Los Buenos Antifascistas

 

H γνωριμία μου με το έργο του Γιάννη Παντελάκη έγινε με το βιβλίο του "Η χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας". Τρία χρόνια μετά έρχεται και πάλι από τις Εκδόσεις Θεμέλιο το "Los Buenos Antifascistas". Πρόσφατα μάλιστα κυκλοφόρησε η δεύτερη έκδοση, καθώς ο κόσμος το αγκάλιασε από τον Μάιο που κυκλοφόρησε. Ένα έργο που φωτίζει μία ιστορία που ειδικά στην Ελλάδα αρκετοί θέλουν να ξεχαστεί. Η μεγαλύτερη "συνωμοσία" διεθνισμού κι αλληλεγγύης πριν η Ισπανία πέσει στα χέρια των εθνικιστών του Φράνκο. Ένα σταυροδρόμι, ένα προοίμιο του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου που ακολούθησε χρονικά.

Όχημα για την αφήγηση γίνεται η Αναστασία Τσάκος Μορατάγια. Ο πατέρας της ήταν ένας από τους Έλληνες που βρέθηκαν στο πεδίο της μάχης. Το ταξίδι ξεκινάει από το Αλμπαθέτε της Ιβηρικής. Εκεί θα βρεθούν αυθόρμητα άνθρωποι απ΄όλη τη γη. Υπολογίζεται πως περίπου 400 Έλληνες και Κύπριοι (παράθεμα σχεδόν για τον καθένα ξεχωριστά στο τέλος) βρέθηκαν στο πλευρό των Δημοκρατικών πολιτών. Εκατό απ΄αυτούς έχασαν τη ζωή τους. Κάποιοι επέστρεψαν στην πατρίδα και φυλακίστηκαν από το καθεστώς Μεταξά. Ένας καθολικός αγώνας κυνηγών μίας ουτοπίας γεμάτος προσωπικές υπερβάσεις.

Άνθρωποι που θεώρησαν υπέρτατο χρέος να αντισταθούν σε εκείνο το κομβικό σημείο. "Αγωνιζόμαστε για να ελευθερώσουμε την Μαδρίτη ως το πρώτο βήμα για την απελευθέρωση της Ισπανίας. Αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση της Ισπανίας ως το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση του κόσμου από τον φασισμό". Κοινή τους συνισταμένη η αντιφασιστική τους ταυτότητα. Μέλη κομμουνιστικών κομμάτων, αναρχικοί, μέλη του αντισταλινικού POUM, απλοί "στρατιώτες" δίχως εμπειρία. "Διότι αν κερδίσει ο φασισμός στην Ισπανία, αύριο θα περάσει στη χώρα μου και το σπίτι μου θα καταστραφεί". Ο ορισμός του διεθνισμού και της ανιδιοτέλειας. 

"Oι καλοί αντιφασίστες" όπως έγραφε ο σπουδαίος Έρνεστ Χεμινγουέι. Η ανάγνωση του παρόντος βιβλίου αποτελεί ενός είδους "ιεροτελεστία". Φόρος τιμής και σεβασμός σε ανθρώπους που αποφάσισαν πως καμία υπόθεση δεν είναι χαμένη παρά μόνο αυτή που εγκατέλειψες. Μαθαίνουμε λεπτομέρειες από το αρχείο των "Διεθνών Ταξιαρχιών" που πιθανώς θα έμεναν θαμμένες για πάντα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Ποιος ήταν ο ρόλος του Κ.Βιδάλη δημοσιογράφου του Ριζοσπάστη, πως ο Ν.Καζαντζάκης ως απεσταλμένος της Καθημερινής έπλεκε το εγκώμιο του Φράνκο. Αρκετοί θα αναρωτιέστε όμως τι αξία μπορεί να έχει ένα τέτοιο βιβλίο στην εποχή μας;

Η Ελλάδα έχει ένα βαθιά ενοχικό παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν κι υποθηκεύει το μέλλον της. Κάθε τέτοιο πόνημα αποτελεί ένα είδος εξαγνισμού των αμαρτιών του παρελθόντος. "Δεν είχα πατρίδα, μοναδική μου πατρίδα η θάλασσα". Τα ντοκουμέντα, το φωτογραφικό υλικό, η ενδελεχής έρευνα και μελέτη της κοινωνικής-πολιτικής κατάστασης δίνουν το απαιτούμενο βάθος στη γνώση. Κρατώ το χαμόγελο των αγωνιστών. Το βιβλίο του Γιάννη Παντελάκη είναι ότι η ταινία "Γη κι Ελευθερία" του Κεν Λόουτς για τον Κινηματογράφο. Εύχομαι να ταξιδέψει και στο εξωτερικό παρ΄ότι εκεί έχουν γραφτεί αρκετά επί του θέματος.

Μετά απ΄αυτό το ανάχωμα ο Φράνκο παρέμεινε στην εξουσία για 36 ολόκληρα χρόνια (1939-1975) κι αποτέλεσε πυλώνα της Παγκόσμιας Ακροδεξίας (ακόμα και μετά την πτώτη του Χίτλερ) που γέμισε αίμα και πόνο την ανθρωπότητα. Είναι κρίμα όμως αυτούς τους ανώνυμους κι επώνυμους αυθεντικούς αγωνιστές - ήρωες να τους καταπιεί η λησμονιά. Δεν τους αφήνουμε να περάσουν στη λήθη. Μένει παρακαταθήκη αυτό το αρχείο 302 σελίδων. Κι όσα χρόνια κι αν περάσουν το σύνθημα που ποτέ δε θα σβήσει είναι ένα: "Νο pasaran".

πρώτη δημοσίευση DOCtv