Η άλλη όψη της ελπίδας

Ένα παραμύθι, μία πραγματικότητα ονειρική ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας στη νέα ταινία του Άκι Καουρισμάκι, που αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Φιλανδού σκηνοθέτη, μετά το Λιμάνι της Χάβρης. Δύο αντιφατικά πορτραίτα απόκληρων (losers) της κοινωνίας. Ένας Σύριος πρόσφυγας κι ένας Βορειοευρωπαίος, αντιφατικός με τα πρότυπα που τον συνδέουν, εγκλωβισμένος στα απωθημένα του,  διδάσκουν ήθος, σε μία αποθέωση της ανθρώπινης δύναμης και των ιδανικών, που τείνουν να εξαλειφθούν στην εποχή μας.

Ο Καλέντ φτάνει στο Ελσίνκι, διαφεύγοντας την τελευταία στιγμή από την επίθεση σκίνχεντ στην Ουγγαρία. Αναζητεί νομότυπα μία νέα αρχή, μία καινούρια ζωή, αλλά η κοινωνία δε μοιάζει έτοιμη να τον (απο)δεχτεί και να τον αφομοιώσει. Οι Αρχές τον απορρίπτουν, αλλά αυτός είναι αποφασισμένος να ζήσει. Την ίδια ώρα, ο Βίλκστρομ, ο έτερος πρωταγωνιστής, εγκαταλείπει τη σύζυγό του, αφήνει τη δουλειά του κι αποφασίζει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Η τύχη είναι σύμμαχος στην προσπάθειά του κι αγοράζει ένα εστιατόριο, που καλείται άμεσα να συμμορφώσει.

Κάτι από ταινία εποχής, από την Αμερική του 50΄, με τη μουσική (rock n roll) να διαδραματίζει ρόλο κλειδί στην εξέλιξη της πλοκής και το λεπτό χιούμορ να μας οδηγεί σε μία ποιητική κωμωδία, με αιχμές για το σήμερα, τα χρεοκοπημένα πολιτικά συστήματα και την αδυσώπητη Ευρώπη, που έχει ξεχάσει τις αξίες του παρελθόντος, που ένωναν του ανθρώπους. Μία παρακμή δίχως όρια, που εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Σουρεάλ σκηνικά, δυνατές εικόνες, κλιμακούμενη δράση συνθέτουν το μωσαικό ενός αριστοτεχνικού έργου.

O ίδιος ο σκηνοθέτης τονίζει πως, αυτή την ταινία τη γύρισε ξεμέθυστος, γιατί ήθελε να είναι ακριβής. Τις πιο τρελές του ταινίες άλλωστε, υποστηρίζει πως τις δημιούργησε νηφάλιος. Στόχος του ήταν μία ισορροπία ανάμεσα στην ακρίβεια και πράγματα τολμηρά. Το σινεμά δεν είναι σκέτη διασκέδαση. Στη Φιλανδία οι άνθρωποι αντιμετώπισαν τους πρόσφυγες φιλικά, όχι όμως και το κράτος. Και έκλεισε με τη μυθική απάντηση σε ερώτηση για το αν υπάρχουν άνθρωποι σαν κι αυτόν στη χώρα του, " υπάρχουν άνθρωποι; ", όντας πλέον μόνιμος κάτοικος Πορτογαλίας.

Θίγονται μείζονα ζητήματα και προβλήματα της εποχής. Πρώτα απ΄όλα το προσφυγικό, ο πόλεμος, τα άδικα θύματα στο βωμό των συμφερόντων, ο ρατσισμός, η εκμετάλλευση των δουλεμπόρων, η αξία της φιλίας, η ευγένεια, η εργατικότητα κι  όλα αυτά σε ένα φιλμ 90΄. Δύο μοναδικές ερμηνείες από τους Sherwan Ηaji και Sakeri Κuosmanen και συνολικά μία τεράστια επιτυχία φεστιβαλικής ταινίας, δείγμα της οξυδέρκειας του Καουρισμάκι, που αξιοποιεί τα στοιχεία με βέλτιστο τρόπο.

Ύμνος στην αλληλεγγύη και τη βοήθεια, δίχως ίχνος ανταπόδοσης στο βάθος. " Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό ", όπως έλεγε κι ο θυμόσοφος ελληνικός λαός. Κι όλα αυτά με απλότητα, δίχως διδακτισμό, σαν να είναι απλά το φυσιολογικό. Αυτό είναι. Μοναδικό ίχνος της παγκοσμιοποίησης, η κουζίνα. Το αστείο σκηνικό του εστιατορίου, που αλλάζει συνεχώς status, προκειμένου να ορθοποδήσει. Έχει ο κόσμος μας σχέση μ΄όλα αυτά που βλέπουμε;

Η ελευθερία σε κυρίαρχο φόντο. Ο κυνισμός κι η ψυχρότητα ενός κόσμου σε σύγκρουση με την ευαισθησία και την καλή καρδιά, που είναι στον άνθρωπο, ανεξαρτήτου, που θα γεννηθεί. Ελπιδοφόρα μηνύματα με διαχρονική χροιά, αισιοδοξία κι ένα ερωτηματικό, καπνίζοντας, στο φινάλε ... Ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός;