Εμένα οι φίλοι μου : Ελένη Μακίσογλου

 

Με αφορμή την παράσταση της Λούνας του Δαμιανού Κωνσταντινίδη που βασίζεται στο βιβλίο της Ρίκας Μπενβενίστε είχα την τύχη να γνωρίσω την Ελένη Μακίσογλου.

Το όνομα της Μακίσογλου το άκουγα συχνά στο θέατρο αλλά δεν έτυχε ποτέ να συνεργαστούμε. Στις πρόβες της Λούνας γνωριστήκαμε, δεθήκαμε και είμαι ευγνώμων που η Ελένη με τιμάει με τη φιλία της και δέχθηκε να είναι η πρώτη που μου δίνει μια συνέντευξη για το belleepoque. Το βιβλίο της Μπενβενίστε και με την σειρά της η θεατρική παράσταση ανοίγουν ένα μονοπάτι για να ξανασκεφτούμε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης Εισβάλλουμε στον κόσμο της Λούνας μιας φτωχής Εβραίας ράφτρας επιζών του Ολοκαυτώματος. Ακολουθούμε τα ίχνη της σε κτίρια, οικοδομές, τοπία της πόλης. 

 

Της Αντωνίας Γεωργιάδου  

 

Ελένη επιστρέφεις στο θέατρο μετά από δέκα χρονιά στον ρόλο της Λούνα. Πώς νιώθεις;

Κατ’ αρχήν ευγνωμονώ τον Δαμιανό που με θυμήθηκε και με ξεκούνησε. Το θέατρο είναι οξυγόνο για μένα, είναι ανάγκη ζωής. Με κράτησε ζωντανή η σχολή, η επαφή μου με τα παιδιά και η επαφή μου με διάφορους ρόλους. Το μάθημα ήταν για μένα μια παράσταση.

Πως έγινε η πρώτη επαφή για τη Λούνα;

Ήρθε αυτή η συγκυρία μετά τα lock down , μου είπε ο Δαμιανός διάβασε αυτό το βιβλίο και δες τη Λούνα. Εγώ δεν φανταζόμουν ότι θα γινόταν αυτό το πράγμα που έγινε γιατί με έβαλε σε μια διαδικασία να πειραματιστώ πως είναι να παίζεις με το θεατή δίπλα σου.

Πως είναι λοιπόν αυτή η συνθήκη για έναν ηθοποιό να παίζει σε έναν τελείως διαφορετικό χώρο από΄ την κλασική σκηνή;

Στο λεωφορείο είμαι κοντά και μακριά. Με την εμπειρία που έχω, το σώμα μου εύκολα μπαίνει στο χώρο και βρίσκει έναν τρόπο να ταιριάξει μέσα σε αυτόν. Όσο κάναμε πρόβες ήταν αλλιώς το παίξιμο τώρα που μπήκαμε σε ρυθμούς παράστασης και ξέρεις ότι οι θεατές είναι πολύ κοντά σου , σε βλέπουν αλλά εσύ δεν πρέπει να τους βλέπεις, εσύ είσαι ένα άλλο πρόσωπο σαν αυτούς που έχει τη δική του ιστορία. Για να καταλάβει ο κόσμος , όταν έχεις μια θεατρική σκηνή , αυτή σε προστατεύει ενώ εδώ στο λεωφορείο ο ηθοποιός είναι εκτεθειμένος.

Πως προσέγγισες τη Λούνα;

Μέσα στο λεωφορείο κρατώ το χαρακτήρα της Λούνας, τη στάση σώματος, το βλέμμα, τη συγκέντρωση της, στο πως νιώθει με όλα αυτά τα βασανιστήρια που πέρασε στα στρατόπεδα. Όλα αυτά τα στοιχεία του χαρακτήρα της, αν τα βάλεις στο σώμα , το σώμα παίρνει τις κινήσεις της. Για παράδειγμα όταν θυμώνει, θυμώνει απότομα η βία βγαίνει σε κάποιες εκφράσεις. Μέσα στο λεωφορείο είμαι η Λούνα και δεν καταλαβαίνω τι γίνεται γύρω μου. Κρατάω τη Λούνα ζωντανή απ’ την αρχή της παράστασης μέχρι το τέλος.

Το έργο είναι αληθινή ιστορία και ένα κομμάτι της ιστορίας της Θεσσαλονίκης που πολλοί δεν το γνωρίζουν. Πως το περνάς αυτό στον κόσμο;

Πρώτα μαθαίνεις εσύ την ιστορία καλά και κοιτάς ποσό αυτό θα το περάσεις με το παίξιμο σου στο θεατή. Εδώ λειτούργησε η εμπειρία μου στο Μπρεχτικο στιλ, στην αποστασιοποίηση. Αντιδρώ στην ιστορία, θυμώνω, οργίζομαι για την καταστροφή του Εβραϊκού νεκροταφείου, με το βλέμμα κατηγορώ τον κόσμο για όσα έκαναν.

