Το τελευταίο σημείωμα

Όταν μία ταινία φέρει την υπογραφή του Παντελή Βούλγαρη σου κινεί το ενδιαφέρον. Κοντεύει τα 80 και σκηνοθετικά συνεχώς εξελίσσεται. Δεν είναι σε καμία περίπτωση παρωχημένος για την εποχή μας και μετά την " Μικρά Αγγλία ", έρχεται να ταράξει το κοινό στις ελληνικές αίθουσες, με το Τελευταίο Σημείωμα, που αποτελεί οικογενειακή υπόθεση, καθώς το σενάριο συνυπογράφει η σύζυγός του, Ιωάννα Καρυστιάνη, τη μουσική ο υιός του, Αλέξανδρος, ενώ η κόρη του, Κωνσταντίνα ήταν υπεύθυνη για την επιλογή του κάστινγκ από την Κρήτη. Aκροβατεί άριστα ανάμεσα στη μυθοπλασία και τα ντοκιμαντεριστικά στοιχεία, καθώς μιλάμε για πραγματικά γεγονότα.

O δρόμος, μέχρι την ιστορική εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή, την πρώτη Μάη του 1944. Πρωταγωνιστής, ο Ναπολέων Σουκατζίδης, που με αρετή και τόλμη, αψηφά την απειλή του θανάτου, οχυρωμένος από την πίστη στην ιδεολογία του. Δίπλα του άνθρωποι κάθε ηλικίας, φύλου και μορφωτικού επιπέδου, περιμένουν το μοιραίο και καρτερούν τη λευτεριά. Ελπίζουν κάθε μέρα, που ξημερώνει κι υπομένουν τα βασανιστήρια και την ατίμωση. Τα χρόνια όμως περνούν. Κάποιοι, λίγοι, λυγίζουν. Οι υπόλοιποι έχουν τη συνείδησή τους καθαρή, κερδίζουν την υστεροφημία τους και μπαίνουν στο πάνθεον της ιστορίας με χρυσά γράμματα.

Το μυστικό είναι, να είσαι φτιαγμένος από ατσάλι, σφυρηλατημένος να αντέξεις, να μην σε κερδίσει ο φόβος, ακόμα κι όταν το πιστόλι σε σημαδεύει ή σε ακουμπάει στον κρόταφο. Η πιο χαρακτηριστική ατάκα είναι το " ελάτε να μου χτενίσετε τα @@@@ ". Δείχνει το μεγαλείο των αντρών εκείνης της εποχής. Έχουν αναχθεί προς κάτι εξιδανικευμένο. Είναι νικητές μέσα τους. Υπάρχει όμως στον πόλεμο νικητής κι ηττημένος;

Τεχνικά, το παιχνίδι του φακού, πάνω στον Ανδρέα Κωνσταντίνου, που υποδύεται τον Ναπολέοντα είναι υποδειγματικό. Φέρνει στο μυαλό κάτι από Λάζλο Νέμες και Γιο του Σαούλ. Κι εκεί είδαμε τα αίσχη των Γερμανών, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, με μία διαφορετική ματιά. Ένα λεπτό θέμα κι άκρως επίκαιρο, καθώς σήμερα, ανήμερα 28ης Οκτωβρίου, γιορτάζουμε την επέτειο της απελευθέρωσης από τους κατακτητές. Από κοντά κι η μουσική, που δένει άρτια με την εικόνα. Τhe boy δημιουργεί κάτι σύγχρονο, που αλληλεπιδρά υποδειγματικά με το παλιό και δένουν αρμονικά. Σα να έπρεπε να συναντηθούν.

Το κάστινγκ είναι ολοκληρωμένο. Ο πρωταγωνιστής αποτελεί και την αποκάλυψη. Ιώβεια υπομονή, αίσθηση του χρέους και συναίσθηση της ευθύνης απέναντι στο σύνολο. Δε θα λυγίσει σε καμία στιγμή κι ας είναι οι πειρασμοί πολλοί και γλυκείς. Από την άλλη ο Γερμανός διοικητής, Καρλ Φίσερ παρουσιάζεται ως άνθρωπος με τρωτά σημεία. Έχει αισθήματα. Σκληρός Ναζί, δε διστάζει να χτυπήσει αλύπητα, ακόμα και κοπέλα, προσπαθεί όμως να εξηγήσει στους ανωτέρους του, πως είναι υπερβολική η εκτέλεση 200 ανθρώπων. Η ψυχολογική μάχη των δύο και το παιχνίδι κυριαρχίας καθηλώνει.

Η αυταπάρνηση, η αγάπη, ο εγωισμός σε ένα κινηματογραφικό σημείωμα. Ο χορός και το γλέντι δηλώνουν την υπερήφανη, αδούλωτη ελληνική ψυχή με τον πλέον εμφατικό τρόπο. Κάποιοι αντίκρισαν τον θάνατο κατάματα, με το βλέμμα ψηλά, γιατί κέρδισαν τη συνείδησή τους καθαρή. Έκαναν το χρέος τους για την πατρίδα κι απλά αναπαύτηκαν, ηρέμησαν, ξεκουράστηκαν, σίγουροι πια, πως η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ πλησιάζει ...

Μία ταινία, που προκαλεί συγκίνηση και μας ενημερώνει για όσα βίωσαν πολλοί από τους παππούδες μας. Μπορεί για εμάς να φαντάζει μακρινό, είναι όμως μία σκληρή, αποτρόπαια πραγματικότητα. Ο πόλεμος αποκτηνώνει. Δεν έχει σημασία σε ποιο μέτωπο είσαι. Ο κανόνας είναι απόλυτος. Η εξουσία, η δύναμη, κάνουν τον νόμο της ζούγκλας να εφαρμόζεται, με αποτέλεσμα τα εγκλήματα. Κι είναι καλό κάποιος να συνδυάσει την προβολή με την ημέρα, διότι όποιος ξεχνάει την ιστορία του, δεν έχει μέλλον ...