H Nύχτα του Μέλιτος (Ίβο Τράικοφ)

Το Honey Night, είναι η σημερινή μου επιλογή φίλες και φίλοι. Το τελευταίο έργο του Σκοπιανού συγγραφέα και σκηνοθέτη Ίβο Τραίκοφ, που γεννήθηκε στην Π.Γ.Μ.Δ. στις 29 Ιουνίου του 1965. Η Νύχτα του Μέλιτος είναι εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα Ear του Γιαν Προτσάτσκα. Άλλα σημαντικά έργα του δημιουργού είναι το Μinulost (1993) και το Golemata voda (2004), που κέρδισε δύο βραβεία, με σημαντικότερο αυτό της καλύτερης σκηνοθεσίας στο μεσογειακό Φεστιβάλ της Βαλένθια.

Παρακολούθησα την ταινία στην πρεμιέρα του 56ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ μία και μοναδική προβολή έγινε στην αίθουσα Βακούρα από την Κινηματογραφική Λέσχη της πόλη λίγο καιρό μετά. Η υπόθεση διαδραματίζεται στα Σκόπια, στις αρχές της δεκαετίας του 90΄. Ο Νίκολα είναι παντρεμένος με την Άννα κι έχουν ένα παιδί. Ο εορτασμός της εθνικής επετείου του νεοσύστατου ανεξάρτητου κράτους, συμπίπτει με την δέκατη επέτειο του γάμου τους. Κι ενώ βρίσκονται σε μία δεξίωση, κάποιες πληροφορίες είναι ικανές να ταράξουν τον πρωταγωνιστή (Nikola Ristanovski) μας. Επιστρέφουν εσπευσμένα στο σπίτι, παρά τα εμπόδια που συναντούν στην διαδρομή. Η γυναίκα είναι μεθυσμένη, αθυρόστομη, προκλητική. Η κούραση, το άγχος, ο φόβος συγκροτούν το κυρίαρχο φόντο από πλευράς του άντρα. Είναι μπλεγμένος σε ένα πολιτικοοικονομικό σκάνδαλο. Ο υπουργός συλλαμβάνεται, μαζί του στενοί συνεργάτες. Ο κλοιός σφίγγει. Ψάχνει απεγνωσμένα την έκθεσή του περί ιδιωτικοποιήσεως μίας κρατικής εταιρείας. Κάνει σπασμωδικές κινήσεις. Δεν βρίσκει τα χαρτιά του, παρά μόνο κάποια απομεινάρια, που καίει με μανία στην τουαλέτα για να μην αφήσει ίχνη. Η δράση επιτείνεται από το ασπρόμαυρο χρώμα, που κυριαρχεί στην ταινία. Την ίδια ώρα έχουμε ένα δεύτερο σκηνικό. Η Άννα, υπό την επήρεια μέθης, ξεστομίζει σκληρές αλήθειες για την σχέση τους. Μιλάμε για μία ευκατάστατη οικογένεια, που έχει εγκλωβιστεί μέσα σε αδιέξοδα και τόσο καιρό τα χρήματα τοποθετούσαν τα προβλήματα κάτω από το χαλάκι. Όσο περνά η ώρα ο Νίκολα ανοίγεται στη γυναίκα του, είναι στα όρια της παράνοιας, θεωρεί δεδομένο πως είναι θέμα χρόνου να συλληφθεί κι αυτός. Ξάφνου δέχεται μία απροσδόκητη επίσκεψη. Το σπίτι του παρακολουθείται για τα καλά. Εξωτερικά, αλλά κι εσωτερικά με κάμερες. Καταλήγει στην ταράτσα. Εκεί είναι ελεύθερος κι ασφαλής. Συζητά με την γυναίκα του, χαλαρώνουν, το χάσμα μοιάζει να αμβλύνεται, μέσα από εκ βαθέων εξομολογήσεις. Ανάβει ένα τσιγάρο, περιμένοντας το μοιραίο. Κι εκεί που ο θεατής περιμένει ένα τέλος ρουτίνας, το φινάλε γίνεται απροσδόκητο. Ο Νίκολα βρίσκεται σε ένα γραφείο, αντί σε κελί. Είναι πλέον αυτός Υπουργός. Μπροστά του η έκθεσή του, την οποία καταστρέφει μόνος του. 

Πόσο δυνατή μπορεί να είναι η εξουσία της καρέκλας, ώστε να απομυθοποιήσει το έργο μίας ζωής και να αλλάξει εντελώς τα πιστεύω του ένας άνθρωπος; Η διαφθορά, η διαπλοκή, οι πελατειακές σχέσεις υπάρχουν παντού. Το χρήμα κι η δόξα εξαγοράζουν τις ψυχές και τις κάνουν έρμαιό τους ισόβια. Οι αξίες κι η ηθική έχουν πάει περίπατο. To γεγονός, ότι το έργο είναι Σκοπιανής σκηνοθεσίας και παραγωγής, αποθαρρύνει πολλούς Έλληνες εκ προοιμίου να το παρακολουθήσουν. Αυτό είναι λάθος. Η τέχνη δεν έχει σύνορα κι όρια. Το θέμα που θίγεται είναι τόσο επίκαιρο, αλλά και διαχρονικό. Τόλμησα και δικαιώθηκα ...