία, καθώς θέτει τον θεατή σε ρόλο πρωταγωνιστή και τον καλεί να επιλέξει, εν μέσω τρομερών διλημμάτων. Τι θα έκανε αν ήταν στη θέση του τραγικού πατέρα, ή στην αντίστοιχη των θυμάτων, μέσα σε μία τόσο άρρωστη ατμόσφαιρα; Μία πολυεπίπεδη τραγωδία που πρέπει να δει κάθε σινεφίλ.