Εμένα οι φίλοι μου: Χριστίνα Κάλλας

Της Αντωνιας Γεωργιάδου           

                                          Η Χριστίνα Κάλλας μας μιλάει για την ταινία της Paris is in Harlem που προβλήθηκε απόψε στο Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονικης  

        Σημερα προβαλλεται η ταινια σου στο φεστιβαλ κινηματογραφου Θεσσαλονικης, πως νιωθεις για αυτη τη συμμετοχη κι εχεις αγωνια για την αντιδραση του κοινου;

Είμαι σίγουρη ότι το κοινό του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης θα την αγαπήσει την ταινία, και ότι θα διασκεδάσει πολύ. Λυπἀμαι πολύ που δεν μπορώ να είμαι εκεί. Είναι η τρίτη μου ταινία ως σκηνοθέτη που παίζεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το 2017 παιχτηκε το 42 Δευτερολεπτα Ευτυχιας και το 2019 Το Πειραμα του Ουρανιου Τοξου. Ειναι υπεροχο να βλεπεις γεματες αιθουσες, και το Φεστιβαλ Θεσσαλονικης εχει ενα υπεροχα πιστο και ταξιδευμενο κοινο.

Το θεμα της ταινιας σου σε καποια αλλη στιγμη ισως μου φαινοταν λιγο μακρινο αλλα εδω στην Ελλαδα ζησαμε την απαγορευση της μουσικης στα μπαρ μεσα στα πλαισια των μετρων για τον κορονοιο. Πως το ειδες εσυ ολο αυτο;

Η ταινια εχει πολλα θεματα που απασχολουν τον κοσμο ολο σημερα. Απο πολλες αποψεις ειναι προφητικη για λογους που δεν θα ηθελα να αναπτυξω εδω για να μην χαλασω την εμπειρια σε οσους την δουν αφου διαβασουν αυτη την συνεντευξη. Ο τίτλος αναφέρεται οντως στον νόμο για τα καμπαρέ ή την απαγόρευση του χορού που ίσχυε στην Νέα Υόρκη μέχρι τον Νοέμβριο του 2017 όταν και καταργήθηκε. Ο νόμος ήταν γνωστός ως το πιο σκοτεινό μυστικό της Νέας Υόρκης καθώς για 91 χρόνια ο χορός σε νυχτερινά κέντρα ήταν απαγορευμένος σε όλη την “πόλη που ποτέ δεν κοιμάται”. Άρχισε να εφαρμόζεται το 1926 για να ματαιώσει την πολυφυλετική ανάμειξη στα μπαρ του Χάρλεμ και εξακολούθησε να χρησιμοποιείται για το κλείσιμο των μπαρ σε όλη την πόλη ακομη και στις πρόσφατες εποχές Τζουλιάνι και Μπλούμπεργκ. Φυσικά στόχευε κυρίως τους μαύρους μουσικούς και επιχειρηματίες. Στο απόγειο του κινήματος της Jazz, πολλοί μουσικοί έφυγαν για το Παρίσι καθώς δεν μπορούσαν πια να παίξουν μουσική στην πόλη τους. Ο τίτλος της ταινίας (Το Παρίσι είναι στο Χάρλεμ) αναφέρεται σε αυτο το γεγονος μεταφορικα, με την εννοια ότι η ελευθερία που πρόσφερε στους Αμερικανούς μουσικούς το Παρίσι επιστρέφει τελικά στην Νέα Υόρκη—και στον κόσμο όλο, οπως λες, που μετα την παγκοσμια εμπειρια της μοναξιας θα βρει τον τρόπο να χορέψει ξανά. Το Paris is in Harlem επικεντρώνεται ομως θεματικά και σε αυτό που ονομάζουμε identity wars (πολεμος ταυτοτητων) ή cancel culture (πολιτισμος της ακυρωσης) που ως φαινομενα ξεκινησαν στην Αμερικη και εχουν πια επεκταθει παντου. Και διηγείται ενα σχετικο βίαιο επεισόδιο σε ένα τζαζ μπαρ του Χάρλεμ την ημέρα της κατάργησης του νόμου. Όπως όλες οι ταινίες μου είναι μια ιστορία πολλών πρωταγωνιστών και μια πολυπρισματικη διηγηση που παιζει με την έννοια της αλήθειας και που επιτρεπει να βιώσει κανείς ταυτόχρονα διαφορετικές προοπτικές πανω στα ιδιο γεγονος. Κατι που καλουμαστε να κανουμε πια συνεχεια στην post-truth εποχη μας.

