Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι

Ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι εδώ και λίγες ημέρες δε βρίσκεται κοντά μας, έχει αφήσει όμως παρακαταθήκη το έργο του που θα τον κρατήσει για πάντα ζωντανό στην μνήμη μας. Ο ανατρεπτικός Ιταλός σκηνοθέτησε ταινίες όπως ο Κομφορμίστας, Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι και το 1900. Με αφορμή τη χθεσινή προβολής της δεύτερης στο Βακούρα αποφάσισα να γράψω για ένα έργο που φαινομενικά αποτελεί μία ερωτική δραματική ταινία, αλλά στο βάθος τονίζει το απόλυτο υπαρξιακό αδιέξοδο, που βιώνει ο καθένας μας κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του.

1972, σαράντα οχτώ ολόκληρα χρόνια πριν. Παρίσι στο κέντρο της Ευρώπης. Ένας μεσήλικας Αμερικανός καλείται να διαχειριστεί την απώλεια της συζύγου του, περνώντας παράλληλη μία κρίση μέσης ηλικίας, που τον οδηγεί στην απομόνωση, την αμφισβήτηση και την μοναξιά. Ξαφνικά στον δρόμο του, το κάρμα θα φέρει, μία νεαρή γαλλίδα. Δεν υπάρχει χώρος, χρόνος και διάθεση για συστάσεις. Μαζί θα ταξιδέψουν και θα εξερευνήσουν αχορτογράφητα μονοπάτια γύρω από τον έρωτα, τη φύση των δύο φύλων, την απώλεια κι άλλα θεμελιώδη ζητήματα, που αποτελούν αντικείμενο μελέτης των επιστημόνων για χρόνια.

Μία πραγματικά τολμηρή προσπάθεια και μία πρωτοπόρος ταινία για την εποχή, που σόκαρε το κοινό και σήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Κάποιοι την λάτρεψαν, άλλοι την αποδοκίμασαν έντονα. Μάλιστα από τον Μπερτολούτσι αφαιρέθηκαν τα πολιτικά του δικαιώματα για πέντε χρόνια. Η απόλυτη απελευθέρωση. Από ταμπού, θρησκείες, προκαταλήψεις και κάθε έννοια συντηρητισμού. " Όλες οι στολές είναι μ@λ@κ..ς ". Κυριαρχεί η επικοινωνία μέσω της επαφής και των αρχέγονων ενστίκτων. Δεν υπάρχουν ονόματα, ούτε ταμπέλες.

Μεγάλος πρωταγωνιστής σαφώς ο Μάρλον Μπράντο, που την ίδια περίοδο κάνει τα γυρίσματα του θρυλικού Νονού. Βρίσκεται ξαφνικά από το ναδίρ στο ζενίθ με αυτές τις δύο ερμηνείες του, που μπαίνουν στο Πάνθεον της Ιστορίας του Κινηματογράφου. Ο ίδιος δηλώνει πως μετά απ΄αυτήν την ταινία αρνείται να διαλυθεί ξανά συναισθηματικά και το κάνει πραγματικότητα. Πλάι του η νεαρή Μαρία Σνάιντερ, πριν πρωταγωνιστήσει στο " Επάγγελμα, ρεπόρτερ " του Μικελάντζελο Αντονιόνι πλάι στον Τζακ Νίκολσον τρία χρόνια μετά. Μία μορφή, που βιάζεται κυριολεκτικά και μεταφορικά καθ΄όλη τη διάρκεια της ταινίας-σταθμού, που στιγμάτισε ανεξίτηλα την ίδια για χρόνια.

Ένα οπτικοακουστικό υπερθέαμα που απογειώνει τις αισθήσεις. Η φωτογραφία του Βιτόριο Στοράρο, που μία δίνει χρώμα και μία αποχρωματίζει τους πρωταγωνιστές, σαν μία ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στη ζωή και την παραίτηση, που οδηγεί μαθηματικά στον μαρασμό και τον θάνατο και φυσικά η μουσική του Γκάτο Μπαρμπιέρι, που αποτελεί σήμα κατατεθέν του φιλμ. " Αν η μουσική είναι τροφή του έρωτα, παίξτε κι άλλο ". Ακόμα ακόμα η ενδυματολογία της πρωταγωνίστριας, αλλά και του Μπράντο τη νύχτα του τελευταίο τανγκό.

Το αρσενικό στη δύση του, ο σκληρός Πωλ που λίγο λίγο λυγίζει μπροστά στα κάλη της υπέροχης Ζαν. Τον ξεκλειδώνει. Ποιος έχει το πάνω χέρι; Τολμάει να πει το " σ΄αγαπώ ", να ρίξει την αξιοπρέπειά του, μα το παιχνίδι μοιάζει να έχει τελειώσει και δεν υπάρχει άλλος δρόμος για την τελική λύτρωση στο φινάλε. " Ίσως κατανοήσω το σύμπαν, όχι όμως τη γυναικεία φύση ". Ο Μάρλον μάλιστα αφήνει τον ευατό του να αυτοσχεδιάσει κι επηρεασμένος από τη φόρτιση αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της ζωής του, χωρίς προφανώς να το καταλαβαίνει με την πρώτη ανάγνωση ο θεατής.

Η ματαιότητα των πάντων. Η " ψυχανάλυση " του σκηνοθέτη, τη χρονιά που παίζεται το Cold War του Πάβελ Παβλικόφσκι στους Κινηματογράφους και κάνει ακόμα πιο επίκαιρο το μήνυμα του Μπερτολούτσι σαν τίποτα να μην έχει αλλάξει από την πρεμιέρα του τότε στο Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης. " Όταν κάτι τελειώνει, αρχίζει πάλι από την αρχή ". Αυτό ακριβώς είναι το μήνυμα, το επιμύθιο αν θέλετε. Βρισκόμαστε στην μηχανή του χρόνου, που κάνει συνεχώς κύκλους κι όμως δεν υπάρχει διέξοδος διαφυγής. Ερχόμαστε, φεύγουμε κι ο κύκλος συνεχίζει, όπως συνέχιζε και θα συνεχίζει ...