Tα Αγόρια του Νίκελ

 

Σε έναν κόσμο που επικρατεί η Τεχνολογία με όπλα της την τεχνητή νοημοσύνη και την αξιοποίηση των μετα-δεδομένων είμαστε υποχρεωμένοι (δυστυχώς) να μιλάμε σήμερα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάγκη μίας παγκόσμιας κοινωνίας ισότητας και κατανόησης. Το νέο βιβλίο (Τα Αγόρια του Νίκελ) του Κόλσον Γουάιτχεντ που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά αναφέρεται στο 1960, αλλά μοιάζει τόσο κοντινό. Πούλιτζερ στην κατηγορία του για το 2020, Kirkus Prize 2019 και τιμητική αναφορά από το Time ως ένα από τα δέκα καλύτερα μυθιστορήματα της δεκαετίας. Ολοκλήρωσα την ανάγνωσή του, την ώρα που στο Amazon Prime έκανε πρεμιέρα η σειρά "The Underground Raildroad" σε σκηνοθεσία Μπάρι Τζένκινς βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο (Ψυχογιός, 2018) του Whitehead, που τον καθιέρωσε στις συνειδήσεις των περισσοτέρων αναγνωστών.

Αυτή τη φορά παρακολουθούμε την ιστορία του νεαρού Αφροαμερικανού Έλγουντ Κέρτις από το Ταλαχάσι της Φλόριντα. Μεγαλώνει με πυξίδες την ηθική και την μόρφωση, για να κάνει όμως το επόμενο βήμα πρέπει να σπουδάσει. Τα πανεπιστήμια είναι ιδιωτικά και μοχθεί για να τα καταφέρει. Όταν το όνειρό του είναι έτοιμο να γίνει πραγματικότητα ένα μοιραίο λάθος, μία ατυχής συγκυρία θα τον οδηγήσει ως τρόφιμο στο αναμορφωτήριο. Το αφήγημα επανένταξης αφορά τη σωματική και πνευματική εκπαίδευση. Την ίδια στιγμή όμως τα μέλη βιώνουν μία επίγεια κόλαση διαδοχικών βασανιστηρίων. Ένας διττός, αργός θάνατος για τους "σπουδαστές". Πρώτα της ψυχής και στη συνέχεια του κορμιού. Η βία ως τρόπος διαπαιδαγώγησης, συμμόρφωσης, αλλά κι ως τρόπος ζωής που καλλιεργείται βήμα βήμα.

Με αφηγηματική δεινότητα, με μαεστρική δεξιοτεχνία ο δημιουργός δίνει παραστατικό τόνο και ζωντάνια στις λέξεις του. Φανταζόμαστε την κινούμενη εικόνα να τρέχει. "Πού είναι άραγε τα μάτια του Κυρίου"; Τεράστιο όνειδος για την υπερδύναμη, αλλά και για όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Συμπλεγματική διαχείριση ενός τόσο σοβαρού ζητήματος. Ειδικότερα κατά την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ είχαμε αναβίωση, αναζωπύρωση, ανάφλεξη ρατσιστικών κινημάτων που έφτασαν πρόσφατα μέχρι την κατάληψη του Λευκού Οίκου. Ο κυνισμός τους απορρέει από μία ανεξήγητη αίσθησης φυλετικής υπεροχής, την ημιμάθεια και φυσικά από την εξουσία που τους παρέχεται/ανέχεται.

Ο πρωταγωνιστής μας είναι αποφασισμένος όχι απλά να επιβιώσει, αλλά να ζήσει όπως του αξίζει. Τα λόγια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ("ο δίσκος έχει μόνο ιδέες") τον συνοδεύουν κάθε στιγμή. Πιστεύει στην ΑΓΑΠΗ, αναζητεί επίμονα τη δικαιοσύνη με αξιοπρέπεια. Αρνείται να αποδεχθεί τον νόμο της σιωπής. Οφείλει (πρώτα απ΄όλα στον εαυτό του) να θυμάται ποιος είναι. Η παιδεία που του έχει δώσει η μητέρα του με τον κινηματογράφο, την μουσική, τον πολιτισμό δεν του αφήνει περιθώρια να χειραγωγηθεί. Λειτουργεί ως ασπίδα με βέλη την κριτική σκέψη. Έχει το "χάρισμα" να μπορεί να διαβάσει, να μελετήσει σε βάθος. Και δεν είναι λίγοι οι Αφροαμερικανοί που είναι μορφωμένοι, αντιθέτως όμως από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης περνάει μία στρεβλή εικόνα, που τους υποβιβάζει διαρκώς στα μάτια της κοινής γνώμης σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

"Εχεις φτιαχτεί για να πλένεις πιάτα". Καμία αιδώς, κανένας σεβασμός. Μοναδική διέξοδος διαφυγής κυριολεκτικής και μεταφορικής οι σπουδές. Αυτές είναι το μοναδικό διαβατήριο, όμως κοστίζουν. Οι άνθρωποι φωνάζουν πως είναι ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Καταλήγουν όμως αριθμοί. Άλλωστε αυτό συνέβη και κατά την περίοδο της πανδημίας. Τα περισσότερα θύματα ήταν Αφροαμερικανοί και Λατίνοι. Θυμάμαι το "I am not your negro" του Τζέιμς Μπάλντγουϊν. Όσο παραμένει ο Έλγουντ στην κρυπτή της φρίκης πρέπει να επιβιώσει δίχως αποκτηνωθεί. Ο Τέρνερ γίνεται συνοδοιπόρος του και του δείχνει το μονοπάτι. Το λυπηρό είναι ότι παραδοσιακά ο κόσμος γνωρίζει, αλλά ... μιλάει όταν είναι πολύ αργά.

Δύο είναι οι πυλώνες του έργου που πρέπει να αντιληφθούμε καλά και να μείνουν στο μυαλό μας ως επιμύθιο. Η κορύφωση των φυλετικών διακρίσεων το 2020 κι η λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες που αδικεί διαχρονικά τους αφρικανικής καταγωγής πολίτες. Στο μυαλό μου έρχεται ο σπαραγμός "Της Νύχτας όλα τα αίματα είναι μαύρα" του Nταβίντ Ντιόπ. Ξεχειλίζει το συναίσθημα, αν θέλετε ακόμα και το παράπονο για τα "παιδιά ενός άλλου Θεού". Ο Γουάιχεντ πετυχαίνει διάνα με την επιλογή του. Κι όλα αυτά έναν χρόνο ακριβώς μετά τη δολοφονία του Τζωρτζ Φλόιντ ...

Parallaxi