Η Λούνα είναι μια παράσταση με ιστορικά στοιχεία. Πιστεύεις ότι το θέατρο αλλάζει συνειδήσεις;

Το θέατρο δεν θα αλλάξει τον κόσμο, το θέατρο μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο να σκεφτεί και η σκέψη σίγουρα αν αρχίσει να πλαταίνει μπορεί να αλλάξει σιγά σιγά ο κόσμος. Το θέατρο από μόνο του δεν θα κάνει επανάσταση και δεν την έκανε ποτέ. Μπορεί όμως να βάλει ερωτηματικά, να δημιουργήσει θεατές σκεπτόμενους.

Ελένη θέλω τη γνώμη σου για το αρχαίο δράμα για το οποίο γίνεται πολύς λόγος τον τελευταίο καιρό για τον τρόπο που πρέπει να ανεβαίνουν οι αρχαίες τραγωδίες;

Το αρχαίο δράμα είχε έναν τρόπο να παίζεται κάποτε, δεν είναι παράδοση μας όπως το γιαπωνέζικο ΝΟ, δεν ξέρουμε πως το έπαιζαν οι αρχαίοι. Ήρθε ο Χριστιανισμός και κόπηκε απότομα , για πάρα πολλούς αιώνες δεν είχαμε καμία επαφή με το αρχαίο δράμα. Όταν το πήραν στα χεριά τους τον εικοστό αιώνα και πήγαν να παίξουν στα αρχαία θέατρα, παίξανε με στόμφο και απαγγελία. Νομίζαμε τότε ότι ήταν αυτός ο τρόπος. Εκείνη που είχε έναν άλλο παλμό ήταν η Παξινού, μετέφερε με το σώμα της πράγματα στο θεατή. Υστέρα ήρθε ο Κουν να ταράξει τα νερά και να δώσει μια άλλη ματιά. Αργότερα τη δεκαετία του ογδόντα πήραν το αρχαίο δράμα και ο καθένας έκανε ότι ήθελε. Ο Τερζόπουλος είναι ένας σκηνοθέτης που το προσεγγίζει με το δικό του τρόπο , με μια μελέτη σοβαρή έχει άποψη. Δανείστηκε από το ασιατικό θέατρο , είναι πανέξυπνος και αυτό που δανείστηκε το έκανε δικό του, το έκανε σύστημα. Απενοχοποίησε το ανθρώπινο σώμα μέσω του ασιατικού πολιτισμού σε έναν δυτικό κόσμο που ντρέπεται για το σώμα του. Ο Τερζόπουλος ενεργοποιεί όλα τα μέρη του σώματος.

Η Λούνα μιλάει για το φασισμό και σήμερα βλέπουμε μια άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Εσύ που έζησες την επταετία στην Ελλάδα, ποσό δύσκολο ήταν να κάνεις θέατρο τότε;

Όταν υπάρχουν δυσκολίες τέτοιες, η τέχνη ανθίζει, η τέχνη μαραίνεται όταν έχει όλα τα κομφόρ γύρω της και δεν έχει καμία έλλειψη και κανέναν προβληματισμό. Η χούντα μας έκλεισε το φοιτητικό θέατρο αλλά και εμείς δεν κάτσαμε με σταυρωμένα χεριά, όλη αυτή η κατάσταση γεννούσε ιδέες, μας έβαλε σε προβληματισμούς κρατώντας πάντα τον πολιτικό μας χαρακτήρα. Κάποιοι φίλοι μας μπήκαν φυλακή, είχαμε να απολογηθούμε για αρκετά πράγματα και να πάρουμε θέση για αλλά τόσα μέσα απ’ το θέατρο και σε ένα βαθμό τα καταφέραμε. Οφείλαμε εμείς που ήμασταν έξω να αφυπνίσουμε τον κόσμο.

Διχάστηκε το θέατρο τότε;

Με έναν τρόπο ναι. Από το ΚΘΒΕ έφυγαν όλοι οι αριστεροί που είχαν φάκελο. Ο πατέρας του Πυρπασόπουλου, ο Κυριακίδης και πολλοί άλλοι. Έμειναν οι ουδέτεροι. Δεν διχαστήκαμε εμείς όμως οι ηθοποιοί απλά έτσι ήταν τα πράγματα.

Κλείνοντας θέλω να μου πεις τρεις παραστάσεις που για σένα είναι σταθμοί στην θεατρική σου πορεία;

Η πρώτη παράσταση είναι το τέλος του παιχνιδιού του Μπέκετ με το Χαρατσάρη στο δεύτερο έτος.