Ποιες ηταν οι δυσκολιες που συναντησες κανοντας το φιλμ;

Πολλες, οπως παντα. Οταν τελειωνεις μια ταινια αναρωτιεσαι πως τα καταφερες, συνηθως ειναι ενα μικρο θαυμα. Στην συγκεκριμενη περιπτωση τελειωσα το γυρισμα μολις λιγες εβδομαδες πριν κλεισει η Νεα Υορκη που αν θυμασαι χτυπηθηκε πολυ δυνατα απο το πρωτο κυμα του Κορωνοιου. Η ταινια ειναι αφιερωμενη στον Sam Hargress Jr. στον οποιο οι New York Times εκαναν μεγαλο αφιερωμα οταν πεθανε τον Απριλιο του 2020, ως ενα απο τα πρωτα γνωστα θυματα του κορωνοιου στην Νεα Υορκη. Ο Sam ηταν θρυλος. Γνωστος και ως ῾ο νονος της τζαζ᾽ ηταν ο ιδιοκτητης του μπαρ που υπηρξε και η εμπνευση της ταινιας και οπου καναμε ενα μεγαλο μερος των γυρισματων  (το Paris Blues, ενα απο τα πιο παλια μπαρ της πολης). Ο δημαρχος του εδωσε το κλειδι της πολης για ολα οσα ειχε κανει μια ζωη για την μουσικη, για την τεχνη, για την Νεα Υορκη. Το μπαρ ειναι γεματο με φωτογραφιες του με τον Μαρτιν Λουθερ Κινγκ και αλλους γιγαντες που αλλαξαν τον κοσμο. Για μενα ηταν ενας πολυ στενος φιλος και χωρις αυτον, την εμπνευση και την υποστηριξη του δεν θα ειχα καταφερει να γυρισω την ταινια. Οταν πεθανε το εβαλα πεισμα να την τελειωσω για να του την αφιερωσω, παρολο που ηταν πολυ δυσκολο να κανω μονταζ, μιξαζ κλπ σε μια πολη που εμοιαζε πια με εμπολεμη ζωνη. 

Ποιες ειναι οι διαφορες δουλευοντας στο εξωτερικο απ᾽ ο,τι στην Ελλαδα;

Δεν ξερω γιατι δεν εχω κανει ποτε γυρισμα στην Ελλαδα--αν και τωρα ετοιμάζω μια διεθνη σειρά έξι επεισοδίων που σκηνοθετώ εξ ολοκλήρου και μερος της οποιας θα γυριστει στην Ελλαδα με ελληνικο συνεργειο. Οποτε θα σου πω στην  επομενη συναντηση μας.

Γινεται πολυ κουβεντα γυρω απ τη γυναικεια σκηνοθεσια. Εσυ αντιμετωπισες ποτε προβληματα;

