A Twelve Year Night

Διαβάζοντας τις θεματικές του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και τις περιλήψεις των ταινιών, το μάτι μου έπεσε πάνω στη " Δωδεκάχρονη νύχτα ". Ο Ουρουγουανός σκηνοθέτης, Άλβαρο Μπρέχνερ μπορεί να μην είναι τόσο γνωστός στο ευρύ κοινό, αλλά το 2015 ανακηρύχτηκε ως ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα του ιβηρο-αμερικανικού σινεμά από το Variety. Κάπως έτσι επέλεξα τo έργο του, που βασίζεται σε αληθινή ιστορία κι έχει σαφές κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Μία λυρική ιστορία επιβίωσης, για τη δύναμη του πνεύματος εν καιρό πολέμου.

1973. Επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Ουρουγουάη. Τα μέλη των Tupamaros, αντάρτες που συνδέονται με τη συνδικαλιστική οργάνωση φυλακίζονται. Ξαφνικά μία φθινοπωρινή νύχτα, τρία μέλη αποχωρούν από τον πυρήνα των κρατουμένων. " Οι κρατούμενοι ξέρουν την ποινή; ... Θα τη διαπιστώσει το σώμα τους. Εμείς τους ακολουθούμε σε ολόκληρο το ταξίδι τους στις κατακόμβες των κελιών, μακριά από το φως του ηλίου στο μεγαλύτερο διάστημα. Ο στόχος σαφής, να τους τρελάνουν. Ένας αργός θάνατος, η νοητική παράλυση. Η πιο σκληρή εκδίκηση. Από τα μακάβρια μηνύματα στους τοίχους, που προμηνύουν τη συνέχεια, μέχρι την έλλειψη βασικών προδιαγραφών υγιεινής.

Μία ταινία που ξυπνάει μνήμες στους Έλληνες, καθώς κι η χώρα μας έζησε τη δική της χούντα στο ίδιο διάστημα (1967-1974). Σίγουρα θα υπήρχαν ανάλογα παραδείγματα κι εδώ στις εξορίες. Κι αυτοί που βρίσκονται συνήθως στο στόχαστρο, στο μάτι του κυκλώνα είναι άνθρωποι μορφωμένοι, φοιτητές διανοούμενοι, ακόμα και επιστήμονες με επιρροή στον λαό. Τα χρόνια περνούν, τα βασανιστήρια αλλάζουν απλώς μορφή και υπάρχει θα λέγαμε μία κλιμάκωση, με ολοένα και μεγαλύτερους περιορισμούς (" θα ήταν πιο ανθρώπινο να τους είχατε πυροβολήσει "), αλλά ο Μπρέχνερ φροντίζει να μας έχει πάντα σε επαφή με το παρελθόν, μέσω διαδοχικών flashback.

Υμνούνται αξίες, όπως η συντροφικότητα, η υπομονή, η μόρφωση, το ήθος, η περηφάνια. " Πληρώσαμε μα δεν ηττηθήκαμε ", με υψηλό φρόνημα, με ψηλά το κεφάλι, με καθαρή καρδιά. " Όλοι κάνουμε λάθη " ... Είναι όμως στιγμές που κι οι βράχοι είναι έτοιμοι να λυγίσουν. Να κλάψουν, να μιλήσουν, να φωνάξουν, να ξεσπάσουν. Και τότε αρχίζει η εσωτερική πάλη. Ο μεγαλύτερος αγώνας σε εξέλιξη. " Σταμάτα να σκέφτεσαι ". Η πραγματικότητα συγχέεται με τις παραισθήσεις κι η λογική θολώνει. Σε αυτό το οριακό σημείο εντελώς μόνος κι αβοήθητος πρέπει να ορθοποδήσεις.

Κι από την άλλη, άνθρωποι αδίστακτοι (όπλισαν τα χέρια των αμάχων), αποκτηνωμένοι, δίχως αίσθηση του ορίου. Θέλουν να ταπεινώσουν, να τρελάνουν κάποιους, διότι είχαν απλά αντίθετα πιστεύω. Τους δίνει άραγε χαρά, ζωή αυτό; Μοναδικό πράγμα που ενώνει το ποδόσφαιρο, που άγει τις μάζες. Κάπως έτσι γίνεται μία γέφυρα και με την εποχή μας και το φιλμ αποκτάει ιστορικό-διδακτικό χαρακτήρα, με φόντο όσα μας περιμένουν στο μέλλον. " Πιστεύεις ότι μπορείς να κερδίσεις ολόκληρο το σύστημα; Ο κόσμος είναι γεμάτος ιδεαλιστές κι η κόλαση γεμάτη με ανθρώπους με καλές προθέσεις ". Πόσο κυνικό μήνυμα.

Το επιμύθιο αυτής της σπουδαίας προσπάθειας θεωρώ, ότι βρίσκεται σε δύο στιχομυθίες. " Όσες κι αν οι κακουχίες, δεν πρέπει να τα παρατήσεις ", " μείνε δυνατός ". Τα λόγια δύο γυναικών, μίας μάνας και μίας ψυχολόγου, που αναγνωρίζουν το μεγαλείο της θυσίας των ανδρών και τους παροτρύνουν να αντέξουν λίγο ακόμα. " Μόνοι χαμένοι είναι αυτοί που τα παρατάνε ". Λίγο καιρό μετά η χώρα επιστρέφει στη Δημοκρατία μέσω δημοψηφίσματος. Σιγά σιγά θα έρθει η αποφυλάκιση. Μάλιστα ο Jose Mujica, ένας από τους τρεις, θα διατελέσει Πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, δείγμα του ότι οι καλοί δε χάνονται και το καλό νικά.