Η δεύτερη είναι η Φαύστα του Μποστ που με καθιέρωσε σαν κωμική. Μια παράσταση που ανέβηκε μέσα στη χούντα το 1972 και την αντίσταση μας την κάναμε μέσα απ’ τις εφημερίδες που υπήρχαν στο έργο.

Και η τρίτη είναι η Λούνα που με ξαναγύρισε στο θέατρο και με έβαλε σε μια διαδικασία να δουλέψω με το θεατή δίπλα μου.

Σύντομο βιογραφικό

Σπουδές: Δραματική Σχολή του Κ. Χαρατσάρη. Φιλοσοφική Σχολή Α.Π.Θ. Ιδρυτικό μέλος του Θεατρικού Εργαστηρίου, την περίοδο της δικτατορίας. Συνεργάστηκε με τους θιάσους της κας Κατερίνας, Ε. Βεργή, Τζ. Καρέζη, Κ. Χατζηχρήστου Π. Φυσσούν, καθώς και με το Ελεύθερο Θέατρο. Από το 1978 συνεργάζεται με το Κ.Θ.Β.Ε.. Συνεργάστηκε με τους σκηνοθέτες: Κ. Χαρατσάρη, Γ. Εμιρζά, Π. Χαρίτογλου, Θ. Τερζόπουλο, Σ. Ευαγγελάτο, Λ. Τριβιζά, Κ. Μπάκα, Μ. Βολανάκη, Γ. Μιχαηλίδη, Ε. Γαβριηλίδη, Β. Θεοδωρόπουλο, Γ. Ρήγα, Ν. Μαστοράκη κ.ά.. Κινηματογράφος: 'Δι' ασήμαντον αφορμήν', 'Να μ' αγαπάς'. Τηλεόραση: 'Το πήδημα του βατράχου', 'Ο χρυσός νοικοκύρης' κ.ά..

Συνεργασίες με το ΚΘΒΕ

. Συρανό ντε Μπερζεράκ / Ροστάν Εδμόνδος (Συγγραφέας) / Γαβριηλίδης Εύης (Σκηνοθεσία) - Βασιλικό Θέατρο (21/12/2007)

. Ο σοβαρός Ερνέστος / Ουάιλντ Όσκαρ (Συγγραφέας) / Γαβριηλίδης Εύης (Σκηνοθεσία) - Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (08/03/2007)

. Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης / Χόρβατ Έντεν φον (Συγγραφέας) / Μαστοράκης Νίκος (Σκηνοθεσία) - Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (27/03/2003)

. Οι πρόσφυγες στην Ελλάδα / Κανονίδης-Απόλλωνας Θόδωρος Γρ. (Συγγραφέας) / Μουρατίδης Ερμής (Σκηνοθεσία) - Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (22/05/2002)

. Η νύφη της Κούλουρης / Παντόπουλος Ευάγγελος (Συγγραφέας) / Γούτης Στέλιος (Σκηνοθεσία) - Θεσσαλονίκη, Θέατρο Κήπου (22/06/2001)

. Δόνα Ροζίτα / Λόρκα Φεντερίκο Γκαρθία (Συγγραφέας) / Καλφόπουλος Τάκης (Σκηνοθεσία) - Βασιλικό Θέατρο (09/02/1991)

. Τριαντάφυλλο στο στήθος / Ουίλιαμς Τενεσί (Συγγραφέας) / Μπάκας Κώστας (Σκηνοθεσία) - Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - Κεντρική Σκηνή (11/11/1989)

. Η αυλή των θαυμάτων / Καμπανέλλης Ιάκωβος (Συγγραφέας) / Βασιλικιώτη Έρση (Σκηνοθεσία) - Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - Κεντρική Σκηνή (25/12/1983)

Ικέτιδες / Αισχύλος (Συγγραφέας) / Μιχαηλίδης Γιώργος (Σκηνοθεσία) - Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων (06/08/1983)

. Μήδεια / Σενέκας (Συγγραφέας) / Ευαγγελάτος Σπύρος Α. (Σκηνοθεσία) - Αθήνα, Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (14/07/1979)

. Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας / Ντύρρενματ Φρήντριχ (Συγγραφέας) / Ευαγγελάτος Σπύρος Α. (Σκηνοθεσία) - Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - Κεντρική Σκηνή (15/03/1979)

. Φάουστ / Γκαίτε Βόλφγκανγκ Γιόχαν (Συγγραφέας) / Ευαγγελάτος Σπύρος Α. (Σκηνοθεσία) - Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών - Κεντρική Σκηνή (14/02/1970)