Εννοειται. Και ακομη αντιμετωπιζω. Αλλωστε τα ποσοστα γυναικων στους σκηνοθετες ειναι ακομη πολυ μικρα. Μιλαμε για μολις 4% σε ορισμενους τομεις οπως ταινιες μεγαλου μηκους και προυπολογισμου. Μετα, για οσες απο εμας εχουν κανει το βημα να δημιουργησουν εργο περαν της μιας και δυο ταινιων ειναι παρ’ ολα αυτα δυσκολο να ανεβεις κλιμακα σε μεγαλυτερους προυπολογισμους, να κανεις crossover στην τηλεοραση η να σου επιτραπει να σκηνοθετησεις ταινιες και σειρες με ‘αντρικα’ θεματα. Τελος, υπαρχει ελαχιστη βιβλιογραφια για τις γυναικες σκηνοθετες. Χρειαζονται πολλα χρονια και μεγαλος αγωνας ακομη για να επελθει ισορροπια. Προσωπικα, νιωθω απεραντα τυχερη που μου δοθηκε η σκηνοθεσια μιας μεγαλης διεθνους σειρας (The Second Attack) που οχι μονο ειναι  γεωπολιτικό θρίλερ αλλα έχει τοσο σημαντικο θεμα, δηλαδη τον πόλεμο του Ιράκ το 2003 και την κρίση στο Ιράν σήμερα—και με έξι ωριαία επεισόδια έχω στην διάθεσή μου την έκταση τριων κινηματογραφικών ταινιών, που ειναι σπανιο φαινομενο ετσι κι αλλιως. Αλλα εχω επιγνωση οτι ειμαι εξαιρεση και οτι η αναθεση εχει να κανει με το γεγονος οτι εχω σχετικα μεγαλο εργο με πολυ καλες κριτικες και βεβαια και με το γεγονος οτι υπαρχει ευαισθησια στην ανισοτητα αυτη την στιγμη. Δεν με επελεξαν γι αυτο αλλα οταν ηρθε η στιγμη ηταν σιγουρα ενα ακομη προσον. Εχω δε απολυτη συναισθηση της τεραστιας ευθυνης μου αναλαμβανοντας κατι τετοιο. Οχι μονο απεναντι στους παραγωγους και στα τηλεοπτικα καναλια που με επελεξαν αλλα και απεναντι στην επομενη γενια γυναικων. 

Φετος το φεστιβαλ ειναι αφιερωμενο στις γυναικες και στην εμφυλη βια ποσο σε επηρεαζουν στο εργο σου τετοια φαινομενα;

Δεν το ηξερα αυτο. Τοτε η ταινια μου ταιριαζει απολυτα, παρολο που δεν ειναι καθολου ο,τι ισως φανταζεται κανεις οταν ακουει αυτο το θεμα. Ειναι αδυνατον να μην σε επηρρεασουν τα φαινομενα της βιας απεναντι στις γυναικες ή η εμφυλη βια. Εκεινο που με ενδιαφερει ομως ειναι να μην συμμετεχω στην διαιωνιση της εικονας του θυματος αλλα να δημιουργησω νεες εικονες και νεους τροπους αντιληψης και διηγησης. Αλλιως δεν θα αλλαξει ποτε τιποτα, μονο θα κλαιμε και θα κατηγορουμε.

Μπορει τελικα η μουσικη να αλλαξει τα πραγματα; Καποτε αυτο το πιστευαμε.

Μα φυσικα. Για μενα το σινεμά είναι η προτελευταια γλώσσα καθως βοηθαει να επικοινωνησεις περα απο τα συνορα του λογου και των μεμονομενω πολιτισμων. Η τελευταια γλωσσα ειναι η μουσικη. Οπως εχει πει ο Μπεργκμαν, "δεν υπάρχει μορφή τέχνης που να έχει τόσα κοινά με τον κινηματογράφο όσο η μουσική. Και τα δύο επηρεάζουν τα συναισθήματά μας άμεσα, όχι μέσω της διάνοιας". Η ταινια μου ειναι αλλωστε αφιερωμενη στο τραγούδι της Αμερικής τού σήμερα—ένα τραγούδι χωρισμού, διχασμού και σύγχυσης. Ένας κόσμος που απέτυχε στα λόγια, ένας κόσμος όπου μόνο η μουσική μπορεί να μας μεταφέρει σ’ ένα μέρος όπου «όλα θα πάνε καλά».

Χριστινα σε ευχαριστω εκ των προτερων για αυτη τη συζητηση. Σημερα το βραδυ θα απολαυσω την ταινια σου.